Les 5 Cursus 7 paragraaf 5 Met of zonder -n-

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo b, k
• Leerjaar 3

Voorbereiding SE 304

Ik weet wanneer ik een meervoud -n moet gebruiken bij zelfstandig gebruikte telwoorden en bijvoeglijke naamwoorden.

Zelfstandig gebruikte telwoorden. 

Bekijk de volgende zin:

 

– Velen hadden zich aangemeld voor een stageplek bij de bakker, maar uiteindelijk werden enkelen hiervoor geselecteerd.

Zelfstandig gebruikte telwoorden. 

De woorden ‘velen’ en ‘enkelen’ zijn telwoorden. In de voorbeeldzin worden deze telwoorden zelfstandig gebruikt. Dat betekent dat er geen zelfstandig naamwoord achter staat én dat je er ook geen zelfstandig naamwoord achter kunt zetten. Je noemt ze daarom zelfstandig gebruikte telwoorden. 

Zelfstandig gebruikte telwoorden. 

Je schrijft dit soort telwoorden met -n als ze over personen gaan, dus:

– Velen hadden zich aangemeld voor een stageplek bij de bakker, maar uiteindelijk werden enkelen hiervoor geselecteerd.

– Sommigen probeerden daarna een andere stageplek te regelen.

Zelfstandig gebruikte telwoorden. 

Je schrijft telwoorden zonder -n als:

• ze niet-zelfstandig (maar bijvoeglijk) gebruikt worden.
  

- 'Vanwege het onweer gingen alle spelers terug naar binnen.' (Achter het woord ‘alle’ staat het zelfstandig naamwoord ‘spelers’.)

Zelfstandig gebruikte telwoorden. 

Je schrijft telwoorden zonder -n als:

• ze niet over personen gaan.
  

– Zie je die muntjes op tafel liggen? Enkele komen uit Indonesië.

Woorden als tientallen, honderden, (tien)duizenden en miljoenen schrijf je altijd met een -n.

Zelfstandig gebruikte bijvoeglijk naamwoorden

Bekijk nu deze zinnen:

– Als jong persoon kun je eenzame oude personen helpen door hen op te zoeken.

– Als jongere kun je eenzame ouderen helpen door hen op te zoeken. 

Zelfstandig gebruikte bijvoeglijk naamwoorden

Je kunt bijvoeglijke naamwoorden ook zelfstandig gebruiken. Het woord ‘jongere’ schrijf je met een -e, omdat het om één persoon (enkelvoud) gaat. 

Het woord ‘ouderen’ schrijf je met een -n, omdat het gaat om meerdere personen (meervoud).

Toepassen

Is het onderstreepte woord zelfstandig gebruikt of niet?

-De docent was heel tevreden, omdat alle leerlingen een voldoende hebben gehaald.

-Het bestuur van de volleybalvereniging had iedereen die naar de wedstrijd zou komen gevraagd een toeter mee te nemen. 

Velen hadden dat gedaan.

-Toen de vuurwerkbom ontplofte, sneuvelden verschillende ruiten in de straat.

• Niet

• Wel

• Niet

Hoe herken je een samengestelde zin?

Hoe schrijf je een werkwoord in de gebiedende wijs?

Voorbeeldzinnen in de gebiedende wijs.

Maak je niet zo druk.

Loop naar de maan.

Druk op de knop.

Hoe schrijf je een voltooid deelwoord dat gebruikt wordt als bijvoeglijk naamwoord?

Voltooid deelwoord als bijvoeglijk naamwoord.
Welke is juist gespeld?

1. De verlote prijs
2. De verlootte prijs

Maak van het voltooid deelwoord een bijvoeglijk naamwoord.
(vergeten) De ... groente

1. vergeette
2. vergeten
3. vergeet
4. vergete

De (besteden, voltooid deelwoord als bijvoeglijk naamwoord) tijd

1. besteedde
2. besteede
3. bestede

De (vergroten, voltooid deelwoord als bijvoeglijk naamwoord) foto ...

1. vergrote
2. vergroote
3. vergrootte

werkwoordspelling
Het gebeur... regelmatig dat men fouten maakt in werkwoordspelling.

1. gebeurd
2. gebeurt
3. gebeurdt
4. gebeurde

werkwoordspelling tegenwoordige tijd werkwoordspelling

1. Hij zaagd het hout..
2. Hij zaagt het hout.
3. Hij zaagdt het hout.

werkwoordspelling
U (hebben) veel tijd aan werkwoordspelling (besteden).

1. heeft besteed
2. heeft besteedt
3. hebt besteedt
4. hebt besteden

werkwoordspelling

1. Zij begeleiden de vrouw naar huis gisteren.
2. Zij begeleidden de vrouw naar huis gisteren.

Werkwoordspelling

1. Zij downloadt het document
2. Zij download het document

Werkwoordspelling

1. Hoe oud wordt je morgen?
2. Hoe oud word je morgen?

werkwoordspelling

1. Het hout is opgebrandt.
2. Het hout is opgebrand.

Aan elkaar of los?

Als twee of meer woorden samen één begrip vormen, schrijf je ze aan elkaar.  Dat kunnen werkwoorden zijn, zoals:  ophalen, nakijken en terugsturen.  Het kunnen ook samenstellingen zijn zoals:  studiekeuze of winterjas.

Aan elkaar of los?

1. speur hond
2. speurhond

Aan elkaar of los?

1. zevenhonderddertien
2. zeven honderd dertien
3. zevenhonderd dertien
4. zeven honderddertien

Aan elkaar of los?

1. bruinebonensoep
2. bruine bonensoep
3. bruine bonen soep

Aan elkaar of los?

1. Operatiekamer
2. Operatie kamer
3. Operatie-kamer

Aan elkaar of los?

1. Politie auto
2. Politieauto

Aan elkaar of los?

1. Vijf sterren hotel
2. Vijfsterren hotel
3. Vijf sterrenhotel
4. Vijfsterrenhotel

Aan elkaar of los?

1. Soepautomaat
2. soep automaat

Aan elkaar of los?

1. barbecue vlees
2. barbecuevlees