de 7 zintuigen

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Zintuigen

welke zintuigen zijn er

Er zijn in totaal 7 zintuigen

• zien
  
• horen
  
• ruiken
  
• proeven
  
• voelen
• evenwicht
  
• Interoceptie
• proprioceptie

zien

horen

horen

Het gehoorzintuig bestaat uit drie gedeeltes: uitwendig oor, middenoor 

en binnenoor. 

Het uitwendig oor bestaat uit de oorschelp, de gehoorgangen en het 

trommelvlies. Het geluid gaat door de oorschelp naar de gehoorgang en 

daar vangt het trommelvlies het geluid op en gaat hij trillen. 

Het middenoor bestaat uit de trommelholte, waarin de drie 

gehoorbeentjes liggen. De hamer, het aambeeld en de stijgbeugel. Die zorgen

 ervoor dat de trilling overgebracht word naar het vloeistof in het slakkenhuis.

Het binnenoor bestaat uit het slakkenhuis. Hierin bevind zich een vloeistof 

en zintuigcellen. In de spiraalvormige gang zitten zintuig haartje die de 

trillingen van de vloeistof voelen en dan doorgeven met elektrische signalen 

aan de hersenen. De hersenen ervaren dit signaal als geluid. 

ruiken

ruiken

Het reukzintuig speelt een hele belangrijke rol bij het waarnemen

van smaak. Dit komt doordat wanneer je kauwt de geur met het

uitademen door je neusholte gaat.

Bij smaak is voor 90 % de geur die bepaalt wat je proeft.

 De binnenzijde van de neus is bekleed met slijmvlies. Dit 

slijmvlies zit vol met bloedvaten en slijmklieren, die slijm kunnen 

produceren. Meestal wordt er precies genoeg slijm gemaakt om 

de neus goed nat te houden. Het slijm in de neus werkt als een 

beschermende laag tegen virussen en bacteriën. 

Reukcellen in het reukorgaan zijn chemoreceptoren, dat wil 

zeggen: de prikkel van de zintuigcellen is een gevolg van 

chemische processen aan de oppervlakte van de haartjes. 

Maar hoe de moleculaire reactie verloopt, is onduidelijk. 

ruiken

De reukhersenen zijn nauw met het limbische systeem

(het limbisch systeem zijn betrokken bij emotie, motivatie, genot en

 het emotioneel geheugen) verbonden. Deze verbinding is waarom

geuren als aangenaam ervaren worden of afkeer oproepen

of dat je er iets door herinnert

De geurepitheel vangt gasvormige atomen en moleculen op die je 

inademt dit zorgt voor een prikkel. Hierdoor verzend de 

geurepitheeleen signaal naar de reukslijmvlies en die stuurt het 

signaal dan weer naar de hersenen waardoor je ruikt wat je aan het

eten bent of wat er om je heen is. 

smaak

smaak

smaak bestaat uit 2 componenten, de geur en de echte smaak van wat je eet.

De geur van wat op je tong ligt en in je mond is, stijgt op naar de neus en daar ruik je het.

De smaak zelf heeft alleen betrekking op de waarneming van zoet, zuur, zout, bitter

en umami die opgelost zijn in water of speeksel. dus als je je neus dichthoud proef je 

alleen  die 5 smaken.

Onze tong bevat duizenden smaakpapillen. Dit zijn kleine deukjes in je tong met 

een grote geclusterde hoeveelheid smaakcellen. Er zitten in elke smaakpapil wel

50 tot 100 cellen. Elk van deze cellen is gevoelig voor een specifieke smaak en heeft 

specifieke receptoren om deze smaak te kunnen waarnemen. Op bepaalde plekken 

van de tong is het aantal van de receptoren voor bepaalde smaken groter dan op andere

plekken dus kan je op die plek beter die smaak proeven. 

onze tong bevat niet alleen smaakreceptoren maar ook tast, pijn en warmte receptoren

smaak

smaak is niks anders dan dat receptoren reageren op bepaalde stoffen

bij Zout- en zuur-proevende cellen reageren ze op ‘zout’ (vrije natriumionen), en 

‘zuur’ (vrije waterstofionen). De zout- of zuurdeeltjes gaan via speciale kanalen 

de cel binnen en activeren op deze manier de cel.

Zoet is iets ingewikkelder, omdat suikers, in tegenstelling tot zout- en zuurionen, 

geen kleine deeltjes zijn. Op de celwand van zoet-proevende cellen zitten grote

 receptoren die kunnen binden aan de typische vorm van suikermoleculen.

Unami proeven werkt een beetje zoals zoet proeven, maar de receptoren binden

in dit geval aan een andere vorm: aminozuren.

