Marx

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Karl Marx

Grondlegger van het communisme

Waar is Karl Marx geboren?

1. Brussel
2. Trier
3. Berlijn
4. Londen

Welk studie deed Marx niet?

1. ingenieurswetenschappen
2. filosofie
3. rechten

Marx reisde veel rond. Waar verbleef hij niet?

1. Londen
2. Brussel
3. Parijs
4. Amsterdam

Karl Marx en Friedrich Engels

Welk is geen werk van Karl Marx?

1. Het Communistisch Manifest
2. The Wealth of Nations
3. Das Kapital

Welk spreuk vinden we op het voorblad van het Communistisch Manifest?

1. Een spook waart door Europa, het spook van het communisme
2. Proletariërs, jullie hebben een hele wereld te winnen
3. Proletariërs aller landen, verenigt u
4. Een mens laat zich slechts door eigenbelang leiden

Historisch materialisme

“Heel de geschiedenis is een aaneenschakeling van klassenstrijd: een strijd tussen vrije en slaaf, patriciër en plebejer, gildemeester en gezel. Kortom, onderdrukker en onderdrukte stonden in constante strijd tegenover elkaar en voerden een ononderbroken, soms verdoken, soms open, kamp… De uit de ondergang van de feodale maatschappij ontstane moderne, burgerlijke maatschappij heeft de klassentegenstellingen niet opgeheven. Zij heeft slechts nieuwe klassen, andere manieren van onderdrukking, nieuwe vormen van strijd in de plaats van de oude gebracht. Onze tijd kenmerkt zich hierdoor dat ze de klassentegenstellingen vereenvoudigd heeft. De hele maatschappij splitst zich meer en meer in twee grote vijandelijke kampen: de bourgeoisie en het proletariaat.”

Uit het Communistisch Manifest

Middeleeuwen

Oudheid

19de eeuw

vrijen en slaven 

bourgeoisie en proletariaat

meester en gezel

patriciërs en plebejers

historisch materialisme

Historisch: ongelijkheid van sociale klassen doorheen de geschiedenis

Materialisme: onderbouw (materiele omstandigheden= economische

                                                        verhoudingen = kapitalisme) bepaalt de

                             bovenbouw (maatschappij: uitbuiting proletariaat)

                                                       (cijnskiesrecht, geen onderwijs, geen cultuur, ...)

Maatschappij veranderen = kapitalisme omverwerpen

Klassenstrijd! Arbeiders moeten op gewelddadige wijze de macht grijpen 

Meerwaarde van de arbeid

Meerwaarde

Probleem

oplossing

Alle productiemiddelen worden gemeenschappelijk / van de arbeiders

De prijs van de producten is hoger dan het loon van de arbeider

De baas heeft alle recht want hij bezit de productiemiddelen, de arbeiders hebben niks te zeggen

meerwaarde van de arbeid

Prijs producten groter dan loon = meerwaarde van de arbeid

Arbeider zou moeten delen in de winst, MAAR de machines zijn eigendom van de fabriekseigenaar

OPLOSSING: alle productiemiddelen (machines, fabrieken) gemeenschappelijk (commun) maken

afschaffen kapitalisme, installatie communisme 

onvermijdelijkheid van het communisme

Met welk woord duiden wij aan wat Marx bedoelt met 'kapitaal'?

Duid het juiste verband aan

1. Bourgeoisie --> loonarbeid --> kapitaal
2. Kapitaal --> loonarbeid --> bourgeoisie
3. loonarbeid --> kapitaal --> bourgeoisie
4. loonarbeid --> bourgeoisie --> kapitaal

juiste volgorde?
1. loonarbeid
2. Te weinig jobs
3. overbevolking
4. bourgeoisie maakt kapitaal/winst
5. concurrentie arbeiders

1. 1-5-4-3-2
2. 3-1-2-5-4
3. 1-2-3-4-5
4. 3-2-5-1-4

Loonarbeid zorgt voor kapitaal maar ook voor de ondergang van kapitaal. Leg uit.

