Les 2 -

• Natuurkunde
• Middelbare school
• vmbo k, g, t
• Leerjaar 4

H6 Werktuigen

§1.1 Werken met hefbomen

§1.2 Hefbomen en zwaartekracht

§1.3 Katrollen en takels

§1.4 Druk

Leerdoelen - vorige les

• Je kunt berekeningen uitvoeren met hefbomen in evenwicht
• Je weet wat het moment van een kracht is
• Je herkent hefbomen in werktuigen/gereedschappen
• Massamiddelpunt (=Z) van een voorwerp bepalen
  
• Je kunt hefboom berekeningen met zwaartekrachten uitvoeren

Leerdoelen - deze les

• Je weet het verschil tussen een katrol en takel
• Je begrijpt hoe een takel werkt.
• Wat je wint aan kracht, verlies je aan touw!!!
• Je weet hoe je druk kunt uitrekenen
• Je weet hoe je druk kunt verkleinen/vergroten

Vaste katrol zit vast aan het plafond

Losse katrol zit vast aan de last en beweegt mee met de last.

Het hele system van katrollen heet een takel en wordt gebruikt om dingen makkelijker op te tillen

Regels voor katrollen

Vaste katrol: verandert de richting 

van de kracht.

Losse katrol: verkleint de kracht die 

nodig is. Maar vergroot de hoeveelheid 

touw die je binnen moet halen, met het aantal touwen waaraan de losse katrol hangt. 

Vaste katrol

Losse

katrol

Katrollen en Takels

Losse katrol hangt aan 2 touwen, kracht wordt dus 2x zo klein en er moet 2x zoveel touw worden binnengehaald

Losse katrol hangt aan 3 touwen, kracht wordt dus 3x zo klein en er moet 3x zoveel touw worden binnengehaald

Losse katrol hangt aan 4 touwen, kracht wordt dus 4x zo klein en er moet 4x zoveel touw worden binnengehaald

Een sluisdeur hangt aan een takel met een vaste en een losse katrol. Welke uitspraak is juist?

1. Alleen de losse katrol verkleint de benodigde kracht.
2. Alleen de vaste katrol verkleint de benodigde kracht.
3. Beide katrollen verkleinen de benodigde kracht.
4. Geen van de katrollen verkleint de benodigde kracht.

Met een takel wordt een bankstel omhoog gehesen. De takel bestaat uit een aantal losse en vaste katrollen. Als het touw 60 cm wordt ingehaald, gaat het bankstel 10 cm omhoog.
Aan hoeveel touwen hangt het bankstel?

1. 3
2. 5
3. 6
4. 10

Dzevad hijst een kist op met een takel die bestaat uit één vaste en één losse katrol. De kist heeft een massa van 40 kg. Dzevad trekt 1 meter touw naar beneden.
Hoe ver is de kist omhoog gegaan?

1. 0,5 m
2. 1 m
3. 1,5 m
4. 2 m

Hoeveel kracht moet Dzevad leveren om de kist omhoog te hijsen?

1. 20 N
2. 40 N
3. 200 N
4. 400 N

H6 Werktuigen

§1.1 Werken met hefbomen

§1.2 Hefbomen en zwaartekracht

§1.3 Katrollen en takels

§1.4 Druk

Druk

Druk berekenen:

druk hangt af van kracht en oppervlakte 

kracht

Kracht (F) berekenen je met de volgende formule:

F = m x g 

F = kracht in Newton (N)

m = massa in kilogram (kg)

g = valversnelling in newton per kg (N/kg), deze is op aarde altijd 10 N/kg

eenheden

De druk kan je berekenen in verschillende eenheden.

1 Pa = 1 N/m2

Begrijp je het redelijk goed?

• Lees  §6.3 & §6.4 goed!
• Maak 25 t/m 30 (-29) + 37 t/m 39
• Help anderen!
• Tekenen met potlood + geo

Vind je het lastig?

• Lees §6.3 & §6.4 goed!
• Maak: 21 t/m 36  + 37 t/m 39
• Tekenen met potlood + geo

Wil je vorige les(sen) herhalen?

• Practicum: blz 169
• Oefenopgaven maken

Eric is 66 kg. De zolen van zijn schoenen hebben elk een oppervlak van 300 cm2. Hoe groot is de druk die Eric op de grond uitoefent als hij met beide schoenen op de grond staat? Schrijf de berekening op.

Bij een bepaalde vrachtwagen voor zwaar transport mag ieder wiel met maximaal 1800 kg belast worden. Voor een bijzonder transport moet een betonnen onderdeel voor een brug worden vervoerd. Het onderdeel heeft een massa van 50 ton (50 000 kg). Daarvoor gebruiken ze een vrachtwagencombinatie met een groot aantal assen. Aan iedere as zitten vier wielen.
Hoeveel assen moeten er ten minste aan deze vrachtwagencombinatie zitten?