§10 voorzetsel les 2

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 1

Lesplanning

* stillezen in je leesboek

* terugblik vorige les

* theorie voorzetsel en bijwoord

* oefeningen

Lesdoel

Aan het eind van de 

les kan/weet ik:

* voorzetsels herkennen en gebruiken.

* onderscheid maken tussen voorzetsels en delen van scheidbare werkwoorden.

* bijwoorden herkennen en gebruiken.

Voorzetsel (vz)

Een voorzetsel geeft plaats, tijd, reden/oorzaak of richting aan.

Plaats: op de tafel, naast de stoel, bij de school

Tijd: tijdens de vakantie, na school

Reden/oorzaak: vanwege corona, door jou

Richting: het park in

Voorzetsels

Voorbeelden: achter, binnen, boven, langs, naast, onder, uit. ​

Een voorzetsel (vz) kun je meestal voor een lidwoord zetten. ​

Voorbeeld: Hij staat op een bruine boterham.

​Een voorzetsel geeft plaats, tijd, oorzaak/reden of richting aan.​

TIP: een vz kun je voor ‘de kast' of voor 'het feest' zetten.​

De cadeaus liggen veilig opgeborgen in de kast. ​

Vanwege het feest waren alle straten versierd. ​

​

De man reisde de wereld over.

Steek het aantal vingers op dat correspondeert met het juiste antwoord.

Wat geeft het voorzetsel in de volgende zin aan?

'Voor' de ogen van de docent schreef hij het huiswerk over. 

1. tijd

2. reden/oorzaak

3. richting

4. plaats

Uitleg scheidbare ww

De docent legt het woordsoort voorzetsel 'uit'.

Het woord uit hoort hier bij het hele werkwoord uitleggen en is dus onderdeel van het werkwoord. 

Soms lijkt het of je te maken hebt met een voorzetsel, maar heb je eigenlijk te maken met een scheidbaar werkwoord.

Ik deel de toetsen uit. -> uitdelen

Ik pak de rommel op. -> oppakken

Steek het aantal vingers op dat correspondeert met het juiste antwoord.

Tot welke woordsoort behoort het woord tussen aanhalingstekens?

De docent legt het woordsoort voorzetsel 'uit'.

1. werkwoord (ww)

2. voorzetsel (vz)

3. bijvoeglijk naamwoord (bn)

4. lidwoord (lw)

Steek het aantal vingers op dat correspondeert met het juiste antwoord.

Welk woord past op de puntjes?

... het feest dronk Snelle heel veel Fristi.

1. Gedurende

2. Van

3. Om

4. Tijdens

Vaste voorzetsels

Bij sommige werkwoorden hoort een vast voorzetsel dat je niet kunt veranderen, zonder de betekenis te veranderen. Deze werkwoorden kunnen niet zonder een voorzetsel.

Kijk maar:

Ik houd van chocolade.

Ik houd me aan de afspraak. 

Ik bemoei me met die ruzie. 

Ik erger me aan alles. 

Ik gok op een voldoende. 

Steek het aantal vingers op dat correspondeert met het juiste antwoord.

Is het voorzetsel in de volgende zin wel of geen vast voorzetsel?

Ik zit 'op' een bankje. 

1. vast voorzetsel

2. geen vast voorzetsel

Geen vast voorzetsel!

Ik zit op een bankje. 

Ik zit onder een bankje.

Ik zit naast een bankje. 

Steek het aantal vingers op dat correspondeert met het juiste antwoord.

Is het voorzetsel in de volgende zin wel of geen vast voorzetsel?

Ik heb behoefte 'aan' meer vrije tijd. 

1. vast voorzetsel

2. geen vast voorzetsel

Noteer de juiste voorzetsels in de zinnen.

1. Sommige mensen verdiepen zich ... hun vakantie ... de cultuur ... het land.
2. Aan de hand ... brochures bereiden ze zich voor ... de bestemming.
3. De vakantiegangers verheugen zich ... de ... hen geselecteerde  bezienswaardigheden.
4. ... een navigatiesysteem vinden ze de betreffende locaties altijd.
   
5. Een aantal ... hen geeft graag geld ... aan leuke, goedkope souvenirs.
6. ... aanleiding ... hun ervaringen vertellen ze thuis ... vrienden ... de reis.

Bijwoord

Bijwoord

Zegt iets over een ander woord dan het zelfstandig naamwoord. 

Bijvoorbeeld een:

- werkwoord

- ander bijwoord

- bijvoeglijk naamwoord

Bijwoord

Een bijwoord kan van alles aangeven:

• Tijd: momenteel, nu, dagelijks, vandaag, morgen
• Plaats: hier, overal
• Tegenstelling: echter, toch
• Reden/oorzaak: hierdoor, daardoor
• (On)zekerheid: misschien, waarschijnlijk, sowieso, zeker
• Ontkenning: niet, nooit

Bijwoord

Let op:

Het bijvoeglijk naamwoord en het bijwoord lijken op elkaar, maar zijn niet hetzelfde!

• Bijvoeglijk naamwoord --> Zelfstandig naamwoord
• Bijwoord --> Andere woordsoort

Hij loopt heel hard.

Het bijwoord hard -> zegt iets over het ww.

Het bijwoord heel -> zegt iets over het andere bijwoord hard.

(Hoe hard loopt hij ?)

SO grammatica woordsoorten

Vrijdag 5-4:

SO gr. ws

Opdracht

§12 bijwoord

maken opdr. 1 t/m 3