Les 5. Celorganellen [a]

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Welkom

Tas van tafel

Laptop + Binas + notitiespullen pakken
 Ga in deze LessonUp

Zet de organisatieniveau's op volgorde van GROOT naar KLEIN.

Orgaan

Weefsel

Organisme

Organenstelsel

Celorganel

Cel

Kan DNA de celkern verlaten? (R)

1. Ja
2. Nee

Conclusie

- De celkern bevat DNA dat genexpressie reguleert (en dus eiwitsynthese)

- DNA zelf kan de celkern nooit verlaten

- Wat gebeurt er dan wel?

DNA in de praktijk

1. DNA kan worden afgelezen en worden gekopieerd. Deze kopie heet RNA

2. RNA kan de celkern wel uit via poriën in de celkernmembraan

3. RNA kan buiten de celkern worden afgelezen, hierbij worden eiwitten gevormd

4. Eiwitten zetten vervolgens allerlei processen in de cel op gang

Ribosomen

RNA (kopie van DNA) wordt afgelezen in ribosomen
Hierbij worden eiwitten gevormd

Het ruw endoplasmatisch reticulum (RER)

Deelt poriën met de celkern

Bevat ribosomen

Transporteert eiwitten naar de rest van de cel

Elke cel bevat er slechts één (de grootte is afhankelijk van celtype)

Het glad endoplasmatisch reticulum (GER)

Speelt rol bij stofwisseling en vetopbouw (celmembraan!!)

Bevat géén ribosomen

Helpt bij afbreek gifstoffen

Elke cel bevat er slechts één

Welk orgaan bevat dus cellen met een relatief grote GER? Leg je antwoord uit.

Het golgi-systeem (de laatste stap)

Eiwitten uit het RER en GER gaan via blaasjes naar het golgi-systeem. Hier worden de eiwitten voltooid.

Dit systeem is de fabriek van de cel, dwz dat heel veel processen mbt eiwitten, vetten en koolhydraten via het golgi-systeem gaan

zie theorie 1.4

Lysosomen

Lysosomen zijn bepaalde blaasjes van het golgi-systeem

Lysosomen bevatten enzymen die grote moleculen zoals vetten en koolhydraten kunnen afbreken (en ook bacteriën en virussen)

Lysosomen

Soms lekken lysosomen, hierdoor sterft een groot gedeelte van de cel inhoud

Als een cel moet worden vernietigd, dan knappen de lysosomen open. Dit proces heet apoptose

Apoptose bij de mens

Apoptose bij een kikkervisje

Apoptose betekent 'geprogrammeerde celdood'. Elke cel in onze lichaam heeft een dergelijke switch waardoor het dus sterft als deze wordt aangezet. Bij een bepaalde ziekte werkt deze switch echter niet meer. Over welke ziekte hebben we het hier? (T2)

Opdracht

Maak samenvatting van de organellen in de tabel

bron: game of lees theorie 2.2. (tot aan plastiden) 

Klaar? 

organiseer organellen in groepjes die bij elkaar horen

organel	functie kort	kenmerken / tekening	Organisme
Celkern	reguleren van genexpressie & eiwitsynthese	relatief groot, meestal rond dubbele membraan met kern poriën bevat chromosomen (DNA)	Plant & dier
ER
Golgi
Etc...
Etc...

www.biomanbio.com

Huiswerk

Vul je gemaakte tabel aan met de theorie van 2.2 en 2.3
(volgende les bespreken we de tabel klassikaal)