Spreekwoorden en gezegdes

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo k, g
• Leerjaar 1

spreekwoorden en gezegdes

Pak je leesboek erbij!

Je gaat 10 minuten lezen.

Boek niet bij je? Melden bij mij en ga het nieuws lezen. 

Terugblik

"Wat de boer niet kent dat....."

Vul aan.

Hoe noem je zulke uitspraken ook al weer?

Wat betekent bovenstaande uitspraak?

spreekwoorden / uitdrukkingen

Spreekwoorden en uitdrukkingen = 

 zinnen of woorden met  een speciale betekenis

‘Waar een wil is, is een weg’ is een spreekwoord. ‘Eieren voor je geld kiezen’ is een uitdrukking. Het verschil? Een spreekwoord bestaat uit een hele zin en staat in de tegenwoordige tijd. De woorden kun je niet veranderen. Een uitdrukking kun je wel een beetje aanpassen.

Welke spreekwoorden en gezegden herkende je?

Welke spreekwoorden ken je zelf nog meer?

We gebruiken spreekwoorden en gezegden om iets duidelijk te maken in een soort woordgrapje.

We zeggen iets dat niet letterlijk bedoeld is, maar figuurlijk. 

bv: Een open deur intrappen. Dit kan niet letterlijk. Hier wordt bedoeld dat er onnodig moeite wordt gedaan.

Wat betekent "De hond in de pot vinden?"

1. Ik vind het eten vies
2. Thuis komen en alles is al op
3. Iets kwijt zijn en op gekke plaatsen zoeken
4. De hond in de pot is een recept uit China

Wat betekent "Je vingers erbij aflikken"

1. Streng op iemand letten
2. Honger hebben
3. Iets heel graag lusten
4. Niet weten hoe iets moet

Wat is de betekenis van "Boontje komt om zijn loontje?"

1. Iemand wil meer geld
2. Hij wil alles zelf doen
3. Hij kan er niks aan doen
4. Eigen schuld, dikke bult

Wat betekent:
Het is weer koek en ei tussen hen.

1. Ze hebben ruzie
2. Ze gaan samen koken
3. Ze zijn verliefd
4. De ruzie is voorbij, ze zijn weer vrienden

Het zelf doen

Schijnheilig

In de war zijn

Heilig boontje

Muil + Peer= Muilpeer

Muilpeer= Een klap in het gezicht

Grappige samenstellingen

Wat is een oorvijg?

1. Een klap
2. Een sieraad
3. Een fruitsoort
4. Een beestje dat in oren kruipt

Wat is komkommertijd?

1. Tijd voor een tussendoortje
2. Dan worden ze geoogst
3. Periode van weinig nieuws
4. In augustus als de komkommers goedkoper zijn

Krentenweger

Wat is een krentenweger

1. Een oude weegschaal
2. Een beroep van vroeger
3. Een beroep van vroeger
4. Een gierig persoon

Wat is een oogappel?

1. Favoriet/lieveling
2. Een blauw oog
3. Het kompres dat je op een blauw oog doet
4. Een appelsoort

Spreekwoorden

De hond in de pot vinden

Dit betekent niet echt dat er een hond in de pot zit. 

Het  betekent: je bent te laat voor het eten en alles is op.

--> figuurlijk taalgebruik

Onkruid vergaat niet. 

Dat is hem een doorn in het oog.

De bloemetjes buiten zetten.

Als een donderslag bij heldere hemel. 

Slechte mensen leven doorgaans het langst

Dat stoort hem erg.

Veel plezier maken.

Een ongename verassing.

Welk spreekwoord wordt hier uitgebeeld?

Wijsheid

Een spreekwoord drukt een algemene wijsheid uit. Dat kan een constatering zijn (een vaststelling): ‘Hoge bomen vangen veel wind.’ Of een voorspelling of waarschuwing: ‘Beter hard geblazen dan de mond gebrand.’ Of een voorkeur: ‘Liever lui dan moe.’ Of een vergelijking: ‘Zoals de waard is, vertrouwt hij zijn gasten’.

Tot welke categorie behoren de volgende spreekwoorden? Geef ook de betekenis.

- Waar rook is, is vuur.

- Beter een goede buur dan een verre vriend.

- Er is geen koe zo bont of er zit wel een vlekje aan.

- Oost west, thuis best.

Opdracht

Maak tweetallen.

Zoek een spreekwoord of gezegde.

Beeld dit uit en maak hiervan een foto.