Herhaling: Grammatica zinsdelen t/m bwb

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

Grammatica zinsdelen

Vandaag

• Heb je de kennis over grammatica zinsdelen herhaald en ken je:
  persoonsvorm, zinsdelen, alle werkwoorden, soort werkwoorden, onderwerp, werkwoordelijk gezegde, werkwoordelijk deel, lijdend voorwerp, naamwoordelijk deel, naamwoordelijk gezegde, meewerkend voorwerp en bijwoordelijke bepaling

Persoonsvorm

• De persoonsvorm vind je door de zin van tijd te veranderen. Het werkwoord dat verandert, is de persoonsvorm.
• De persoonsvorm is een zinsdeel. Voor de persoonsvorm kan maximaal 1 zinsdeel staan. De persoonsvorm kan ook aan het begin van de zin staan; dan staat er dus geen zinsdeel voor. 

Wat is de persoonsvorm in de zin:
Koperen draden kunnen goed elektriciteit begeleiden.

1. goed
2. begeleiden
3. draden
4. kunnen

Wat is de persoonsvorm in de zin: Waarom zouden vrouwelijke militairen volgens jou geen generaal mogen worden?

1. zouden
2. mogen
3. worden
4. geen generaal mogen worden

Zinsdelen

Een zin verdeel je volgens een aantal stappen in zinsdelen:

1. De persoonsvorm is 1 zinsdeel

2. Alles wat voor de persoonsvorm staat vormt 1 zinsdeel

3. Alle andere werkwoorden in de zin vormen samen 1 zinsdeel

4. Alle woorden die samen voor de persoonsvorm zouden kunnen staan, vormen samen 1 zinsdeel. 

Verdeel de zin in zinsdelen:
De mens zou de malariamug volledig kunnen uitroeien.

Verdeel de zin in zinsdelen:
Zo’n smartphone lijkt me voor reizigers bijzonder handig.

Aww (alle werkwoorden)

Bij aww noem je alle werkwoorden die in de zin staan. 

Sleep alle werkwoorden naar 'werkwoorden' alles wat geen werkwoord is sleep je naar 'geen werkwoord'.

Werkwoorden

Geen werkwoord

huis

goede bedoelingen

verhuizen

heb willen houden

zijn

zijn hond

Soort werkwoord

Alle werkwoorden in de zin moet je benoemen. Je kiest uit: hulpwerkwoord (hww), zelfstandig werkwoord (zww) of koppelwerkwoord (kww). 

Regels bij soorten werkwoorden

• Heb je 1 werkwoord in de zin, dan is dit werkwoord een zww of een kww.
• Heb je 2 werkwoorden in de zin, dan is de pv altijd een hww, het andere werkwoord is een zww of een kww.
• Heb je 3 of meer werkwoorden in de zin, dan is de pv altijd een hww. Het belangrijkste werkwoord is een zww of een kww. Het werkwoord of de werkwoorden die overblijven zijn allemaal hww.

Dus: Je hebt minimaal en maximaal 1 zww of 1 kww. Deze kunnen niet samen in 1 zin voorkomen. Je kunt wel meerdere hww's  in een zin hebben staan. 

ZWW of KWW?

Om te bepalen of je een zww of een kww in de zin hebt, moet je een aantal stappen volgen:

1. Is het werkwoord 1 van de 9 mogelijke koppelwerkwoorden (zijn, worden, blijven, blijken,lijken, schijnen, heten, dunken, voorkomen)?

Nee> Het werkwoord is een zww

Ja > 2. Gaat het in de zin om een plaats (waar iemand/iets is) of om een eigenschap/kenmerk (wat/hoe iemand/iets is)?

plaats> Het werkwoord is een zww.

eigenschap/kenmerk > Het werkwoord is een kww.

Heb je in de zin een kww of een zww?
Zo’n smartphone lijkt me voor reizigers bijzonder handig.

