stappenplan tekstanalyse week 49 - les 1

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Stappenplan Tekstanalyse

Stap 1

Oriënterend lezen

  

• Bepaal het onderwerp van de tekst: lees de titel, bekijk   afbeeldingen, lees de eerste alinea's.

• Vraag jezelf af: wat weet ik al van het onderwerp?
  
• Wat zal de tekst over dit onderwerp zeggen?
  

Ga toch lekker naar buiten!

 

[1] De meeste mensen zijn uit vrije wil minder lang buiten dan de boeven die we bij wijze van straf opsluiten. Gevangenen worden twee uur per dag gelucht. Zelfs van nature speelse zes- tot negenjarigen halen dat niet met vijf kwartier per dag buiten. Tijdens een onderzoek van Wageningen University rapporteerde 70 procent van de ondervraagden dat ze ’s winters weleens een hele dag binnenbleven.

Ga toch lekker naar buiten!

Noteer het onderwerp van Tekst 1

Stap 2

Globaal lezen

Om alvast een idee van de inhoud te krijgen, lees je tekst vluchtig door:

• Stel vast uit welke alinea('s) de inleiding en het slot 

     bestaan. Zet strepen tussen inleiding, middenstuk en het 

     slot.

• Probeer deelonderwerpen te onderscheiden: lees van elke alinea het begin en het eind en ga op zoek naar kernzinnen.

Inleiding

[1] De meeste mensen zijn uit vrije wil minder lang buiten dan de boeven die we bij wijze van straf opsluiten. Gevangenen worden twee uur per dag gelucht. Zelfs van nature speelse zes- tot negenjarigen halen dat niet met vijf kwartier per dag buiten. Tijdens een onderzoek van Wageningen University rapporteerde 70 procent van de ondervraagden dat ze ’s winters weleens een hele dag binnenbleven.

[2] Dat komt niet alleen door de videospelletjes, Better Call Saul en al die andere series op Netflix, de apps op de mobiele telefoon en alle sociale media waardoor je voortdurend met familie, vrienden en kennissen in contact kunt zijn. Je hoeft tegenwoordig zelfs het huis niet uit om boodschappen te doen of om nieuwe kleren te passen. Binnen blijven is echter niet verstandig: het is buiten een stuk gezonder.

[3] Zo maakt het lichaam in zonlicht vitamine D aan. Dat is meer dan een vitamine. Onderzoekers noemen het zelfs een hormoon. Elke cel heeft er receptoren voor en dat geeft aan dat het in elke uithoek van het lichaam nuttige taken verricht. Deze supervitamine kan ook uit haring komen, maar wordt bovenal aangemaakt in zonlicht van een specifieke golflengte (tussen 290 en 315 nanometer), het zogeheten uv-B (ultra-violet B). In huidcellen zit een vorm van cholesterol. Wanneer dit wordt gekieteld door lichtdeeltjes, transformeert het via enkele tussenstappen tot vitamine D3. Cholesterol is dus niet alleen maar slecht. 

De inleiding van deze tekst bestaat uit:

1. alinea 1
2. alinea 1 + 2
3. alinea 1 + 2 + 3

Slot

10] De verlenging van de oogbol wordt tegengegaan door de stof dopamine, die in het oog wordt geproduceerd door licht. Hoe sterker het licht, hoe beter. Binnenshuis is het licht ongeveer 500 lux sterk, buitenshuis tussen de 15.000 en 40.000 lux, ofwel dertig- tot tachtigmaal zo krachtig. Uit een Chinees onderzoek bleek dat kinderen die elke dag 40 minuten buiten moesten spelen, 30 procent minder bijziend waren dan hun leeftijdgenoten die binnen bleven. Wil je dus het dragen van een bril zo lang mogelijk uitstellen, dan kun je het beste veel onder de blote hemel zijn. Daarmee staat het aantal voordelen van buiten zijn op vier.

[11] En er is nog meer. Je wordt ook nog eens creatiever als je de deur uit gaat, beweert Ap Dijksterhuis, hoogleraar sociale en cultuurpsychologie aan de Radboud Universiteit. Hoe verder weg, hoe beter. Reizen bevrijdt ons van de dagelijkse ballast en stress en biedt aldus ruimte voor persoonlijke groei. In zijn boek Wie (niet) reist, is gek haalt hij dertig wetenschappelijke publicaties aan die aantonen dat hoe langer en verder je van huis bent, hoe beter het wordt. In het dagblad AD zei hij: ‘Een dag thuis voelt als een dag, een dag Zuid-Frankrijk voelt als twee dagen, een dag Isfahan (Iran) voelt als vier dagen en een dag Dhaka (Bangladesh) voelt als een week.’

[12] Met andere woorden, in de openlucht zijn biedt zoveel voordelen dat je wel gek moet zijn om de hele dag binnen te zitten. Trek dus die deur achter je dicht en ga naar buiten! 

