Fictie - les

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo, mavo
• Leerjaar 3,4

Klas 4 - mavo

Verschillende vormen fictie

Verschillende vormen van fictie:

• Proza;
• Poëzie;
• Toneel.

Fictie zijn verzonnen verhalen of teksten
&
non-fictie zijn verslagen of teksten die gebaseerd zijn op feiten.

1. Waar
2. Niet waar

Wat is proza?

• Korte verhalen;
• Novelles (verhalen tussen tachtig en honderd pagina's)
• Romans (verhalen langer dan honderd pagina's)

Realistisch

• Een verzonnen verhaal kan lijken op de werkelijkheid. 
• Een verhaal is realistisch als het lijkt op de werkelijkheid, geloofwaardig is en geen fantasie-elementen bevat. 

Niet-realistisch

• Als er dingen voorkomen in een verhaal die niet geloofwaardig zijn. 
• Of als er fantasie-elementen voorkomen zoals: tovenaars, zombies en aliëns. 

Realismelijn

Realistische fictie = verzonnen verhalen die echt gebeurd zouden kunnen zijn.

Niet-realistische fictie = Verzonnen verhalen die niet echt kunnen gebeuren.

1. Waar
2. Niet waar

Waargebeurde elementen

• Een verhaal met waargebeurde elementen blijft fictie.
• Een schrijver voegt dan dingen toe aan het verhaal of verzint er dingen bij. 

Genre

• Elk genre heeft zijn eigen onderwerpen en kenmerken.
• Bijvoorbeeld: historisch verhaal, avonturen roman, oorlogsverhaal, liefdesverhaal, probleemverhaal etc. 

Wat is geen genre?

1. Thriller
2. Ontwikkelingsroman
3. Serie
4. Reisverhaal

Wat is een dystopische roman

1. een spannend verhaal met een levensbedreigende situatie
2. het verhaal speelt zich af in de toekomst of in de ruimte of nieuwe techniek speelt een rol
3. het gaat hier om het volwassen worden van de jonge hoofdpersoon
4. een verhaal over een wereld die door rampen of een dictatuur bijna niet meer leefbaar is

Genre

Genre is een verzameling van verhalen die tot dezelfde soort horen. Voorbeelden van genres:

avonturenroman;

historische roman;

liefdesroman;

oorlogsroman;

psychologische roman;

science fiction.

Leeservaring beschrijven

• Als je je leeservaring gaat beschrijven, dan vertel je wat je van het boek vond dat je gelezen hebt.
• Je kunt beoordelingswoorden gebruiken om je leeservaring te beschrijven. 

Beoordelingswoorden

Wat het verhaal met je doet:

• Spannend - saai
• Duidelijk - verwarrend
• Humoristisch - zonder humor
• Veel actie - gebeurt weinig in
• Verdrietig - vrolijk

Beoordelingswoorden

Realistisch of niet-realistisch?

• Geloofwaardig - ongeloofwaardig
• Herkenbaar - niet herkenbaar
• Levensecht - bedacht
• Kan echt gebeuren - kan niet echt gebeuren

Personages

Hoofdpersoon

• Belangrijkste personage in een verhaal. 
• Meestal één hoofdpersoon. Maar soms ook meer. 

Personage - hoofdpersoon

• je weet wat hij denkt en voelt;
  
• je weet wat zijn karaktereigenschappen zijn;
  
• hij maakt een karakterontwikkeling door.
  

- round characters!

Personages

Hoofdpersoon:

• Wordt uitgebreid beschreven: je leest wat deze persoon denkt en voelt.
• Heeft meestal een probleem of opdracht in het verhaal dat opgelost of volbracht moet worden. 

Personage - bijpersoon

• je weet gedachten en gevoelens niet;
  
• ze veranderen niet;
  
• ze reageren vaak voorspelbaar.
  

- flat characters!

Wat wordt er bedoeld met de belangrijke kenmerken van een personage uit een verhaal?

1. kleur ogen, kleur haar en zijn/haar lengte
2. geslacht, leeftijd, gezondheid en achtergrond
3. wat het personage doet, zegt of denkt
4. de onderlinge relatie tussen hoofdpersoon, bijfiguren (helper en tegenstander)

Personages beschrijven en karakterontwikkeling

Je kunt personages beschrijven aan de hand van:

- Uiterlijk

- Kenmerken (geslacht, leeftijd, gezondheid, achtergrond)

- Karaktereigenschappen

- Relaties met andere personages

Vertelperspectief

Een verhaal kan vanuit verschillende standpunten geschreven worden:

• Ik-perspectief.
• Hij-/zij-perspectief (3de persoon)
• Alwetende verteller
• Wisselend perspectief (meerdere personages

Onderwerp en thema

• Onderwerp: geeft neutraal aan waar het verhaal over gaat.
  
• Thema: formuleert kort en algemeen wat de strekking van het verhaal is.
  

Je kunt het thema formuleren:

in een paar woorden / in een korte zin / in een vraag.

Vertelperspectief

Ik-perspectief

• De gebeurtenissen worden verteld vanuit de ik-vorm. 
• Je zit als het ware in het hoofd van de ik-persoon.

Vertelperspectief

Hij-/zij-perspectief

• De gebeurtenissen worden in de hij- of zij-vorm verteld. 
• Let op: een schrijver kan ook een wisselend perspectief gebruiken. Dan wisselen verschillende personen elkaar af. 

In welk perspectief weet speelt de verteller zelf geen rol, maar weet hij alles van alle personages en gebeurtenissen?

1. Ik-vertelperspectief
2. Hij/zij-vertelperspectief
3. Alwetende verteller
4. Geen van drie

Als een lang verhaal over een korte tijd gaat dan?

1. Is het verteltempo 'hoog'
2. Is het verteltempo 'regelmatig'
3. Is het verteltempo 'traag'
4. Dan is er sprake van een tijdsprong.

Tijd

Hoe verloopt het verhaal?

• chronologisch;
  

- van begin naar eind

• voorgeschiedenis;
  

- midden in het verhaal

• niet-chronologisch;
  

- van eind naar begin

Eind

Een verhaal kan op twee manieren eindigen:

• gesloten;
  

- het verhaalprobleem is opgelost

• open;
  

- sommige zaken zijn nog niet opgelost (zelf invullen)

Wat is een moraal?

1. Een wijze les in een verhaal.
2. Herhalingen met een betekenis in een verhaal.
3. Waar het verhaal over gaat.
4. Een open vraag in een verhaal die niet beantwoord wordt.

Opbouwschema van verhalen

Beginsituatie

Dieptepunt

Slot

Ontstaan van probleem

Steeds meer moeilijkheden

Langzame verbetering

Wat is de vaste opbouw van een recensie? (Geef de vier punten)