28/1 H3 3.5 Woorden

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2

Woorden 3.5

Planning

• Lesdoel
• Korte activiteit
• Terugblik
  
• Zelfstandig met de lesstof aan de gang gaan - in stilte werken 
• Instructie - in stilte werken 
• Exitticket
• Afsluiten (reflectie en feedback)

Lesdoel:

Aan het einde van deze les:

• Je leert 30 nieuwe woorden;
• ken je van minimaal drie woorden de betekenis;
• Je leert over woordvorming;




• heb je geoefend met de betekenis van de 30 nieuwe woorden;
• heb je geoefend met het (herkennen en toepassen van) vormen van woorden

Blauw = kennen = kennis = leren

Oranje = kunnen = met de kennis de vaardigheid oefenen

Spelen met woorden: raadsels

Geef iedereen de kans om het raadsel op te lossen: roep je geen antwoorden door de klas, maar doe je het in je hoofd.

• Lees eerst het raadsel en probeer hem in je hoofd op te lossen (schrijf je antwoord eventueel even in je schrift op)
  

Waarom lukte het Einstein niet om een muur te bouwen?

Waarom lukte het Einstein niet om een muur te bouwen?

Wat is de tegenwoordige tijd van 'analoog'?

Wat is de tegenwoordige tijd van 'analoog'?

 Er staan drie huizen in de brand. Eentje is gemaakt van riet, eentje van hooi en eentje van noedels.

Welke gaat de ambulance eerst blussen?

Er staan drie huizen in de brand. Eentje is gemaakt van riet, eentje van hooi en eentje van noedels.
Welke gaat de ambulance eerst blussen?

1

1Volgorde ingezonden brief

2

3

4

5

6

7

8

9

1

10

artikel waarop je reageert

samenvatting artikel in 1 zin

jouw mening

Argument (een per alinea)

conclusie

herhalen mening

advies of uitsmijter

Naam

Titel

Plaats

- geen opbouw van een brief-  opbouw betoog (ook overtuigen): inleiding-midden-slot

- witregels tussen alinea's verschillend gebruikt

Titel

Inleiding: (eerste twee kunnen ook omgedraaid worden)

• artikel waarop je reageert: bron als die afwijkt van de bron waaraan jij schrijft (krant) + datum (dag en maand)
• + onderwerp en/of samenvatting van artikel in een zin



• jouw mening
  

(witregel als het past bij opbouw en inhoud)

Kern: (witregels passend bij de opbouw en inhoud)

• argumenten (minimaal drie)
• één alinea per argument
  

(witregel)

Slot:

• conclusie 
• herhalen mening  
• (advies of uitsmijter
  

(witregel)

Naam

Plaats

(Denk aan correcte spelling!)

1Indeling van de ingezonden brief: I K S

Nieuwe lesstof

Begrippen

Woordvorming

De manier waarop een woord uit een grondwoord is gevormd.

Grondwoord

Woord waarvan andere woorden worden gevormd door middel van samenstelling of afleiding.

Samenstelling

De vorming van een nieuw woord door samenvoeging van twee of meer (grond)woorden.

Afleiding

De vorming van een nieuw woord door een voor- of achtervoegsel aan het grondwoord toe te voegen.

Woorden foutloos kunnen schrijven + de betekenis(sen) kennen.

Staan er nummers voor de betekenissen, dan moet je ze allemaal kennen en de juiste betekenis kunnen geven bij de toets.

Woorden foutloos kunnen schrijven + de betekenis(sen) kennen.

Staan er nummers voor de betekenissen, dan moet je ze allemaal kennen en de juiste betekenis kunnen geven bij de toets.

Woordvorming

Woordvorming

• Er ontstaan altijd nieuwe woorden
• Een taal is nooit af. Door afleidingen en samenstellingen kun je telkens nieuwe woorden maken. Dat is ook nodig. Toen bijvoorbeeld het internet werd uitgevonden, ontstond het woord internetten. En tegenwoordig kun je ook whatsappen en ontvrienden.

Woordvorming

Bij bepaalde woorden kun je ook kijken naar de woordvorming, de manier waarop het woord uit een grondwoord is gevormd. Dit kan op twee manieren:

• Samenstelling: losse woorden zijn aan elkaar geplakt.

• Afleiding: er is een voor- of achtervoegsel aan het grondwoord toegevoegd.

Ook al ken je een woord niet en staat het niet in het woordenboek: als je weet via welke regels woorden worden gevormd, kun je daar vaak de betekenis uit afleiden.

Woordvorming

Vorming van werkwoorden

Werkwoorden kunnen op veel manieren worden gevormd. Ze kunnen worden afgeleid van een zelfstandig naamwoord, een bijvoeglijk naamwoord of van een al bestaand werkwoord. Door voor- en achtervoegsels toe te voegen maak je er een nieuw werkwoord van met een nieuwe betekenis.