Naar: Simon Rozendaal, Elsevier, 20 mei 2017

Uit welke alinea'('s) bestaat het slot

1. alinea 10 + 11 + 12
2. alinea 11 + 12
3. alinea 12

Deelonderwerpen

[3] Zo maakt het lichaam in zonlicht vitamine D aan. Dat is meer dan een vitamine. Onderzoekers noemen het zelfs een hormoon. Elke cel heeft er receptoren voor en dat geeft aan dat het in elke uithoek van het lichaam nuttige taken verricht. Deze supervitamine kan ook uit haring komen, maar wordt bovenal aangemaakt in zonlicht van een specifieke golflengte (tussen 290 en 315 nanometer), het zogeheten uv-B (ultra-violet B). In huidcellen zit een vorm van cholesterol. Wanneer dit wordt gekieteld door lichtdeeltjes, transformeert het via enkele tussenstappen tot vitamine D3. Cholesterol is dus niet alleen maar slecht.

[4] Vaststaat dat de vitamine beschermt ¬tegen verschillende aandoeningen, zoals de Engelse ziekte (rachitis). Deze ziekte is rond 1900 verdwenen, maar heeft inwoners van landen met te weinig zonneschijn eeuwen geplaagd. Verder is het waarschijnlijk dat vitamine D preventief werkt tegen multiple sclerose, diverse typen kanker en hartaanvallen. Dat komt doordat vitamine D cruciaal is voor het afweersysteem, de groei van cellen en het remmen van ontstekingen.

[4] Vaststaat dat de vitamine beschermt tegen verschillende aandoeningen, zoals de Engelse ziekte (rachitis). Deze ziekte is rond 1900 verdwenen, maar heeft inwoners van landen met te weinig zonneschijn eeuwen geplaagd. Verder is het waarschijnlijk dat vitamine D preventief werkt tegen multiple sclerose, diverse typen kanker en hartaanvallen. Dat komt doordat vitamine D cruciaal is voor het afweersysteem, de groei van cellen en het remmen van ontstekingen. 

Wat is het deelonderwerp van alinea 3 en 4?

Stap 3

Precies lezen

Lees de tekst aandachtig van het begin tot het eind:

• Ga na of je eerdere verwachtingen over de tekst bevestigd worden.
• Markeer van elke alinea de kernzin of de zinnen die samen de belangrijkste informatie geven.
• Markeer de signaalwoorden die verbanden tussen alinea's   aangeven. 

Stap 3

• Noteer (in de marge) de deelonderwerpen: informerende kopjes of   vragen die in het betreffende tekstgedeelte beantwoord worden.
• Noteer de betekenis van woorden die je niet kent (woordstrategieën,   woordenboek)
• Markeer (als die er zijn) woorden die de functie van een alinea   aanduiden.
  
• Markeer signaalwoorden die een belangrijk tussen zinnen   aangeven.

Stap 3

• Noteer de structuur van de tekst (als die duidelijk herkenbaar is)
• Markeer de hoofdgedachte van de tekst of noteer die in eigen   woorden.
• Noteer het (belangrijkste) tekstdoel.
• Noteer de tekstsoort.

Kernzinnen, signaalwoorden en

functiewoorden

a. Wie te vaak voorwerpen binnen een afstand van 30 centimeter bekijkt, moet zijn ogen te zeer inspannen. 

b. Zowel boeken lezen als op een laptop kijken, verlengt de oogbol een tikje. Daardoor wordt het beeld van een object in de verte wazig en moet een bril ondersteuning bieden. Er is een epidemie van bijziendheid (myopie, brillen met een min) gaande, zo waarschuwt de Rotterdamse hoogleraar Caroline Klaver. In Azië is inmiddels al 80 tot 90 procent van de twintigjarigen aan de bril. 

c. Europa gaat eveneens die kant uit.

Wat is de kernzin van alinea 9?

1. zin a
2. zin b
3. zin c

Wie te vaak voorwerpen binnen een afstand van 30 centimeter bekijkt, moet zijn ogen te zeer inspannen. Zowel boeken lezen als op een laptop kijken, verlengt de oogbol een tikje. Daardoor wordt het beeld van een object in de verte wazig en moet een bril ondersteuning bieden. Er is een epidemie van bijziendheid (myopie, brillen met een min) gaande, zo waarschuwt de Rotterdamse hoogleraar Caroline Klaver. In Azië is inmiddels al 80 tot 90 procent van de twintigjarigen aan de bril. Europa gaat eveneens die kant uit.

Noteer het signaalwoord

[2] Dat komt niet alleen door de videospelletjes, Better Call Saul en al die andere series op Netflix, de apps op de mobiele telefoon en alle sociale media waardoor je voortdurend met familie, vrienden en kennissen in contact kunt zijn. Je hoeft tegenwoordig zelfs het huis niet uit om boodschappen te doen of om nieuwe kleren te passen. Binnen blijven is echter niet verstandig: het is buiten een stuk gezonder.

Welk functiewoord past bij:
'Dat komt niet alleen door"?

1. oplossing
2. verklaring
3. voordeel
4. stelling

In deze presentatie zijn niet alle onderdelen aan bod gekomen.

• structuur
• hoofdgedachte
• tekstdoel
• tekstsoort

Deze onderdelen bespreken we de volgende keer.

Zelf verder werken

Maak opdracht 1 af (blz. 71 en verder).

Lees de theorie aandachtig door voor de volgende les.