bijeenkomst 1 - Filmanalyse

• Kunst
• Middelbare school
• mavo, havo, vwo
• Leerjaar 1-6

Hoe ga je aan de slag met beeldeducatie in jouw klas? 

12.30 Korte introductie filmhub Oost

12.40 Het belang van Beeldeducatie

13.00 Film als middel

13.30 Filmanalyse

14.15 Afsluiting   

wat gaan we doen vandaag? 

FILMHUB OOST STREEFT 

NAAR DE VERANKERING VAN  FILMEDUCATIE IN HET CURRICULUM.

Als ik aan filmeducatie denk,
denk ik aan...

Film is altijd en overal om ons heen. Van games tot vlogs en van documentaires tot series. 

Filmeducatie is meer dan alleen speelfilms. Het is alle vormen van bewegend beeld: 

online content zoals vlogs en tiktoks, documentaires, games, AR en VR, series, speelfilms, animaties, commercials, videoclips, nieuwsuitzendingen / reportages, stille films, trailers, videokunst, (tv)series. 

Waarom beeldeducatie?

- Beeldmateriaal vergroot de motivatie en concentratie

- Brengt het onderwerp meer tot leven.

- Zet aan tot interactie en discussie

- Beter geschikt voor minder taalvaardige leerlingen.

- Leerlingen krijgen meer plezier in het leren.

- Leerlingen onthouden en/of begrijpen beelden beter dan tekst. 

 Doorlopende Leerlijn Filmeducatie

In 2020 heeft het landelijk netwerk filmeducatie samen met verschillende docenten en experts een doorlopende leerlijn film ontwikkeld. In deze leerlijn, die momenteel wordt doorontwikkeld, wordt film benaderd vanuit het leergebied ‘kunst & cultuur’. In de leerlijn worden vijf vaardigheden onderscheiden waarmee het artistiek-creatief vermogen en een open houding van leerlingen aangaande film worden aangesproken: beleven, verwoorden, onderzoeken, reflecteren en creëren.

Bekijk de leerlijn via:

bit.ly/leerlijn-film  

5 vaardigheden 

voor filmeducatie

Verwoorden

Onderzoeken

Beleven

Reflecteren

Creëren

5 vaardigheden voor filmeducatie

Beleven

Je kunt verschillende films op verschillende manieren beleven; je kunt een Tiktok-video thuis op je smartphone kijken, de nieuwste speelfilm in de bioscoop op een groot scherm, of een documentaire of instructievideo in de klas op het digibord. Door film op verschillende manieren te beleven, ontdekt de leerling de wereld van film en filmcultuur.

 

Verwoorden

Door de dialoog aan te gaan met elkaar en met professionals, leert de leerling filmische begrippen. Met behulp van filmische begrippen leert de leerling zijn/haar/hen waarneming op een doordachte en bewuste manier te verwoorden.

Onderzoeken

Door gericht te kijken en te luisteren, onderzoekt en analyseert een leerling de verschillende kanten van film, zoals de verhaalstructuur, de vormgeving en de context van een film. Je kunt een concept, verhaal, visie of boodschap op verschillende manieren vormgeven en versterken door middel van beeld en geluid.

Reflecteren

Door te reflecteren kom je op nieuwe inzichten; leerlingen leren hun eigen interpretatie en mening ten opzichte van een film te ontwikkelen. Zo ontwikkelt de leerling een eigen smaak die hij/zij/hen ook onder woorden kan brengen, en deze door middel van filmische begrippen leert onderbouwen.

Creëren

Door film bewust te maken, kunnen leerlingen ‘de taal van film’ meester maken en er tegelijkertijd een eigen taal mee creëren. De leerling leert zo om bewust filmische elementen in te zetten om zijn/haar/hen boodschap over te brengen op de kijker. Door leerlingen samen een film te laten maken, worden ook vaardigheden als samenwerken, plannen en communiceren ontwikkelt.

Film als middel én als doel

actief en receptief

Vormen

Film kun je zowel actief als receptief inzetten, en als doel of als middel.