Voorbeelden van voorvoegsels en achtervoegsels woorden 1.5

Huiswerk vorige les:

• je begrijpt de lesstof/theorie voldoende (je kunt het groene theorieblok uit je boek gebruiken als ondersteuning) 
  
• je werkt in STILTE en je mag NIET PRATEN of OVERLEGGEN en geen vragen stellen
  
• je bent echt aan het werk!
  

Klaar = in STILTE lezen

Pak je VIP en noteer:

Een samenvatting van de theorie maken.

Eigen woordenlijst in je schrift maken vanuit je lesboek maken + leren --> voor morgen!

Een samenvatting van de theorie maken.

Online: Hoofdstuk 3, 3.5: opdracht 3, 4 t/m 13, 16 en 17  

Wat niet af is = huiswerk

Samenstelling

Een woord dat bestaat uit twee of meer (zelfstandig naam) woorden, heet een samenstelling.

Bijvoorbeeld: 

voetbalwedstrijd

is een samenstelling van?

Voetbalwedstrijd bestaat uit voetbal en wedstrijd, maar voetbal bestaat weer uit voet en bal. Deze samenstelling bestaat dus uit 3 woorden!

Uit welke woorden bestaat het woord
tuingereedschap?

1. Tuin / gereed / schap
2. Tuingereed / schap
3. Tuin / gereedschap

Afleiding

Een afleiding is een woord met een voor- en/of achtervoegsel.

Welk woord heeft een voorvoegsel?

1. geklets
2. gezwam
3. oeverloos
4. misverstand

Woorden 1.5 voor- en achtervoegsels

Voorvoegsels kun je voor een woord plakken. Achtervoegsels plak je achter een woord. Voor- en achtervoegsels zijn zelf geen losse woorden. Ze kunnen dus niet zelfstandig voorkomen.

Losse woorden in hun allerkortste vorm noem je grondwoorden.

Voor- en achtervoegsels geven een andere betekenis aan het woord.

Bijvoorbeeld een tegenstelling: on-aardig, in-actief, a-sociaal, humor-loos.

Welke voor- en achtervoegsels herken je in de volgende woorden:

onthaasten, misleiden, doelloos, voedzaam, herbruikbaar

Afleiding

Een afleiding is een woord met een voor- of achtervoegsel.

Bijvoorbeeld:

• miscommunicatie
• bodemloos
• desinteresse
• volautomatisch
• overgevoeligheid

Bij een afleiding worden twee niet-bestaande woorden samengevoegd tot één woord.

1. waar
2. niet waar

Samenstelling en afleiding

Bij een afleiding worden twee niet-bestaande woorden samengevoegd tot één woord.

• Niet waar! Een afleiding = een bestaand woord met een voor- en/of achtervoegsel, zoals 'ge' en 'ing'.
  

Welke stelling is juist?

1. Trouwfoto is een afleiding van foto
2. Co-piloot is een afleiding van piloot
3. Terugtrekken is een afleiding van trekken
4. Boomhut is een afleiding van hut

Samenstelling en afleiding

• Trouwfoto is een afleiding van foto
• Co-piloot is een afleiding van piloot
• Terugtrekken is een afleiding van trekken
• Boomhut is een afleiding van hut
  
  Co' is een taalelement dat niet op zichzelf kan staan.
  

Werk voor deze en de volgende les:

Pak je VIP en noteer:

Eigen woordenlijst in je schrift maken vanuit je lesboek maken + leren

Online: Hoofdstuk 3, 3.5: opdracht 3, 4 t/m 13, 16 en 17  

Verlengde instructie:

Eigen woordenlijst in je schrift maken vanuit je lesboek maken + leren

Online: Hoofdstuk 3, 3.5: opdracht 3, 4 t/m 13 en 17  

Klaar = in stilte lezen

Wat niet af is = huiswerk

Lesdoel:

Aan het einde van deze les:

• Je leert 30 nieuwe woorden;
• ken je van minimaal drie woorden de betekenis;
• Je leert over woordvorming;




• heb je geoefend met de betekenis van de 30 nieuwe woorden;
• heb je geoefend met het (herkennen en toepassen van) vormen van woorden

Blauw = kennen = kennis = leren

Oranje = kunnen = met de kennis de vaardigheid oefenen

Noteer uit je hoofd drie woorden met betekenis uit de woordenlijst van 3.5.

Ik ken de betekenis van minimaal drie woorden uit de woordenlijst.

😒🙁😐🙂😃

Reflectie:
Wat ging bij jou goed tijdens deze les?
Wat kan nog iets beter? Hoe ga je dat verbeteren?

Feedback
Wat vond je fijn/goed aan deze les?
Wat zou je liever anders willen zien?

Afsluiting

• Dinsdag weer verder.