2.7 en 2.8 Membranen, transport , osmose, diffusie (deel 4a)

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

2.7 Membranen en transport

Membranen 

Membranen in cellen zijn semi-permeabel

Gassen (zuurstof, koolstofdioxide),  kleine polaire moleculen (water, alcohol) en hydrofobe moleculen kunnen passeren 

Grote polaire moleculen (glucose, aminozuren) en geladen moleculen (bv. Na⁺, Cl^-) kunnen niet passeren

Water kan heel langzaam door het membraan 

Passief transport

Cellen bevatten veel porie-eiwitten in het membraan

Deze eiwitten kunnen open of dicht staan

Passief transport

Cellen bevatten ook veel transporteiwitten in het membraan.

Deze eiwitten maken transport van grote moleculen zoals glucose mogelijk

Stoffen diffunderen automatisch met de concentratie-gradiënt mee (van hoog naar laag)

Dit kost de cel geen energie, en deze vorm van transport wordt daarom passief genoemd.

Passief transport: Aquaporine

Omdat water heel langzaam door het membraan kan maakt de cel vaak gebruik van aquaporines

Aquaporines zijn membraaneiwitten die water doorlaten

Actief transport

Als een cel een stof tegen de concentratie-gradiënt in wil transporteren kost het energie

Transporteiwitten die stoffen tegen hun concentratiegradiënt in transporteren maken gebruik van ATP

Transport dat energie kost wordt actief transport genoemd.

Actief transport

Transport met blaasjes

Stoffen kunnen ook getransporteerd worden door blaasjes af te snoeren van het membraan = exocytose

Blaasjes met daarin opgeloste stoffen kunnen de cel uit worden getransporteerd = Secretie

De cel kan ook blaasjes insnoeren en daarmee stoffen van buiten de cel opnemen. Dit noemen we endocytose. 

Fagocytose

Het proces waarbij voedingsstoffen in een blaasje worden opgenomen door middel van endocytose en waarbij het blaasje vervolgens versmelt met een lysosoom.

Osmose in dierlijke cellen

Als de osmotische waarde van vloeistof buiten de cel hoger is dan in de cel dan...

1. gaat het water de cel in
2. loopt het water de cel uit

Osmose in plantaardige cellen (zie blz. 88)

Als de vloeistof buiten de cel een hogere osmotische waarde heeft noemen we die...

1. Isotoon
2. Hypotoon
3. Hypertoon

Wanneer treedt plasmolyse op in een plantaardige cel?

1. Als de osmotische waarde van de extracellulaire vloeistof hoger is
2. Als de osmotische waarde van de extracellulaire vloeistof lager is
3. Als de osmotische waarde van extracellulaire vloeistof gelijk is aan de cel

Turgordruk in een plantencel ontstaat doordat...

1. De osmotische waarde van de cel hoger is dan buiten de cel
2. De osmotische waarde van de cel lager is dan buiten de cel
3. De osmotische waarde van de cel gelijk is aan buiten de cel