Hfst 7 Veeziekten

• nlt
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 4,5

Goedemiddag!

We gaan het lekker over veepest hebben .....

Afmaken 

Opdrachten van paragraaf 1 t/m 6

1. Mindmap
   
2. Infectieziekte
   
3. Specifieke en aspecifieke afweer
   
4. Als ratten zo snel (gedaan in de les)
   
5. Conceptmap ziekteoverdracht
6. boots een epidemie na 

7. immunisatie 
8. Opnieuw antibiotica alarm
9. conceptmap ziektebestrijding
10. ziekteoverdracht en ziektebestrijding
11 t/m 14: excel opdrachten komen nog 

Vandaag verder met 

1. Veeziekte vroeger 
2. Veeziekte nu 
3. Moderne landbouw 
4. Maatregelen 

Lesdoelen 

• Je kan uitleggen wat het verband is tussen landbouw/veeteelt en zoonoses
• Je kan uitleggen dat intensievere veeteelt de kans op het ontstaan van nieuwe zoonoses vergroot 
• Je kan uitleggen dat globalisering de kans op (nieuwe) veeziekte / zoonoses vergroot 

Jager-verzamelaars

• Leven in kleine groepen (ongeveer 30-50 mensen)

• Geen vaste woonplaats: nomaden

• Trekken achter hun eten aan
  
• Eenvoudige woningen: hutten/grotten

• Weinig bezittingen

Oorzaken ontstaan landbouw

• Verandering klimaat-> meer voedsel-> op een plek wonen
• Leren over dieren en planten-> akkerbouw en veeteelt
• Nodig voor levensonderhoud

Oorzaken voor ontstaan landbouw

• fase1: 10.000 v.C: het klimaat veranderde. Daardoor was er in de natuur meer voedsel te vinden en konden jagers-verzamelaars op één plek blijven wonen.
• fase 2: 9.000 v.C: Het verbouwen van graan en het temmen van dieren leverden steeds meer op.
• fase 3: De landbouw werd steeds belangrijker omdat mensen op 1 plek bleven wonen en er  bevolkingsgroei was.

veeziekten

vroeger

Nadelen landbouw 

gevaren monocultuur 

Nadelen landbouw

• Dieren die dichter op elkaar leven hebben meer kans op ziektes dan wilde dieren
• Voedsel gebrek 
• Ziektes springen over op mensen (virussen bacteriën) 
• Dieren dragen ziekte verwekkers (vlooien, luizen en inwendige parasieten) 

Niet alleen slecht 

Voordelen intensieve landbouw

• Veel capaciteit 
• goedkoop 

maken 

15. Vraag: klassieke veeziekten
blz. 57

Runderpest (veepest)

• Runderpest was een veeziekte die werd veroorzaakt door een virus.  
• Gedomesticeerde gastheren voor het runderpestvirus zijn: rundvee, zeboes, waterbuffels.
• Wilde dieren die gastheer kunnen zijn: elandantilope, kafferbuffel en gnoe .
• Ook varkens, geiten en schapen zijn vatbaar voor het runderpestvirus. 
• Mensen zijn niet vatbaar voor het runderpestvirus. 
  

De uitbraken van runderpest in de 18e en 19e eeuw hebben geleid tot opleidingen voor veeartsen om de epidemieën onder controle te krijgen.

Runderpest staat op de A lijst van de Wereldorganisatie voor diergezondheid. Op 14 oktober 2010 verklaarde de Voedsel- en Landbouworganisatie van de Verenigde Naties de runderpest uitgeroeid. (bron: Wikipedia)

Miltvuur

• Wordt veroorzaakt door de bacterie Bacillus anthracis. 
• De ziekte is bij mensen en dieren al lang bekend. 
• Sporenvorming: ze gaan over in een vorm zonder actief metabolisme en kunnen in deze rusttoestand decennialang overleven en weer actief worden als de omstandigheden zich daarvoor lenen (hoge temperaturen en hoge luchtvochtigheid).
• overlevingskans 20-80% afhankelijk vd plek van infectie 

