Les 2 Grammatica hoofdstuk 2 3g

• Nederlands
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 3

Nederlands

Grammatica

Begrippen van de dag!

• Zinsdelen
  
• Persoonsvorm
  
• Gezegde
  
• Onderwerp
  
• Lijdend voorwerp
  
• Meewerkend voorwerp
  

Zinsdelen

Hoe kun je zien wat een zinsdeel is?

Alles wat je voor de persoonsvorm kan zetten, is een

zinsdeel. Werkwoorden worden altijd als apart zinsdeel

gezien.

Ieder jaar | ga | ik | met mijn ouders | skiën | in Oostenrijk.

Ik | ga | ieder jaar | met mijn ouders | skiën | in Oostenrijk.

Met mijn ouders | ga | ik | ieder jaar | skiën | in Oostenrijk.

Skiën | ga | ik | ieder jaar | met mijn ouders | in Oostenrijk.

In Oostenrijk | ga | ik | ieder jaar | skiën | met mijn ouders.

2. PERSOONSVORM

Wat is een persoonsvorm?

Een persoonsvorm is altijd een werkwoord.

Hoe vinden we de persoonsvorm?

We kunnen de persoonsvorm vinden op DRIE

verschillende manieren.

 1. de tijd veranderen

Het werkwoord dat van tijd verandert is de

persoonsvorm.

De kinderen | komen | op tijd | binnen.

De kinderen | kwamen | op tijd | binnen.

Komen is dus de persoonsvorm in deze zin.

2. de getalsproef

Wanneer je een zin verandert van enkelvoud naar

meervoud of andersom, is het werkwoord dat

verandert de persoonsvorm.

De kinderen | komen | op tijd | binnen.

Het kind | komt | op tijd | binnen.

3. de zin vragend maken 

Wanneer je de zin vragend maakt, komt de

persoonsvorm vooraan te staan.

De kinderen | komen | op tijd | binnen.

Komen | de kinderen | op tijd | binnen?

Werkwoordelijke gezegde 

Het gezegde zijn ALLE werkwoorden in een zin. Bij het

gezegde hoort dus ook de persoonsvorm.

Wat is de persoonsvorm in de volgende zin?

Hij heeft de hele avond televisie kunnen kijken.

1. De tijd veranderen:

 Hij had de hele avond televisie kunnen kijken.

2. De ‘getalsproef’:

 Zij hebben de hele avond televisie kunnen kijken.

3. De zin vragend maken:

 Heeft hij de hele avond televisie kunnen kijken?

De persoonsvorm is heeft.

De overige werkwoorden zijn kunnen en kijken.

Het werkwoordelijk gezegde is heeft, kunnen, kijken.

Onderwerp

Wat is een onderwerp?

Het onderwerp verwijst altijd naar iets of iemand.

Hoe vind je het onderwerp?

Het onderwerp vind je door jezelf de volgende vraag te

stellen: wie of wat + gezegde?

Wat is het onderwerp in de volgende zin?

De brand heeft een groot deel van het huis verwoest.

Vraag: wie of wat + gezegde?

gezegde: heeft, verwoest

Vraag: wie of wat heeft verwoest?

Antwoord: De brand

Lijdend voorwerp

Het lijdend voorwerp vind je door te vragen: 

WIE (OF WAT) + WERKWOORDELIJK GEZEGDE + ONDERWERP

Let op: 

• Niet elke zin heeft een lijdend voorwerp: geen goed antwoord op de vraag? Geen lijdend voorwerp!
  
• Lijdend voorwerp begint nooit met een voorzetsel!

Het lijdend voorwerp

Het lijdend voorwerp is de persoon die iets overkomt in de zin.

Lijdend voorwerp (lv)

Lijdend voorwerp (lv)

meewerkend voorwerp

Wat is het meewerkend voorwerp?

Bijwoordelijke bepaling

Alles wat je overhoudt, noem je bijwoordelijke bepaling: de prullenbak. 

Bijwoordelijke bepalingen zijn alle zinsdelen die overblijven. Ze geven antwoord op vragen

als: wanneer, waar, hoe, waarom, waardoor, waarmee.

Nakijken

Huiswerk 

Opdracht 1 t/m 9

Extra oefeningen