4.1 Opkomst van steden

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 4

Tijdvak 4: Steden en staten

Paragraaf 1: De opkomst van steden

Vragen die je kunt beantwoorden aan het einde van de les:

• Op welke wijze heeft verstedelijking in Europa plaatsgevonden?
• Op welke wijze gingen handel en nijverheid samen ten tijde van de verstedelijking?
• Op welke wijze is de geldeconomie ontwikkeld?
  

In deze les:

  Kenmerkend aspect:
 De opkomst van handel en ambacht die de basis legde voor het herleven van een agrarisch-urbane samenleving

Oorzaak en gevolg

Continuïteit en verandering

Historische vaardigheid

Tijdvak 4: Steden & Staten

Amsterdam in 1200

Amsterdam in 1700

Steden beginnen te groeien. 

• Verbeterde landbouwtechnieken leidt tot meer bevolkingsgroei
  - Drieslagstelsel vervangt tweeslagstelsel
  - Betere ploeg, voorgetrokken door paarden. 
• Meer landbouwgrond --> meer bevolking --> meer landbouwgrond
• Overschotten verkocht/verhandeld op de markt 
• Handelaren vestigen zich rond de markt --> ontstaan steden
• Heropleving monetaire economie    

Videofragmenten 

1. Opkomst van de steden (03.00-05.00) 

2. Opkomst van de handel 

Stedelijke dynamiek in Artesië

Stedengroei en stadsrechten

• in steden toename handel en nijverheid (ambachtslieden) >
  
• ontstaan landbouwstedelijke samenleving, gunstig voor:
  1.  adel (belastingen)
  2. horigen > aspirant-poorters  (stedeling)
  3. handelaren (meer handel)
  4. Ambachtslieden (productie van goederen)
•  Macht van de steden nam toe door stadsrechten:
•  oa muntrecht, gilderecht, recht op rechtspraak, verdedigingsrecht
• Verklaar waarom landheren stadsrechten verleenden

gevolgen toename handel

1. Handelaren organiseren zich om risico's te verminderen (Hanzeverbond)
2. Nieuwe betaalmethoden om risico's langeafstandshandel te verminderen
   Wisselbrief en giro

Geld naar de bank

Er kwamen wisselbrieven

Kaart waarop alle Hanze-steden te zien zijn. De steden van de Hanze lagen vooral in Duitsland. Hier in Nederland waren onder andere de IJsselsteden Kampen en Deventer lid van de Hanze. 

Handelaren van Hanzesteden hadden allerlei voordeeltjes als ze handelden in elkaars steden. Ze betaalden bijvoorbeeld minder tol en belasting. 

Jullie gaan opdrachten maken

Pak je werkboek erbij en maak opdrachten 1, 3, 13

Klaar? Begin vast met paragraaf 4.2

Je gaat zelf een verbandenschema maken van paragraaf 4.2.
In het schema komt naar voren hoe de stedelijke burgerij kon ontstaan en wat de gevolgen waren van de opkomst van de stedelijke burgerij.

Dit doe je in de volgende stappen:
1. Lees paragraaf 4.2
2. Schrijf de belangrijkste kenmerken van de paragraaf in je schrift
3. Bepaal op welke manier je de oorzaken en gevolgen inzichtelijk wil maken. Je bent vrij in de manier waarop je dit wilt doen. Als jij zelf een manier bedenkt heb je een grotere kans dat de stof goed blijft hangen.

Aan de slag