...miltvuur

• In de eerste helft van de twintigste eeuw kwam miltvuur nog regelmatig in Nederland voor, maar sinds de invoering van de Destructiewet uit 1957 is het aantal gevallen drastisch afgenomen. 
• nu zeldzaam 
• In totaal werden sinds 1976slechts zeven gevallen van miltvuur bij mensen gemeld
• Er is echter weleens een uitbraak opgetreden na graafwerkzaamheden langs de uiterwaarden van de IJssel waar in het verleden dieren met miltvuur waren begraven. 
• Ook moeten bijv. archeologen en landbewerkers alert  zijn op de ligging van de miltvuurbosjes of waar deze gelegen hebben. 
• In andere delen van de wereld komt miltvuur nog wel veelvuldig voor.

.....miltvuur?

• In 1942 werden op het Schotse eiland Gruinard proeven met miltvuur te testen als wapen
• Het miltvuur was zo effectief dat het 50 jaar in quarantaine moest
• Tot de jaren ’80 was het een van ’s werelds dodelijkste plekken. 
• in 1976 ontsmetten
• Hoewel het in 1990 veilig werd verklaard, blijft de ondergrond sporen bevatten van antrax. 
  

.....miltvuur....??

• Sovjet-Unie: Op het eiland Vozrozhdeniya in het Aralmeer bevindt zich een oud laboratorium dat gebruikt is voor het ontwikkelen van biowapens, waaronder pokken.
• Hoewel er waarschijnlijk geen monsters van het pokkenvirus meer zijn, was het eiland nog vervuild met andere ziekteverwekkers, met name miltvuur. 
• Het is waarschijnlijk dat de eilandbodem nog steeds vervuild is.

Veeziekte nu 

• Blauwtong

• Afrikaanse paardenpest

• Varkenspest

• Ziekenhuisbacterie (Meticilline Resistente Staphylococcus Aureus of Multi-Resistente Staphylococcus Aureus, afgekort MRSA)

• Mond- en klauwzeer (MKZ, figuur 26)

• Salmonella

• Gekke koeienziekten (Boviene Spongiforme Encefalopathie BSE)

• Vogelgriep.

Invloed

Negatieve: 

• minder genetische diversiteit 
• meer transport 

Positieve: 

• betere ziekte bestrijding
• betere ziekte preventie  
• betere houderijsystemen 

Maken

16. Opdracht: uitbraak van dierziekten (gewoon googelen/wiki ipv de links te gebruiken )

blz. 58

Noem een voor en nadeel van het streven naar een hoge opbrengst + leg uit

17. Opdracht: oerkoeien

oerrund 

dikbil

Koe

Opdracht 17. Benoem het belangrijkste verschil tussen het moderne rund en het oerrund, en tussen de dikbil en het oerrund

Wat is het risico van beperkte genetische variatie bij kunstmatige inseminatie?

1. Dat een nieuwe ziekte dodelijk is voor alle nakomelingen
2. Dat veel nakomelingen hetzelfde gendefect hebben
3. Dat er een tekort dreigt aan spermadonoren
4. Dat op termijn de bevruchtingen niet meer lukken

7.4 Natuur versus landbouw

- ecologische hoofdstructuur / NNN (zie volgende dia)

- opdr. 18 over vogelgriep: URL onvindbaar, vervalt 

Ecologische hoofd-structuur

(EHS)

is nu 

Natuur

Netwerk

Nederland

(NNN)

biologische landbouw

als alternatief?

Wat hoort NIET bij biologische landbouw/veeteelt?

1. Geen gebruik van diergeneesmiddelen
2. Geen kunstmest gebruiken
3. Geen chemische gewas-beschermingsmiddelen
4. Rekening houden met dierenwelzijn

Maken / Huiswerk:

Wat je nog niet af hebt van : 

Opdrachten:  

Hfds 7: 15 t/m 17 + 20

18 vervalt

19.1 is voor na de les van Martin  19.2 vervalt