Door het maken van een film (actief) kun je leerlingen op een andere wijze met

de lesstof bezig laten zijn (film als middel) of kun je het creatieve proces van de leerlingen ontwikkelen (film als doel). Door bewust een film te kijken (receptief) kun je leerlingen leren over de keuzes die worden gemaakt om een beeldverhaal te vertellen (film als doel). Film kijken kan daarnaast ook een methode zijn om (gevoelige) thema’s bespreekbaar te maken (film als middel).

Welke vorm van filmeducatie past bij jou?

Bewust film kijken én maken

Door te maken leer je ook weer anders kijken.

Filmeducatie bestaat uit bewust leren kijken naar film en het bewust leren maken van film. 

Film als Middel: 

Thema/lesstof verduidelijken

- Netwerk Filmeducatie

- Movies that matter

- IFDA docschool

- Archief van de toekomst

Waar vind ik beeldmateriaal voor in mijn lessen? 

Filmanalyse

Film Onderzoeken

Swipe is erg spannend door de manier waarop het gefilmd is. Ookal wordt er bijna niet gesproken  door de verschillende shots en de muziek die gebruikt worden zitten we op het puntje van onze stoel. 

In een film wordt nagedacht over ieder shot. Een shot is één ononderbroken filmopname. Een filmscene bestaat uit meerdere shots.

Opdracht: klap wanneer de film van shot wisselt.

Hoe kun je deze film inzetten in de klas? Welke thema's kun je aan de hand van deze film bespreken?

Totaalshot

Mediumshot

Close-up

Het filmkader bepaalt wat wel en wat niet in beeld wordt gebracht. Draait het shot om de omgeving (totaalshot, establishingshot) of om het personage (medium, close-up)?

Bekijk de kaders nu nogmaals, wat voor effect hebben ze op jou?

Informatie filmkaders

Het filmkader bepaalt wat wel en wat niet in beeld wordt gebracht. Draait het shot om de omgeving (totaalshot, establishingshot) of om het personage (medium, close-up)?

Bekijk de kaders nu nogmaals, wat voor effect hebben ze op jou?

Pulp Fiction (1994, Quentin Tarantino)

Bekijk het volgende fragment: welke verschillende camerastandpunten en kaders zie je?

Pulp Fiction (1994, Quentin Tarantino)

Let op: het fragment kan als schokkend ervaren worden!

Kijkvraag bij fragment uit de film: Pulp Fiction van Quentin Taratino

Bekijk het volgende fragment: welke verschillende camerastandpunten en kaders zie je?

Let op: het fragment kan als schokkend ervaren worden (lees: de kracht van suggestie).

Bekijk het filmfragment

Start de film door op de play-knop te drukken. Vergeet het geluid niet aan te zetten.

Welk gevoel kreeg je van deze scène? Hoe komt dat?

Welke shots en standpunten heb je gezien?

Hoe zou deze scène overkomen als het één lang shot was zoals in het eerste fragment?

Vragen over fragment: Pulp Fiction

• Welk gevoel kreeg je van deze scène? Hoe komt dat?
• Waarom heeft de maker gekozen voor deze verschillende shots en standpunten? (- Om de aandacht er bij te houden. - Om je blik te sturen. Om verwachtingen te scheppen: we zien een close-up van een naald: wat gaat daarmee gebeuren? - En het ziet er ook nog eens mooi uit.)
• Hoe zou deze scène overkomen als het één lang shot was zoals in het eerste fragment? (Saai, minder spannend. Door het gebruik van filmkaders en standpunten stuurt de regisseur jouw blik: wat is belangrijk? Zo vertelt de maker het verhaal door middel van de camera.)

Bekijk het filmfragment

Start de film door op de play-knop te drukken. Vergeet het geluid niet aan te zetten.

Welke camerastandpunten en filmkaders hebben we gezien? 

Waarom heeft de maker voor deze shots (kaders en standpunten) en volgorde gekozen?

Hoe heeft de maker ervoor gezorgd dat het lijkt alsof Mia daadwerkelijk een injectie in haar hart krijgt ingediend?

