Les 5 - Beeldspraak

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Poëzie les 5

- Herhalen huiswerktheorie

- Bespreken gedicht Paul van Ostaijen

- Zelfstandig werken: opdrachten bij gedicht maken of lezen voor boekverslag of theorie voor volgende les leren.

• 7 april toets poëzieanalyse (val. 3)
• De eerste les na de toets lever je je uitwerkingen voor PF-4 in. Alle kleinere opdrachtjes samen in een WORD-bestand inleveren via de ELO.

Startopdracht (twee minuten):
Vertel wat je gisteren hebt gedaan. Gebruik een vorm van beeldspraak in je antwoord.

Ik heb die zwijnenstal opgeruimd.

Ik heb die zwijnenstal opgeruimd.

• Bij een metafoor wordt alleen het beeld genoemd.

Ik heb die zwijnenstal, mijn slaapkamer, opgeruimd.

VRAGEN OVER HET HUISWERK?

Welke vorm van beeldspraak is dit?
"Ik schrok van zijn bittere woorden."

1. metonymia
2. metafoor
3. vergelijking zonder als
4. synesthesie

Synesthesie

Synesthesie = vermenging van zintuigen

'schreeuwende kleuren' 

'ruw oranje'

'bitter geluid' 

Zintuigen

zien, horen, ruiken, proeven en voelen

Welke term hoort bij deze definitie:
"Alleen het beeld en niet het bedoelde is aanwijsbaar."

1. metonymia
2. metafoor
3. vergelijking zonder als
4. synesthesie

Welke vorm van beeldspraak is dit?
"Ik schrok van zijn bittere woorden."

1. metonymia
2. metafoor
3. vergelijking zonder als
4. synesthesie

'Mijn hart zei me het voorstel te accepteren.'
Deze vorm van beeldspraak heet:

1. Metafoor
2. Personificatie
3. Synesthesie
4. Vergelijking

'Hij heeft zijn ijzers al onder gebonden en is klaar voor de schaatstocht.' Hierin herken je:

1. Metafoor
2. Metonymia
3. Personificatie
4. Vergelijking

'Nederland won met 6-3 van Spanje.' Hierin herken je:

1. Metafoor
2. Metonymia
3. Personificatie
4. Vergelijking

'Deze zomer zijn schreeuwende kleuren in de mode.'
Hierin herken je:

1. Metafoor
2. Metonymia
3. Synesthesie
4. Vergelijking

'De leraar gedraagt zich als een dictator.'
Hierin herken je:

1. Metafoor
2. Metonymia
3. Synesthesie
4. Vergelijking

'Wil je nog een glaasje?'
Hierin herken je:

1. Metafoor
2. Metonymia
3. Synesthesie
4. Vergelijking

'De nachten zijn daar bitter koud.'
Hierin herken je:

1. Metafoor
2. Metonymia
3. Personificatie
4. Synesthesie

Gedicht van de les:

Paul van Ostaijen - 'Melopee' 

Blz. 26 in je bundel

NB: 'oder' in regel 3 moet 'oNder' zijn!

Geef een parafrase van dit gedicht in maximaal twee zinnen.

Uit hoeveel strofen bestaat dit gedicht?
Noteer cijfer

Herken je in r. 1 een assonantie met de A-klank?

1. Ja
2. Nee

Welke vorm van beeldspraak herken je in regel 1?

1. Metafoor
2. Metonymia
3. Personificatie
4. Vergelijking

Personificatie

• Zie blz. 27

In dit gedicht staat dat de maan op een vermoeide manier over de lange rivier schuift. De maan krijgt hier een menselijke eigenschap toegekend. 

Welke strofevorm vind je niet in 'Melopee'?

1. Distichon
2. Sextet
3. Terzet
4. Terzine

Noteer een duidelijke vorm van alliteratie uit dit gedicht.

Alliteratie

Blijf altijd binnen één versregel!

Paul van Ostaijen (1896-1928) 

Is een bekende Vlaamse dichter, overleed op jonge leeftijd door tuberculose. Men stelt dat gedicht een verslag is van Van Ostaijens leven.  

• Wat zijn de vijf kernwoorden in dit gedicht? Wat is opvallend? 
  
  

Waarvoor zijn dan de volgende metaforen bedoeld?

• de lange rivier?
• zee?
• hoogriet?
• laagwei? 
• de maan..?

• Hoe kijkt Van Ostaijen naar zijn naderende dood? 

Melopee = droevige melodie, ritmisch gezang)

'Melopee'

Visualisatie van traagheid en rust.

De kano lijkt in strofe 2 door de korte zinnen sneller te gaan.

Voelt aan als een impressionistisch schilderij.

Kernwoorden: maan, rivier, kano, zee, man. Steeds wordt er een element toegevoegd. 

Over een rivier, in het maanlicht schuift een kano -met man erin- rustig naar de zee.

De mens, de man komt er pas laat in het gedicht bij.

Symbolische betekenis: verslag van leven Paul van Ostaijen.

Leven als een reis met een begin, een doorreis en een einde.

Het einde van zijn leven nadert langzaam ('schuift') - Van Ostaijen verzet zich niet. 

Er waren hoogtepunten ('hoogriet') en dieptepunten ('laagwei').

'Melopee'

Maan? Schuift mee, is passief. Staat dit voor religie? Onduidelijk ...

Waarom is de maan moe? Wat is het doel van de kano? Waarom schuift hij naar zee?

r. 1 de lange rivier = metafoor voor het leven van Van Ostaijen

r. 3 schuift de kano naar zee = einde van het leven

Aan de slag!

• Werk de vragen en opdrachten bij dit gedicht uit (reader blz. 26-28). Voor je portfolio werk je de opdrachten bij één van de vier gedichten op blz. 20-29 uit; als de opdrachten bij dit gedicht je aanspreken, kun je kiezen voor dit gedicht. Je kunt ook wachten op het laatste gedicht uit de lessenreeks.
  
  
• Werk aan je readymade (PF-4)
• Werk de vragen van les 2 verder uit (PF-4)
• Zoek mooie regels uit dichtbundels (PF-4)
• Lees in je boek of werk aan je boekverslag (deadline boekverslag: 18 april)
• Doe je leerwerk voor de volgende les: zie Magister.