HC 2: Van divergentie naar convergentie

• Globalisering
• HBO
• Studiejaar 1

Globalisering

Agenda

• Terugblik HC1 (nog vragen?)
• Bespreken transfer naar het werkveld HC1
• Kennisclip HC2
• Sleepvraag HC2
• HW: Transfer naar het werkveld + lezen (zie planner)

Terugblik HC 1

Indeling arm en rijk

Inkomensklassen Wereldbank: (HI, HMI, LMI, LI)

Indeling VN: 47 MOL (Minst Ontwikkelde Landen)

Relatieve en absolute armoede

PPP → Purchasing Power Parity (koopkrachtpariteit)

HDI (Human Development Index)

Koppeling naar HC 1

Welvaart meten met….

Lorenzcurve (experiment) & Gini-coëfficiënt 

Lorenzcurve

Koppeling naar HC 1

Dalend verloop sinds 1988

Dit komt door de globalisering. miljarden inwoners hebben hun inkomen zien stijgen, vooral in China en India. Verder heeft bijvoorbeeld Chile en Mexico meer progessief belasting geheven. En een BRIC-land als Brazilië heeft in de loop der jaren betere basisvoorzieningen zoals onderwijs en gezondheidszorg.

Gini-coëfficiënt

Gini-coëfficiënt: wereld

Gini-coëfficiënt (2)

Didactische voorbeelden

Arm & Rijk

200 jaar ontwikkeling

Transfer naar het werkveld (DT)

Presentaties werkvorm hoorcollege 1

2 min presenteren, 1 minuut feedback

Lesdoelen HC 2 (1)

2 Verschillende tijdperken noemen

1. Jagers verzamelaars 
2. Nieuwe steentijd 
3. Agrarische revolutie 
4. Boerensamenlevingen 
5. Handelskapitalisme 
6. Industriële revolutie 
7. Post-moderne samenleving en ICT revolutie

1 De historische wortels van de tweedeling kennen

3 Kunnen beschrijven hoe de volgende tijdperken/fasen onderdeel zijn van eerdere fasen

• Oorspronkelijk jagers en verzamelaars (natuurvolken). 
• Nieuwe steentijd 
• Agrarische revolutie 
• Tribale samenleving 
• Boerensamenleving 
• Handelskapitalisme (huisnijverheid) 
• Industriële revolutie 
• Postindustriële maatschappij en ICT-revolutie

4 Onderdeel van eerdere fasen

• Westerse expansie en tanende dominantie. 
• Ontdekkingsreizen, slavernij en handelsposten 
• Koloniale exploitatie 
• Onafhankelijkheid en het koloniale trauma 
• Mondialisering en de opkomende markten

Lesdoelen HC 2 (2)

• Het kunnen beschrijven van de geschiedenis, van 6000-8000 BC tot aan de recent geschiedenis, tot aan nu. Dit alles in het daglicht van de ontwikkeling rijkdom en armoede in de wereld. 
• Het kunnen beschrijven en in eigen woorden uitleggen in hoeverre deze tijdperken invloed hebben gehad op het divergeren van de wereld. 
• Het kunnen beschrijven en in eigen woorden uitleggen in hoeverre deze tijdperken invloed hebben gehad op het uiteindelijk steeds meer convergeren van de wereld. 
• Het kunnen toepassen van de genoemde begrippen in nieuwe situaties: welke zijn van belang voor de specifieke casuistiek?

8000

v. Chr.

7000 

v. Chr.

6000 

v. Chr.

3500 v. Chr.

1500

1750

1950

2019

Agrarische revolutie (lange periode)

• Paraplu 
• Bestaat uit:

1. Nieuwe steentijd
2. Tribale samenleving
3. Boerensamenleving
4. Handelskapitalisme

• Zwervend bestaan opgeven → vaste plek + veeteelt en voedsel telen

Tribale samenlevingen

• Leven van de verbouw van voedsel in de vorm van zwerflandbouw → shifting cultivation
• Welke koppeling met Dollar Street (werkwijze/leefwijze)?

geconcentreerd plekken op de wereld

Papua New-Guinea & Belize

Boerensamenlevingen

• Stedelijke cultuur → sociaal gelaagde samenlevingen
• Einde prehistorie → begin 'beschaving'
  

Sociale gelaagdheid Egyptische Rijk

Babylonische Rijk

Handelskapitalisme

Van drie standen →naar 4 standen

• Stedelijke burgerij steeds meer macht                                                                                                                       ten koste van feodale land adel
  

Traditionele sociale lagen (3)

Nieuwe sociale lagen (4)

Taboe op ondernemingszin (George Foster)

'The image of limited goods'

samenleving die materieel bezit als beperkt en onvermeerderbaar ziet.