Vragen over fragment: Pulp Fiction

• Welke camerastandpunten en filmkaders hebben we gezien? (Veel close-ups, kikkerperspectief, vogelperspectief, totaalshot en zoom)
  
  
• Waarom heeft de maker voor deze shots en volgorde gekozen? (Kaders: Geen mediumshot: we beginnen en eindigen met totaalshots (informatie: we zijn in een huiskamer), vervolgens wisselt Tarantino meerdere close-ups af om spanning op te bouwen en heel dicht op de handeling te blijven. Het moment wordt als het ware uitgesmeerd. De shots van de personages geven ons de emotionele laag. 
  Standpunten: In het eerste shot bevindt de camera zich laag bij de grond (kikkerperspectief): Vincent houdt de naald vervolgens hoog in de lucht. Zo ziet het er extra dramatisch uit. In het volgende shot zien we Mia van bovenaf (vogelperspectief): we kijken eigenlijk vanaf de point of view van Vincent (of de naald zelf). Vervolgens zien we de naald vanuit het kikkerperspectief. De afwisseling zorgt voor een spannende dynamiek: wat gaat er gebeuren?)

• Hoe heeft de maker ervoor gezorgd dat het lijkt alsof Mia daadwerkelijk een injectie in haar hart krijgt ingediend? (op dat moment snijdt het shot van Vincent naar Mia, en hoor je een geluidseffect. Kracht van suggestie.)

Children of Men (2006, Alfonso Cuarón) 

Bekijk het volgende fragment en let met name op de cameravoering.

Children of Men (2006, Alfonso Cuarón) 

Hoe verschillende cameravoeringen (subjectief en objectief) effect hebben op de kijkbeleving. 

Kijkvraag bij fragment uit de film: Children of Men van Alfsonso Cuarón

Bekijk het volgende fragment en let met name op de cameravoering.

Bekijk het filmfragment

Start de film door op de play-knop te drukken. Vergeet het geluid niet aan te zetten.

Welk gevoel kreeg je van deze scėne? Wat viel je op aan de cameravoering? Waarom heeft de maker voor deze stijl gekozen denk je?

Vragen over fragment: Children of Men

• Wat valt je op aan de cameravoering (cinematografie)? (de camera beweegt mee met de personages, er wordt niet in geknipt/gemonteerd.)
• Hoe noem je die techniek? (hand-held, long take )           
• Waarom heeft de maker hiervoor gekozen? (alsof je er zelf echt bij bent, alsof je meeloopt, documentaire-achtig, first person game, realistisch, maar ook spannend door schokken: je zit er midden in.)

Subjectieve cameravoering

Objectieve cameravoering

We zagen een voorbeeld van subjectieve cameravoering. Waar staat denk je objectieve cameravoering voor?

Informatie

De vorige scene is dicht op de huid gefilmd. Dit is een voorbeeld 'subjectieve cameravoering'. De camera staat letterlijk dichtbij de personages. Dit wordt vaak uit de hand (hand-held) gefilmd. Hiermee volg je de blik van het personage: zijn of haar subjectieve perspectief.

Dit staat tegenover een 'objectieve cameravoering', waarbij de camera afstandelijker 'observeert'. Hier wordt vaak een camera op statief voor gebruikt. Zo krijgt de kijker meer overzicht en een beeld van de context van de situatie.

Roma (2018, Alfonso Cuarón)

Bekijk het volgende fragment. Is dit een subjectieve of objectieve cameravoering?

Roma (2018, Alfonso Cuarón)

Kijkvraag bij fragment uit de film: Roma

Bekijk het volgende fragment. Is dit een subjectieve of objectieve cameravoering?

Bekijk het filmfragment

Start de film door op de play-knop te drukken. Vergeet het geluid niet aan te zetten. 

Is dit een subjectieve of objectieve cameravoering? Geef aan waarom.

Vragen over het fragment: Roma

• Is dit een subjectieve of objectieve cameravoering? Geef aan waarom.

Objectiever dan Children of Men, maar discussie is hier mogelijk.

Je loopt niet mee met de personages. De camera filmt de actie meer van een afstand. Daardoor zie je meer van de omgeving. 

Wat is het gevolg van subjectieve cameravoering zoals in Children of Men op de kijkbeleving?

