Formuleren: de samentrekking

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 1

Welkom!

Ga rustig zitten, pak je leesboek en start met lezen!

Lesdoelen

Aan het eind van deze les...

• ... kun je een samentrekking controleren.
• ... kun je een samentrekking corrigeren.

Samentrekking

Samentrekking houdt in dat een woord of woorddeel wordt weggelaten uit een woordgroep of zinsdeel omdat hetzelfde woord(deel) ook elders in de zin voorkomt. 

Bijvoorbeeld:

- in- en uitvoer

- grote en kleine projecten

- Hij houdt wel van appeltaart, maar niet van chocoladecake

Deze les

• Klassikaal lezen 
• Lesdoelen
• Instructie Formuleren §2 Samentrekking controleren
• Zelfstandig werken
• Huiswerk 
• Reflectie

Wat is er mis met de volgende zinnen?

• Hier wordt een nieuw sportveld aangelegd en enkele kleedkamers geplaatst. 
• Max keek naar een leuk meisje en daardoor niet goed uit bij het oversteken.
• Tim heeft keelpijn en een ijsje gekregen. 

Kun je het uitleggen?

Drie voorwaarden

Om iets weg te laten moet je eerst aan drie voorwaarden voldoen:

De woorden die je weglaat hebben:

1. dezelfde functie (onderwerp, lv, koppelww, hww, zww enz.)

2. dezelfde betekenis 

3. hetzelfde getal (enkelvoud of meervoud)

Foutieve samentrekking

Als een samentrekking niet op de goede manier wordt uitgevoerd, spreek je van een foutieve samentrekking. 

Stappenplan 

1. Kijk wat er is samengetrokken in de zin.
2. Bepaal de functie, de betekenis en het getal van het eerste deel.
3. Bepaal de functie, de betekenis en het getal van het tweede deel. 
4. Alles hetzelfde? Goede samentrekking. 
5. Niet? Voeg de ten onrechte weggelaten delen toe.

Voorbeeld

Lisa heeft hoge cijfers, maar er ook hard voor gewerkt.

Weggelaten: Lisa & heeft

1e deel: Lisa = ow (enk) & heeft = pv (enk) in het wg → heeft → zww

2e deel: Lisa = ow (enk) & heeft = pv (enk) in het wg → heeft gewerkt → hww

Lisa – correct; heeft – fout

Verbetering: Lisa heeft hoge cijfers, maar heeft er ook hard voor gewerkt.

Is de volgende zin goed samengetrokken?

Sjoerd liep naar de winkel en kocht een boek.

1. Ja
2. Nee

Is de zin goed samengetrokken?

Harold schudde zijn hoofd en daarna snel de kaarten.

1. Ja
2. Nee

Is de zin goed samengetrokken?

Hij heeft een diploma en heeft daar hard voor gewerkt.

1. Ja
2. Nee

Zelf aan de slag

Maak Cursus 6,  par. 2,  opdr. 1 t/m 3. 

Opdr. 3 < 65% = opdr. 5

Opdr. 3 > 65% = opdr. 6

Ben je klaar?.

1. Lezen in je leesboek.

2. Verder werken volgens planner.

Lesdoelen: behaald?

- Ken je de voorwaarden voor de samentrekking nog? 

- Kun je voor jouw gevoel een foutieve samentrekking herkennen en corrigeren?