Handelskapitalisme

= transformatie van boerensamenlevingen door:

handel & nijverheid die tot bloei kwamen

Landbouw  niet meer de spil in EC groei

Handelskapitalisme: Europese dominatie (18e eeuw)

• 16e eeuw Portugal monopolie
• 17e eeuw Nederland, Engeland Frankrijk, Spanje
• West-Indische Compagnie
• Handel tussen Europa, Afrika en Amerika
• Driehoekshandel
• Afschaffing: Society  for the Abolition of slave trade (19e)
• De Verlichting speelde een grote rol: alle mensen gelijk

Ook de Arabische landen deden aan slavenhandel

Wereldwijde slavenhandel

Leren van het verleden

"How relevant are these observations for developments today? The historical cases where
markets emerged as the dominant allocation
system for factors of production (land, labour  and capital) all showed an accumulation of
wealth in the hands of a small group, which  then also concentrated political power, shaping
incentives in markets that increased inequality  and environmental calamities. Today, even in
parliamentary democracies, economic wealth  again seems to be translated into political leverage—through lobbying, campaign financing  and owning media and information—whereas
mobile wealth owners can easily isolate themselves, for say, social disruption or environmental degradation. History shows that these  developments are not aberrations or accidental
events. And perhaps they require broader and deeper consideration of a wider range of policy
actions to curb the concentration of economic and political power. The concentration of  economic power (wealth), the first stage, is  easiest to curb. But after the establishment of  economic power and its translation to political  dominance, this is far harder to do." (UNDP, 2019)

economieën door de eeuwen heen

historie markt economieën

Einde HC 2, deel 1

• Agrarische Revolutie

1. Nieuwe steentijd
2. Tribale samenleving
3. Boerensamenlevingen
4. Handelskapitalisme (o.a. driehoekshandel)

→divergentie → verschillen werden groter (4e sociale stand was de uitzondering)

Deel 2:

Industriële revolutie, Westerse expansie,  Postindustriële maatschappij & ICT revolutie, Mondialisering en opkomende markten

→ het spoor van het Westen volgen → convergentie (?!)

Industriële revolutie (18e/19e eeuw)

• Enorme technologische doorbraak
• Talloze toepassingen van techniek
• Verwerkende industrie = groter dan landbouw qua inkomsten en werkgelegenheid
  

→ Overwinning op algemeen heersende armoede

→ Divergentie → zorgde voor een tweedeling  in de wereld:

Westerse samenleving ↔ feodale boerensamenlevingen

Plekken

Groot deel van Europa (Engeland voorop)

Noord-Amerika

Australië

Nieuw-Zeeland

Japan

Voorbeeld

Verschillende soorten Industriële revolutie

de 3e/4e = de ICT-revolutie

Westerse expansie

• Scramble for Africa
• Koloniale Conferentie van Berlijn (1884/1885):  Europese landen verdelen Afrika
• 3 redenen: strategisch, economisch en humanitair
• Strategisch: andere landen voor zijn in land innemen 
• Economisch: grondstoffen (o.a. rubber en koper) en toekomstige afzetmarkten
• Humanitair: verbeteringen op bestuurlijk en medisch gebied, en bestrijding van de Arabische slavenhandel. 
• Van mening dat Europa superieur was, plicht om Afrika te helpen. O.a. missionarissen

Scramble for Africa

Postindustriële maatschappij & ICT revolutie

• Dienstensector dominant ↔ industriële sector
• Diensteneconomie 
• van mechanisatie naar automatisering/robotisering

Voorbeeld

Verschillende soorten Industriële revolutie

de 3e/4e = de ICT-revolutie

ICT revolutie

https://www.youtube.com/watch?v=YCQjWF_VaNY

Postindustriële maatschappij & ict-revolutie: daadwerkelijk convergeren?

"The Industrial Revolution set humanity on a path towards unprecedented improvements in well-being. But it also triggered the Great Divergence, dividing the few societies that industrialized from the many that did not.  What is different now is that—perhaps for the first time in history—much of the technology  behind the current transformation could be accessed anywhere. Yet the gaps in countries’ abilities to harness the new opportunities are very large, with massive implications for both  inequality and human development. Technological change does not occur in a vacuum but is shaped by economic and social  processes. It is an outcome of human action.  Policymakers can shape the direction of technological change in ways that enhance human  development. For instance, artificial intelligence might replace tasks performed by people,  but it can also reinstate demand for labour by  creating new tasks for humans, leading to a net positive effect that can reduce inequalities " (UNDP, 2019) (link)

ict-impact

ict-impact: realiteit

Conclusie: convergentie én divergentie 

"Convergence appears in basic capabilities. Those at the bottom are catching up in the basics. Divergence appears in enhanced capabilities. Gaps in enhanced capabilities exceed those in the basic ones or are rising" (UNDP, 2019)

Voorbeelden

Basis vs verbetering

Einde HC 2, deel 2

Samenvatting deel 2

• Er is convergentie én divergentie
• Convergentie in de basis
• Divergentie in verdergaande en verbeterende ontwikkeling 
• Ict/technologie is een belangrijke speler voor zowel het kunnen convergeren als divergeren.

Samenvatting deel 1

•Oorspronkelijk jagers en verzamelaars (natuurvolken) 

•Nieuwe steentijd

•Agrarische revolutie    

•Tribale samenleving    

•Boerensamenleving

•Handelskapitalisme

•Industriële revolutie

•Postindustriële maatschappij en ICT revolutie   

Transfer naar het werkveld (DT)

Presentaties werkvorm hoorcollege 1

2 min presenteren, 1 minuut feedback