Ten slotte bitter. de bittercel vol zit met
totaal verschillende receptoren die een heel

scala aan moleculen kunnen herkennen. Tijdens de evolutie heeft de mens geleerd

dat deze moleculen giftig
en gevaarlijk kunnen zijn.

smaak

smaak is niks anders dan dat receptoren reageren op bepaalde stoffen

bij Zout- en zuur-proevende cellen reageren ze op ‘zout’ (vrije natriumionen), en 

‘zuur’ (vrije waterstofionen). De zout- of zuurdeeltjes gaan via speciale kanalen 

de cel binnen en activeren op deze manier de cel. Hoe zouter of zuurder het

 eten, hoe meer moleculen er naar binnen stromen, en hoe meer signalen de 

zout- of zuur-proevende cellen afgeven. 

Zoet is iets ingewikkelder, omdat suikers, in tegenstelling tot zout- en zuurionen, 

geen kleine deeltjes zijn. Op de celwand van zoet-proevende cellen zitten grote

 receptoren die kunnen binden aan de typische vorm van suikermoleculen. Omdat 

deze receptoren op zoek zijn naar een specifieke vorm, kunnen sommige moleculen

die hierop lijken ook aan de receptor binden. Dit is de reden dat zoetstoffen 

 ook zoet smaken. 

smaak

Unami proeven werkt een beetje zoals zoet proeven, maar de receptoren binden 

in dit geval aan een andere vorm: aminozuren.

Ten slotte bitter. Deze smaak is nogal bijzonder, omdat de bittercel vol zit  met

 totaal verschillende receptoren die een heel scala aan moleculen kunnen 

herkennen. Tijdens de evolutie heeft de mens geleerd dat deze moleculen giftig

en gevaarlijk kunnen zijn. Dit is dus de reden dat koffie bitter smaakt, omdat 

Cafeïne namelijk een biologisch actieve stof die vooral in hoge concentraties 

schadelijk is. De bittere smaak waarschuwt ons dat er mogelijk iets mis is. 

Daarom vinden kinderen koffie in eerste instantie meestal heel vies, omdat hun

hersenen zeggen dat het niet goed voor hun is

Het interessante is dat de hittereceptor dit ook kan, namelijk als hij in aanraking

komt met de stof capsaïcine. Dit stofje komt van nature in hete pepers voor. Wat je 

voelt als er hete peper of hete thee over je tong komt is dus letterlijk hetzelfde.

voelen

evenwicht

evenwicht

Het evenwichtsorgaan bevind zich in het binnenoor en bestaat globaal uit 2 delen

 de drie halfcirkelvormige kanalen en de twee otolietorganen (utriculus en sacculus)

Bij het bewaren van je evenwicht maak je niet alleen gebruik van je evenwichtsorgaan,

maar ook van je ogen en spieren. 

je spieren helpen mee met het bewaren van je evenwicht, omdat de spieren signalen

doorgeven aan de hersenen. De hersenen combineren die signalen met wat je 

ziet en hoe je evenwichtorgaan zegt dat je staat. 

je ogen helpen bij het evenwicht bewaren doordat je je oriënteerd in een ruimte

en daardoor een houvast krijgt door te zien hoe voorwerpen ten opzichte

van jou staan. je hersenen  verwerkt deze informatie en combineerd het met de signalen

van de spieren en van het evenwichtsorgaan.

evenwicht

werking drie halfcirkelvormige kanalen

De drie halfcirkelvormige kanalen staan loodrecht op elkaar en zijn gevult met

 een vloeistof genaamd endolymfe en haartjes.
Het endolymfe dat in het

 evenwichtsorgaan zit beweegt mee met je hoofd dus wanneer je met je

 hoofd naar links gaat beweegt dit vloeistof mee. Zintuigcellen/kleine 

haartjes in het evenwichtsorgaan voelen de verandering  van de vloeistof 

en geven dit door aan je hersenen.

Werking otolietorganen; utriculus en sacculus

Aan de halfcircelvormige kanalen zitten twee zakjes: utriculus en sacculus.

Net zoals de halfcirkelvormige kanalen zijn ze gevult met endolymfe en  zintuigcellen, 

maar in plaats van kleine haartje liggen er nu kleine oorsteentje die bestaan uit kalk

op die zintuigcellen.Hiermee kunnen de zintuigcellen het drukverschil meten van 

de steentjes. In tegenstelling tot de halfcircelvormige kanalen zijn de otolietorganen 

niet gevoelig voor draaibewegingen van het hoofd, maar voor lineaire 

bewegingsveranderingen (zoals in een achtbaan of lift).

Interoceptie 

Interoceptie

• De term interoceptie betekent ‘intern waarnemen’
• interoceptie is een term die we gebruiken om te omschrijven wat er in onze organen (zoals de maag en de dunne darm) en in onze weefsels gebeurd
• een voorbeeld hiervan is dat je dorstig word als je te weinig water in je lichaam hebt
• het doel van interoceptie is het balans in je lichaam (ook wel homeostase genoemd)