Chemisch evenwicht - Les 1

• Scheikunde
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 4

Leerdoelen

1. Je kunt uitleggen wat wordt verstaan onder een evenwichtsreactie.
2. Je kunt op microniveau uitleggen wat wordt verstaan onder een dynamisch evenwicht.
3. Je kunt aan de hand van een gegeven reactievergelijking van een chemisch evenwicht verklaren of het een homogeen of heterogeen systeem betreft

Leg uit wat we bij scheikunde met het botsende deeltjesmodel bedoelen.

Noem de punten waarvan de reactiesnelheid afhankelijk is.

De reactiesnelheid is niet afhankelijk van ...

1. concentratie beginstoffen
2. soort glaswerk
3. temperatuur
4. verdelingsgraad van de stoffen

Welke van de reactiesnelheid bepalende omstandigheden kun je uitleggen met het botsende deeltjesmodel.

1. Soort stof
2. Reactietemperatuur
3. Concentratie van de beginstoffen
4. Aanwezigheid katalysator

Evenwichtsreacties

• Veel reacties zijn omkeerbaar. De verbranding van glucose is bijvoorbeeld het omgekeerde van de fotosynthese-reactie.
• Bij veel reacties vinden deze reacties tegelijkertijd plaats.
• We spreken dan van evenwichtsreacties.
• Als de snelheid van de reacties zodanig is dat de hoeveelheden van de stof niet meer veranderen spreken we van chemisch evenwicht.

Geef de reactie van het dynamisch evenwicht in een fles met priklimonade.

Micro- en macroniveau

• Bij een chemisch evenwicht kun je op macroniveau niet meer zien dat er reacties plaatvinden (bijvoorbeeld de kleur blijft hetzelfde).
• Op microniveau vinden de reacties wel degelijk plaats.
• Je kunt dit goed uitleggen met het botsende deeltjesmodel. 

Leg uit wat ook al weer
het botsende deeltjesmodel is.

Leg in je eigen woorden uit hoe het evenwicht van een slecht oplosbaar zout ontstaat.
(gebruik micro- en macroniveau)

Antwoord

Als een slecht oplosbaar zout in water wordt gebracht zal je waarnemen dat het naar de bodem zakt (=macroniveau). Een heel klein deel van de ionen zal worden gehydrateerd, maar deze wisselen steeds met de ionen van het zout die in het kristal op de bodem van de oplossing zitten (=microniveau).

Kijk goed of je de juiste termen gebruikt in je uitleg.

Chemisch evenwicht - Les 1

Hetero- of homogeen

• Als de stoffen in een reactiemengsel allemaal in dezelfde fase zijn, spreken we van een homogeen reactiemengsel.
• Als de stoffen in verschillende fasen zijn spreken we van een heterogeen reactiemengsel.

Het evenwicht in de priklimonade is een ... reactiemengsel

1. heterogeen
2. homogeen

Sleep de punten voor de reactie naar het juiste vak.

2 NO​2​​(g)⇆N​2​​O​4​​(g)

CaCO​3​​(s)⇆CaO(s)+CO​2​​(g)

Mg(OH)​2​​(s)⇆Mg​2+​​(aq)+2 OH​−​​(aq)

Heterogeen

reactiemengsel

Homogeen

reactiemengsel

CaCO​3​​(s)⇆CaO(s)+CO​2​​(g)

2 NO​2​​(g)⇆N​2​​O​4​​(g)

Mg(OH)​2​​(s)⇆Mg​2+​​(aq)+2 OH​−​​(aq)

Heterogeen

Homogeen

Sleep de punten voor de reactie naar het juiste vak.

2 NO​2​​(g)⇆N​2​​O​4​​(g)

PbI​2​​(s)⇆Pb​2+​​(aq)+2 I​−​​(aq)

2 NH​3​​(g)⇆N​2​​(g)+3 H​2​​(g)

Heterogeen

reactiemengsel

Homogeen

reactiemengsel

Controle

Hierna volgt een aantal vragen.

Hiermee kun je controleren of je de leerdoelen van deze les hebt gehaald.

Dynamisch evenwicht of niet?

?

Echt wel!

Nope!

Suiker op de bodem van een glas water.

Stukje ijzer in een glas water.

NO₂ dat ontstaat uit salpeterzuur en koper.

Jood opgelost in een tweelagensysteem van water en hexaan.

Zand op de bodem van een glas zeewater.

Een suspensie van lood(II)jodide in water.

Welk begrip hoort in een
beschrijving op microniveau?

1. concentratie
2. ionen
3. suspensie
4. water

Leg uit wat het verschil is tussen een homogeen en een heterogeen mengsel.

Antwoord

Bij een homogeen mengsel zijn alle reactanten en reactieproducten in dezelfde fase (bijvoorbeeld allemaal opgelost). Een heterogeen mengsel hebben deze meerdere fasen (bijvoorbeeld opgelost gecombineer met vast).