week 3: les 2 - V6 Vorm of vent 1914-1940

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

Welkom 6v2

Programma

1. 10 minuten lezen
   
2. Literatuur: vorm of vent (1914-1940)
3. Afsluiting (leerdoelcheck)
4. Vooruitblik (naar volgende les)

Doel: 

Je leert over de wereld- en mensbeeld in de periode 1914-1940 en hoe deze in de literatuur vorm krijgt.

Literatuur 23 

Vorm of vent

1914-1940

Van wie was het werk op de vorige slide?

1. Van Gogh
2. Van Ostaijen
3. Mondriaan
4. Zoutewelle

Modernisme

• Kunstenaars en schrijvers gaan op zoek naar nieuwe vormen om de werkelijkheid te beschrijven. 
• Tegelijkertijd ontstaat er een fundamentele discussie tussen de aandacht voor vorm en de aandacht voor de mens achter een werk (vent). 
• Beide bewegingen vormen samen het modernisme. 

Hoe heten de voorlopers van het modernisme?

Nihilisme

• ​De behoefte aan nieuwe manieren om de werkelijkheid te beschrijven, wordt versterkt door de verschrikkingen van de WOI en de dreiging van een volgende. 
• Kan je de werkelijkheid überhaupt kennen en is taal wel in staat om deze te beschrijven? 
• Deze scepsis en twijfel wordt gevoed door het nihilisme zoals verwoord door Friedrich Nietzsche: de wereld is chaotisch en zonder fundament, niets heeft betekenis, alles is zinloos.​
• Het nihilisme krijgt onder andere vorm in dada.

Hoe krijgt het nihilisme
vorm in dada?

"Vorm-fans"

• De vorm-aanhangers laten de vaste vormen zoals rijm, metrum of een bepaalde strofebouw van de Tachtigers steeds meer los. 
• Paul van Ostaijen experimenteert bijvoorbeeld met klanken, frasen uit liedjes en typografie in o.a. Bedreigde stad. 

Aan welke elementen in het gedicht Bedreigde stad (zie p. 8 reader) kun je zien dat Van Ostaijen een 'vorm-fan' is?

Op elk nieuw geluid ontstaat vanzelf een tegengeluid.

de vorm- of ventdiscussie

"Vent-fans"

• E. Du Perron en Menno Ter Braak bieden verzet tegen de aandacht voor vorm van de expressionisten en vragen juist meer aandacht voor de mens achter een werk: de vent en diens visie, intellect en persoonlijkheid. 
• De vent-aanhangers zijn tegen mooipraterij en sluiten qua stijl aan bij de in Europa ontstane nieuwe zakelijkheid: functioneel taalgebruik, beschrijvingen van gewone gebeurtenissen en in alledaagse taal (realistische visie).

Lees het fragment uit Kaas (zie p. 229 of 10 reader). Welke kenmerken van de nieuwe zakelijkheid zie je hierin terug? 

Vent-criterium

• Hoe meer de dreiging van het nationaalsocialisme in Duitsland toeneemt, hoe meer Forum ook                                 gaat dienen om kritiek te dienen op het                                                               fascisme. 
• Ook is men kritisch op het kolonialisme,                               slavernij, communisme en christendom. 

Wat houdt de vorm-of-ventdiscussie in?

1. Zijn gedichten zonder inhoud goed?
2. Is een man leuk als hij een leuk uiterlijk heeft?
3. Moeten gedichten voldoen aan vormeisen?
4. Gaat het om het werk of de mens achter het werk?

Vernieuwingsdrift

• Niet iedereen gaat mee met de avant-gardisten of een tegenbeweging. 
• Er zijn ook dichters en schrijvers die zich vasthouden aan de traditie: neoromantiek (Jan Jacob Slauerhoff).
• Sommige schrijvers en dichters blijven ongebonden en gaan hun eigen weg (Martinus Nijhoff).

Waarom ontstond het modernisme?

Lesdoelcheck! 

Noem 2 stromingen binnen het modernisme.

Lesdoelcheck! 

Vooruitblik

Volgende les: dinsdag 14-01-2025

• Huiswerk: Lezen reader t/m pagina 11.
• Meenemen: laptop, leesboek en reader.