Par. 8.2 Een nieuwe samenleving

8.2 Een nieuwe samenleving
1 / 21
volgende
Slide 1: Tekstslide
GeschiedenisMiddelbare schoolvwoLeerjaar 3

In deze les zitten 21 slides, met tekstslides en 4 videos.

time-iconLesduur is: 60 min

Onderdelen in deze les

8.2 Een nieuwe samenleving

Slide 1 - Tekstslide

Kenmerkende aspecten:
32. Discuccies over de 'sociale kwestie'
34. De opkomst van emancipatiebewegingen
36. De opkomst van politiek-maatschappelijke stromingen: liberalisme, nationalisme, socialisme, confessionalisme en feminisme

Slide 2 - Tekstslide

Slide 3 - Video

citaat J.J.Cremer over het leven van de fabriekskinderen (lesboek)
 ‘Het is winter in Leiden. Donker en licht strijden met elkaar. De wind probeert de gasvlammen van de lantaarns te doven. In een armoedige woning slapen een man, een vrouw en vijf kinderen. Als de klok zes uur slaat, wordt de vrouw wakker en loopt naar de bedstee waar de drie oudste kinderen slapen. Ze worden ruw gewekt door hun moeder, krijgen een koude aardappel en moeten naar de fabriek. Saartje is ziek. Haar hoofd bonkt en ze heeft koorts, maar ze mag niet thuisblijven. Het jongste kind, Sander, tien jaar oud, slaapt nog half als hij de koude nacht ingaat. Zijn oudere broer Evert wil hem voorttrekken, maar Sander bijt hem. Daarop laat Evert hem los en Sander legt zijn hoofd op de stoep, om verder te slapen. Bij de fabriek stromen de kinderen van alle kanten toe.’

Slide 4 - Tekstslide

Slide 5 - Tekstslide

Dagindeling arbeider gedurende industriële revolutie
5 uur:                                Opstaan en eten
5.15:                                   Op weg naar de fabriek
5.20:                                  Aankomst in de fabriek
5.30-12.30:                     Werken
12.30:                                Pauze
12.40:                                Einde pauze, terug aan het werk
18.30:                                Einde werkdag
18.35:                                Terug naar huis 
18.40:                                 Eten
19.00:                                 Slapen
  • Mannen na 19.00 veelal naar de kroeg 
  • Vrouwen na 19.00 veelal huishoudelijke taken
  • Kinderen: ook hele dag aan het werk. 

Slide 6 - Tekstslide

Slide 7 - Tekstslide

Slide 8 - Tekstslide

Werkomstandigheden
  • Onhygiënisch en (levens)gevaarlijke werkplaatsen
  • Uitbuiting
    Kinder- en vrouwenarbeid
  • Lage lonen
  • Lange werktijden
  • Geen sociale zekerheid
    Invaliden afhankelijk familie/armenzorg 
  • Fabrieksbazen en opzichters hebben alle macht
    Mishandeling en verkrachting dagelijkse kost 
  • Filmfragment Daens  (1992) over vrouwen- en kinderarbeid in de industrie 

Slide 9 - Tekstslide

sociale kwestie
langzamerhand worden de zorgen over de slechte leef- en werkomstandigheden van de arbeiders steeds groter.

"dokters en kraamvrouwen, waarschuwden voor de gevolgen van de slechte hygiëne voor de volksgezondheid."

Maar hoe moet dit opgelost worden en wie moet dat doen??

Slide 10 - Tekstslide

 "De sociale kwestie" = bezorgdheid over:
  • toenemende armoede: krotwoningen, slechte hygiëne, geregeld uitbraak ziekten
  • negatief gedrag in de arbeiderswijken: paste niet bij de christelijke normen van de beschaving
    Alcoholisme, prostitutie, geweld, hoge kindersterfte (30-50% sterfte voor 5e levensjaar)




Slide 11 - Tekstslide

Slide 12 - Video

  "De sociale kwestie" moet opgelost worden:
De liberale overheid doet weinig om deze situatie te veranderen: economische vrijheid te belangrijk , arbeiders moeten zelf verantwoording nemen.
Maar er moet iets gebeuren: liefdadigheid, heropvoedingskampen, allerlei "humanitaire hulp"  helpen niet...
Arbeiders moeten samen gaan werken in 
1. Vakbonden (door overheid lange tijd  verboden)
2. Politieke stromingen (communisten en sociaal-democraten)

Slide 13 - Tekstslide

Wie was Karl Marx? 
  • Geboren in Trier, Duitsland (1818)
  • Getrouwd in 1843, 3 kinderen
  • Econoom, filosoof, journalist, geschiedkundige, politicoloog, socioloog, socialistisch revolutionair
 

Slide 14 - Tekstslide

Slide 15 - Video

Slide 16 - Video

 Marxisme 
communisme
  • Volgens Marx is er altijd een tegenstelling tussen bezitters en niet-bezitters geweest. 
  • in de 19e eeuw zijn het de kapitalisten tegenover de arbeiders.
  • kapitalisten = bourgeoisie: zij worden steeds rijker fabrieksarbeiders  = proletariaat:steeds armer
  • situatie arbeiders wordt slechter en slechter  (= Verelendung)
  • revolutie van de arbeiders  (= Kladderadatsch) -> arbeiders nemen productiemiddelen over, bourgeoisie verdwijnt
  • De productiemiddelen worden gemeenschappelijk bezit .
  • Doel bereikt = klasseloze samenleving (heilstaat): een samenleving zonder bezit en zonder machtsverhoudingen. 

Slide 17 - Tekstslide

 Sociaaldemocratie
  • Sociaal-democraten hebben dezelfde doelen als de Marxisten/ communisten
  • doelen:
    Opkomen voor de armen
    Kiesrecht voor arbeiders
    Bereiken klasseloze samenleving
  • Verschil: Ideaal bereiken via de  parlementaire weg
  • rond 1900 : ontstaan sociale wetten onder Invloed sociaaldemocraten en liberalen :
    Afschaffing kinderarbeid onder 12 jaar (Kinderwetje van liberale Van Houten) + leerplichtwet 1901 ; woningwet;
    Pensioenwet, werkloosheidswet, ziektewet
    8-urige werkdag (40-urige werkweek) 

Slide 18 - Tekstslide

Pyramide der tyrannie 
Leg uit of de stelling klopt: 'De piramide laat zien hoe Karl Marx en Friedrich Engels de arbeiderssituatie zagen, maar ook hoe dit probleem volgens hen kon worden opgelost.'

  • Marx en Engels zagen de arbeiders als ruggengraat van de maatschappij: zij dragen alle lasten (=het probleem). Arbeiders moeten hier tegen in opstand komen (= oplossing)

  • wanneer de arbeiders weigeren de lasten te dragen, verdwijnt de basis van de maatschappij en dondert de hele pyramide in elkaar.....

Slide 19 - Tekstslide

Reactie 1 op sociale kwestie: vakbonden
  • Vakbonden: Samen staan we sterk!
  • Verboden door overheid
    Belemmering vrije economie, 
  • In Engeland: de chartisten
    Tegen alcoholisme/verloedering
    Voor algemeen kiesrecht voor mannen

Slide 20 - Tekstslide

Reactie 2 op sociale kwestie: politiek-maatschappelijke stromingen
  • Socialisme, strijdt voor: 
    Betere woon- en werkomstandigheden
    Hogere lonen
    Gelijke rechten
    algemeen kiesrecht
  • Rond 1914 (Eerste Wereldoorlog) splitsing binnen socialisme
    - Marxisme-communisme
    - Sociaaldemocratie

Slide 21 - Tekstslide