Wat is het gevolg van een meer objectieve cameravoering in Roma op de kijkbeleving?

Wat is het verschil met het eerste fragment? Zou je de cameravoering in dit fragment subjectiever of objectiever noemen?

Vragen over het verschil tussen subjectieve en objectieve cameravoering

• Wat is het verschil met het eerste fragment? Zou je de cameravoering in dit fragment subjectiever of objectiever noemen?
• Wat is het gevolg van een meer objectieve cameravoering in Roma op de kijkbeleving?

Door middel van hand-held cameravoering in Children of Men is de kijker dichter op de personage en op de actie. De filmmaker wil dat jij in de film wordt getrokken en het beleeft vanuit het perspectief van de hoofdpersoon. Dit wordt een subjectieve cameravoering genoemd.

Meer afstand houden tot het onderwerp zoals in Roma wordt een objectievere cameravoering genoemd. Je beleeft het meer als neutrale toeschouwer. 

 Als filmmaker kun je dus kiezen hoe je je camera inzet. Wil je dat je publiek meeleeft? Dan is een subjectieve cameravoering beter, wil je dat je publiek echt toeschouwer is en geen kant kiest? Kies dan voor objectief. 

Beluister deze soundtrack. Ga voor jezelf na: welke sfeer heeft deze muziek? Wat voor gevoel krijg je bij deze muziek? Welke beelden verwacht je bij deze muziek?

Geluid/muziek en film

Luistervraag bij fragment uit de film: Paris, Texas van Wim Wenders

• Zet de audioknop aan beluister de soundtrack. Welke sfeer heeft deze muziek? Welke beelden verwacht je bij deze muziek?

Paris, Texas (1984, Wim Wenders)

Welke sfeer heeft deze muziek? Wat voor gevoel krijg je bij de muziek?Welke beelden verwacht je bij deze muziek?

We gaan nu kijken naar de scène die bij deze soundtrack hoort. Het is de openingsscène van de film Paris, Texas (1984). Kloppen je verwachtigingen?

Kijkopdracht bij fragment uit de film: Paris, Texas van Wim Wenders

• Welke sfeer heeft deze muziek? Welke beelden verwacht je bij deze muziek? 

We gaan nu kijken naar de scène die bij deze soundtrack hoort. Het is de openingsscène van de film Paris, Texas (1984). Kloppen de beelden die de leerlingen in gedachte hebben gevormd?

Bekijk het filmfragment

Start de film door op de play-knop te drukken. Vergeet het geluid niet aan te zetten.

Klopt het beeld met jouw verwachting? Waarom wel/niet?

Waar denk je dat de film over gaat?

Componist Ry Cooder vertelt in de volgende video hoe de muziek tot stand is gekomen.

Vragen over muziek bij de film: Paris, Texas

• Klopt het beeld met jouw verwachting?
• Waar denk je dat de film over gaat?(De film gaat over een man die verdwaalt lijkt te zijn op het Amerikaanse platteland. Hij spreekt niet, en later blijkt dat hij een soort geheugenverlies had. De man is zijn gezin verloren, maar is ook op zoek naar zichzelf.)

Bekijk het filmfragment

Start de film door op de play-knop te drukken. Vergeet het geluid niet aan te zetten.

Filmmuziek geeft informatie:

Verwachtingen

Sfeer en emotie

Muziek kan een bepaalde verwachting scheppen: de kijker verwacht bijvoorbeeld een romantische, spannende, of mysterieuze scène. De filmmaker kan de kijker hierin sturen.

Muziek creëert een bepaalde sfeer of emotie. De sfeer komt vaak voort uit de emotie of handelingen van de personages.

Informatie

Muziek kan een bepaalde verwachting scheppen: de kijker verwacht bijvoorbeeld een romantische, spannende, of mysterieuze scène. De filmmaker kan de kijker hierin sturen, maar kan het ook open laten ter interpretatie van de kijker.

Muziek creëert een bepaalde sfeer of gevoel. De sfeer komt vaak voort uit de emotie of handelingen van de personages.

Meerwaarde van Filmanalyse?