Les 06 - Herhaling voorzetsel, bijwoord, telwoord en voegwoord

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

Herhaling woordsoorten

Lesdoelen

Als het goed is, weet je aan het eind van deze les: 

- wat de functie en kenmerken zijn van bijwoorden, voorzetsels, telwoorden en voegwoorden; 

- hoe je bovenstaande woordsoorten benoemt. 

Het voorzetsel

Het voorzetsel bevindt zich meestal aan het begin van een  woordgroep. 

Voorzetsels zijn woorden die je vóór 'de kast' of 'de vakantie' kunt zetten. Hierdoor geven ze vaak een plaats of een tijd aan. 

Als een voorzetsel zich aan het eind van en woordgroep bevindt, noemen we het een achterzetsel of een achtergeplaatst voorzetsel 

Voorzetseluitdrukkingen

Voorzetseluitdrukkingen zijn combinaties van woorden (waaronder één of meer voorzetsels) die samen de functie van een voorzetsel vervullen. 

in plaats van

ten behoeve van

in samenwerking met

met ingang van

Telwoorden

Telwoorden geven een hoeveelheid aan. Binnen de telwoorden zijn er verschillende onderscheiden te maken:

- Een hoofdtelwoord geeft een hoeveelheid aan; een rangtelwoord een volgorde. 

- Een bepaald telwoord geeft een exacte waarde aan; een onbepaald telwoord geeft niet aan hoeveel van iets het er precies zijn. 

Soorten telwoorden

	Bepaald	Onbepaald
Hoofdtelwoord	een, twee, drie, vier, vijf enzovoorts	veel, weinig, sommige, enkele, enige verschillende
Rangtelwoord	eerste, tweede, derde, vierde, vijfde, enzovoorts	middelste, laatste, zoveelste, hoeveelste

Bijwoorden

Een bijwoord is één woord dat iets zegt over:    

- plaats of richting; 

- tijd of duur; 

- frequentie; 

- wijze; 

- graad. 

Andere soorten bijwoorden

Er zijn ook andere soorten bijwoorden: 

- Vraagwoorden die geen vragende voornaamwoorden zijn; 

- Woorden die iets zeggen over een andere woordsoort dan een zelfstandig naamwoord; 

- splitsbare delen van het scheidbare werkwoord.

Voegwoorden 

Voegwoorden kunnen delen van zinnen, maar vooral ook zinnen aan elkaar 'voegen'. 

Als je met voegwoorden zinnen aan elkaar voegt, is er sprake van een samengestelde zin. 

Welk voegwoord je gebruikt, hangt af of je hoofd- of bijzinnen koppelt.

Hoofdzin en bijzin

Bij een hoofdzin staan persoonsvorm en onderwerp direct naast elkaar en kun je er niets tussen zetten. 

Bij een bijzin kun je, als persoonsvorm en onderwerp naast elkaar staan, er een bijwoord tussen zetten. Staan persoonsvorm en onderwerp niet naast elkaar, dan weet je al meteen dat je met een bijzin te maken hebt. 

Samengestelde zinnen

Bij samengestelde zinnen, is er altijd minstens één hoofdzin. 

Koppel je een hoofdzin aan die hoofdzin, dan gebruik je een nevenschikkend voegwoord. 

Koppel je een bijzin aan die hoofdzin, dan gebruik je een onderschikkend voegwoord. 

Ezelsbruggetje

Staan persoonsvorm en onderwerp direct naast elkaar, kijk dan of je er het woordje 'niet' of 'eigenlijk' tussen kunt zetten. 

Als dit kan, heb je te maken met een bijzin (en gebruik je een onderschikkend voegwoord); kan dit niet, dan heb je te maken met een hoofdzin (en gebruik je een nevenschikkend voegwoord). 

Aan de slag

Oefen nu met de drillsters 3 tot en met 6 bij grammatica A5.