1. kww
2. zww

Heb je in de zin een kww of een zww?
Op de markt waren de jongens nephorloges aan het verkopen

1. kww
2. zww

Heb je in de zin een kww of een zww?Ik ben van de zomer in Amerika geweest

1. kww
2. zww

WG of ww-deel?

Bij grammatica zinsdelen moet je aangeven of je een werkwoordelijk gezegde of een werkwoordelijk deel in de zin hebt en dus een onderdeel van een NG. Dit bepaal je als volgt:

• Als je een zww in de zin hebt, heb je een werkwoordelijk gezegde (wwg).
• Als je een koppelwerkwoord in de zin hebt, heb je een werkwoordelijk deel. 

WG of ww-deel?

Zowel achter een wg als achter een ww-deel vul je vervolgens in wat alle werkwoorden uit de zin zijn. 

wg of ww-deel?
Voor meer rendement moeten zonnepanelen groter worden.

Onderwerp

Het onderwerp van de tekst vind je door antwoord te geven op de vraag: wie/wat + pv? 

De persoonsvorm heb je al in een eerdere stap gevonden, dus dit vul je in in de vraag. 

lijdend voorwerp of naamwoordelijk deel?

Bij grammatica zinsdelen moet je aangeven of er een lv of een ng (ww-deel + nw-deel) in de zin staat. Dit doe je als volgt:

• Als je een zww in de zin hebt staan, dan heb je ook een lijdend voorwerp. 
• Als je een kww in de zin hebt staan, dan heb je ook een naamwoordelijk deel en NOOIT een lijdend voorwerp. 

Dus:

zww --> Je geeft aan dat je een wg en een lv hebt.

kww --> Je geeft aan dat je een ww-deel en een ng hebt. 

Lijdend voorwerp en naamwoordelijk deel

Lijdend voorwerp --> wat/(wie) + pv + o + overige werkwoorden?

Naamwoordelijk deel --> wat + pv + o + overige werkwoorden?

Haal uit de zin: a) onderwerp en het b) lv of naamwoordelijk deel van het NG uit de zin.
Voor meer rendement moeten zonnepanelen groter worden.

Naamwoordelijk gezegde

Een naamwoordelijk gezegde heb je alleen bij een kww.

Een naamwoordelijk gezegde bestaat uit het ww-deel en het naamwoordelijk deel.

Dus: ng = ww-deel + naamwoordelijk deel

Heb je een zww dan heb je dus geen ng.

Meewerkend voorwerp

Een meewerkend voorwerp kan in een zin staan, maar dat hoeft niet.  Het meewerkend voorwerp (mv) kun je vinden door de volgende vraag te stellen: 

mv: aan/voor wie + wwg + ow + (lv)?

Let op: Het voorzetsel 'aan' of 'voor' kan bijna altijd worden weggelaten of toegevoegd bij het meewerkend voorwerp.

Bijwoordelijke bepaling

Een bijwoordelijke bepaling (bwb) kan in een zin staan, maar dat hoeft niet. Er kunnen ook meerdere bijwoordelijke bepalingen (bwb) in een zin staan.

Alles wat je overhoudt na het benoemen, noem je bwb. Bijwoordelijke bepalingen zijn vaak plaatsen of tijden, maar het kan van alles zijn. Vaak begint een bwb met een voorzetsel en/of is een 'los' woordje.

Benoem, indien dit in de zin staat, het mv en de bwb:

Voor meer rendement moeten zonnepanelen groter worden.

Oefenen

Ga naar it's learning. 

Ga naar het vak Nederlands, klik op planner en kijk vervolgens onder 'bronnen en activiteiten'. Klik op 'Grammatica zinsdelen t/m bwb'. Maak de opdrachten. 

Vandaag

• Heb je de kennis over grammatica zinsdelen herhaald en ken je:
  persoonsvorm, zinsdelen, alle werkwoorden, soort werkwoorden, onderwerp, werkwoordelijk gezegde, werkwoordelijk deel, lijdend voorwerp, naamwoordelijk deel, naamwoordelijk gezegde, meewerkend voorwerp en bijwoordelijke bepaling

Wat vind jij nog lastig?