§8.3 de gevolgen van sociale ongelijkheid

• Maatschappijwetenschappen
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

§8.3 De gevolgen van sociale ongelijkheid

Pagina 153

Gevolgen van sociale ongelijkheid

• Kloof tussen hoog- en laagopgeleid
• Sociale uitsluiting
• Conflicten ten gevolg van maatschappelijke verschillen

Gevolgen van sociale ongelijkheid zijn zichtbaar op micro-, meso- en macroniveau: 

Passen de vrijetijdsbestedingen eerder bij de elitecultuur of bij de massacultuur?

Massacultuur

Elitecultuur

De kloof in cultuur en vrije tijd

• Elitecultuur: museum, theater, klassieke muziek
• Massacultuur:  actiefilms, volksmuziek

Er zijn verschillen in vrijetijdsbesteding tussen hoog- en laagopgeleiden: 

Stelling: Mensen met een lagere opleiding participeren meer in de politiek dan mensen met een hogere opleiding.

Stelling: Mensen met een lagere opleiding participeren meer in de politiek dan mensen met een hogere opleiding. 

Eens

Oneens

Het juiste antwoord is oneens. Mensen met een hogere opleiding participeren meer in de politiek dan mensen met een lagere opleiding of met een lager inkomen. 

De kloof in de politiek

Verschillen in maatschappelijke positie leiden tot verschillen in deelname aan de politiek. 

Participatie wordt onder andere beïnvloedt door opleiding, religie, sekse en etniciteit. 

Ook representativiteit is van groot belang. 

Op deze afbeelding zie wat de representatie van heel Nederland op basis van opleiding zou moeten zijn. 

Als opleidingsniveau leidend zou zijn, zou er een ruime meerderheid zijn voor mensen die alleen middelbare school of een mbo hebben afgerond. Mensen met een universitaire of HBO-opleiding zouden zich moeten neerleggen bij een plek in de oppositie.

Bron: https://www.volkskrant.nl/kijkverder/2017/nieuwekamer/ (2017)

Op deze afbeelding zie je de daadwerkelijke representatie op basis van opleiding in de Tweede Kamer (2017). 

De Tweede Kamer is dus niet representatief en dit begrip kan aan de hand van dit voorbeeld worden uitgelegd.

Instrumentele visie

Ontwikkelingsvisie

Politieke participatie is een middel om besluiten te nemen. Betrokkenheid van burgers is belangrijk maar geen doel op zich. 

Politieke participatie als doel op zich. Meer participatie is goed voor de democratie.

De wenselijkheid van participatie

De kloof en gezondheid

Verschillen in opleidingsniveau leiden tot verschillen in levensverwachting. Dit heeft te maken met:

• Kennis
• Levensstijl
• Gedrag
• Communicatievaardigheden 

Samenvattende video

Mogelijkheid tot reflectie op terminologie door middel van een discussie in de klas

Welke termen zouden volgens jou hoog- en laagopgeleid kunnen vervangen?

Welke termen zouden volgens
jou hoog- en laagopgeleid kunnen
vervangen?

Sociale uitsluiting

Er is sprake van sociale uitsluiting bij meer dan 1 van de volgende bestanddelen: 

Beperkte sociale en politieke participatie, beperkte normatieve integratie, niet goed kunnen voorzien in elementaire levensbehoeften, geringe toegang tot sociale grondrechten. 

Conflicten

Maatschappelijke verschillen kunnen leiden tot sociale uitsluiting en tot conflicten. Voorbeelden:

• Gender
• Generaties
• Klasse
• Etniciteit
• Sociaal-culturele verschillen 

***

Misschien leerlingen vragen om voorbeelden te bedenken bij deze conflicten? Dingen die ze zelf meegemaakt hebben misschien?

Geef een voorbeeld uit je eigen leven waarbij verschillen tussen gender, generaties, klasse, etniciteit of sociaal-culturele verschillen tot conflict hebben geleid.

Geef een voorbeeld uit je eigen leven waarbij verschillen tussen gender, generaties, klasse, etniciteit of sociaal-culturele verschillen tot conflict hebben geleid.  

Voorbeeld van sociaal-culturele verschillen tussen de beleidsmakers en de boeren die daar de gevolgen van ondervinden. 

Harmoniemodel

Conflictmodel

Overeenstemming bereiken door middel van overleg. 

Beïnvloeding van de media  (media-offensief) of door middel van betogingen en stakingen 

Omgaan met conflicten

Benadruk dat de manier waarop mensen omgaan met conflicten afhankelijk is van de cultuur in een samenleving. 

Gevolgen van conflicten

Noem een voorbeeld waarbij een politiek conflict tot maatschappelijke verandering heeft geleid.

Noem een voorbeeld waarbij een conflict tot maatschappelijke verandering heeft geleid.

Bijvoorbeeld die invoering van de roetveegpiet. 

Hoe kan sociale ongelijkheid bestreden worden? 

Hoe kan sociale ongelijkheid
bestreden worden?

Stelling: 'Vanaf 1986 is de ongelijkheid tussen burgers in Nederland toegenomen'.

Stelling: 'Vanaf 1986 is de ongelijkheid tussen burgers in Nederland toegenomen'.

Eens

Oneens

Het juiste antwoord is eens. De ongelijkheid is op basis van vermogen toegenomen. Een oorzaak hiervoor is de toenemende populariteit van het liberalisme. Eigen verantwoordelijkheid werd steeds belangrijker en mensen zijn minder bereid om mee te betalen aan hulp voor mensen die in armoede leven (pagina 161)