1. De arbeiders verdienen te weinig om de producten te kopen
2. De bourgeoisie is te nonchalant en krijgt faillissementen
3. De arbeiders hebben geen tijd om de producten te kopen

gevolg van ontstaan grootindustrie

1. Steeds meer arbeiders kunnen tewerkgesteld worden
2. Er ontstaat overproductie en uiteindelijk faillissementen
3. grote bedrijven concurreren kleine kapot
4. De arbeiders krijgen hogere lonen

onvermijdelijkheid van het communisme

• Te lage lonen > arbeiders kunnen producten niet kopen > afzetcrisis
  
• Overproductie > afzetcrisis > faillissementen
  

onvermijdelijkheid van het communisme

• Wanneer proletariaat laagste punt van verval bereikt heeft en slechts enkele kapitalisten overblijven zal de revolutie aanbreken
  
• Alle productiemiddelen zullen onteigend worden en worden eigendom van de gemeenschap
  
• Dictatuur proletariaat > collectivisme
  

Wat is volgens Marx kenmerkend aan de mens? De mens is een ...

Door de fabrieksarbeid is de mens geen sociaal wezen meer. Marx gebruikt de term 'vervreemding'. Van wat vervreemdt de mens?

1. werk en fabriekseigenaar
2. werk en zichzelf
3. werk en medemens
4. werk, medemens en zichzelf

mensbeeld

Waar verwijst Marx naar het verschil tussen dierlijke en menselijke arbeid?

1. 'hij ontwikkelt de in hem sluimerende krachten en onderwerpt het spel van hun krachten aan zijn eigen heerschappij'
2. 'Wat echter a priori de slechtste bouwmeester boven de beste doet uitblinken, is het feit dat hij de cel in zijn hersens al gebouwd heeft voordat hij ze van was opbouwt.'
3. 'De tot zijn lichamelijkheid behorende natuurkrachten gebruikt hij om zich de natuurlijke stof toe te eigenen in een voor zijn eigen leven bruikbare vorm'

Mensbeeld

Dierlijke arbeid

 = instinctief

Enkel handelen

Menselijke arbeid

 = creatief

Synthese denken en handelen

idee van het product is bij de mens al aanwezig voor hij het maakt

Positief! Arbeid = zelfontplooiing + communicatiemiddel in de maatschappij

De ambachtsman bedient de werktuigen. De fabrieksarbeider is ...

Marx spreekt van 'verminkte arbeid'. Welk typisch kenmerk van menselijke arbeid valt in de fabriek weg?

Marx verwijst in de tekst naar de 'vervreemding' van de arbeider van zichzelf. Waar?

1. legt ze beslag op alle vrije lichamelijke en geestelijke actie
2. worden als een levend aanhangsel van de machine
3. zijn arbeid van alle inhoud berooft

mensbeeld

Ambachtsman (vóór de Industriële Revolutie)

Beweging door de arbeider

Fabrieksarbeider

Beweging door de machine

Arbeider wordt een verlengstuk van de machine

Verminkte arbeid (geen synthese denken en handelen)

Geen zelfontplooiing meer maar zelfvervreemding en vervreemding van het product

Godsbeeld

'Godsdienst is opium van het volk'

Wat is opium?

1. zoete lekkernij
2. soort alcohol
3. wierook
4. drugs

Godsbeeld

'Godsdienst is opium van het volk'

• opium: drug, zoethoudertje
• van: de mens heeft het zelf gecreëerd

Marx is een

1. diepgelovig man
2. atheïst
3. deist

Godsbeeld

'Godsdienst is opium van het volk'

• opium: drug, zoethoudertje
• van: de mens heeft het zelf gecreëerd

--> God bestaat niet

= atheïsme

invloed

• West-Europa: niet in de praktijk gebracht

                                    eind 19de eeuw: sociale wetten verbeterden

                                    lot arbeiders

•  Oost-Europa: wel in de praktijk gebracht

                                    op een mislukking uitgedraaid

                                     + gelijkheid

                                     - dictatuur

invloed 

• 1917: oktoberrevolutie in Rusland: tsaar wordt afgezet, Lenin grijpt de macht en installeert het communisme. Rusland wordt SU (USSR)
• 1947: ontstaan Ijzeren Gordijn en start Koude Oorlog tussen VS en SU (kapitalisme versus communisme)
• 1989-1991: einde Koude Oorlog, SU opnieuw Rusland.  Kapitalisme overwint.

Kim Jung Un

Karl Marx

Mao Zedong

Lenin

Stalin

Raul Castro

invloed 

• vandaag: 

1. China (politiek communisme, economisch kapitalisme)
2. Cuba
3. Noord-Korea
4. Vietnam 
5. Laos