Rechtsstaat §3 (online)

• Maatschappijleer
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

H2. Rechtsstaat

§3 Hoe transparant moet de overheid zijn?

Heb je op dit moment
vragen m.b.t. IM?

1. ja
2. nee

Lesopbouw

1. Actualiteit
2. Lesdoelen
3. Terugblik §1-2
4. Toelichting §3
5.  Afsluiting

1. Actualiteit (H1!)

Welke twee taken heeft het parlement? Wetgeven en...

1. uitvoeren
2. controleren
3. rechtspreken
4. wetten maken

Controleren: hoe kon dit gebeuren? 

Parlementaire enquete

Ambtenaren en bewindslieden (ministers/staatssecretarissen) worden onder ede verhoord door kamercommissie: 

• Chris van Dam (voorzitter, CDA)
• Attje Kuiken (ondervoorzitter, PvdA)
• Renske Leijten (SP)
• Salima Belhaj (D66)
• Jeroen van Wijngaarden (VVD)
• Tom van der Lee (GL)
• Roy van Aalst (PVV)
• Femke Merel van Kooten-Arissen (vKA)

2. Lesdoelen

1. Je kunt uitleggen waarom verschillende rechtsbronnen toegankelijk moeten zijn in een rechtsstaat.
2. Je kunt uitleggen hoe het legaliteitsbeginsel en de machtenscheiding bijdragen aan rechtszekerheid en een transparante overheid.
3. Je kunt een standpunt innemen over de (wenselijke) balans tussen wetten en bevoegdheden die de veiligheid in de samenleving moeten vergroten en die de privacy van burgers moeten beschermen.

Toetsstofdocument §3 (teams)

• Rechtszekerheid
• 6 rechtsbronnen
• Schaduwmachten
• Wet openbaarheid van bestuur
• Scheiding der machten
  

Terugblik §1-2

noem zoveel mogelijk
kenmerken van
de rechtsstaat

Kenmerken rechtsstaat

De aanwezigheid van grondrechten.
Grondrechten zijn niet absoluut. Beperking hiervan is dus mogelijk

De machtenscheiding of Trias Politica.
De macht is verdeeld in drie verschillende machten die elkaar controleren. In Nederland is van volledige machtenscheiding echter geen sprake.

Het legaliteitsbeginsel.
1) de overheid moet zich aan de rechtsregels houden
2) je kunt alleen gestraft worden voor iets dat in de wet strafbaar gesteld is ten tijde van de overtreding

Onafhankelijke rechtspraak. Rechters worden voor het leven benoemt. Ze baseren hun uitspraak onder andere op de vier rechtsbronnen (zie volgende slide).

Grondrechten:
noem een vrijheidsrecht

Grondwet

De Nederlandse Grondwet

Wat is het verschil tussen
klassieke en sociale grondrechten?

1. sociale grondrechten gaan over je relatie tot je medemens, klassieke grondrechten gaan over jezelf
2. sociale grondrechten zijn afdwingbaar, klassieke grondrechten niet.
3. klassieke grondrechten zijn afdwingbaar, sociale grondrechten niet.
4. de overheid heeft een inspanningsverplichting ten aanzien van de klassieke grondrechten.

rechtsbescherming | rechtshandhaving

Even terug naar H1...

Een minister zit...

1. in de regering
2. in het kabinet
3. in de regering en kabinet
4. in het parlement

Wat had de situatie in Amsterdam
te maken met het dilemma
rechtshandhaving - rechtsbescherming?

§1 Vrijheid of veiligheid?

• Geweldsmonopolie
  
• Rechtsstaat
• Taken en bevoegdheden van justitie, Openbaar ministerie, Officier van Justitie en politie
• Vier kenmerken van de rechtsstaat
• Verschil tussen rechtshandhaving en rechtsbescherming

§2 Grondrechten: beperken of niet?

• Klassieke grondrechten (definitie en gevolgen voor sociale cohesie)
• Sociale grondrechten
• Politieke grondrechten
• Vrijheidsrechten
• Grondwetswijziging

Toelichting §3

Zoek op: welke straf staat er op het
overtreden van artikel 461 van
het Wetboek van Strafrecht?
(kopiëren + plakken = prima)

Rechtszekerheid

Hij die, zonder daartoe gerechtigd te zijn, zich op eens anders grond waarvan de toegang op een voor hem blijkbare wijze door de rechthebbende is verboden, bevindt of daar vee laat lopen, wordt gestraft met geldboete van de eerste categorie.

Maximale geldboete eerste categorie = €435

Rijksoverheid

boetes

Toetsstofdocument §3 (teams)

• Rechtszekerheid
• 6 rechtsbronnen
• Schaduwmachten
• Wet openbaarheid van bestuur
• Scheiding der machten
  

Rechtsbronnen
(waar kan ik het vinden? = voorspelbaar)

1. Wetten (bepaald door wetgevende macht)
2. Grondwet
3. Rechtspraak
4. Jurisprudentie (= alle gerechtelijke uitspraken) 
5. Internationale verdragen (zoals EVRM)
6. Gewoonterecht (ongeschreven)

Waarom past de
Wet Openbaarheid van Bestuur (WOB)
in een rechtsstaat?

Afsluiting: doelen bij §3

1. Je kunt uitleggen waarom verschillende rechtsbronnen toegankelijk moeten zijn in een rechtsstaat.
2. Je kunt uitleggen hoe het legaliteitsbeginsel en de machtenscheiding bijdragen aan rechtszekerheid en een transparante overheid.
3. Je kunt een standpunt innemen over de (wenselijke) balans tussen wetten en bevoegdheden die de veiligheid in de samenleving moeten vergroten en die de privacy van burgers moeten beschermen.

Afsluiting: toetsstof §3

• Rechtszekerheid
• 6 rechtsbronnen
• Schaduwmachten
• Wet openbaarheid van bestuur
• Scheiding der machten
  

Maak het huiswerk! Zie SOM

Toetsvoorbereiding

• Toetsvoorbereiding

Toetsvoorbereiding

Tips

• Toets gemaakt op basis van toetsstofdocument
• Toetsstofdocument op Teams
• Onderstreept = extra belangrijk
• Knip de stof in stukken en herhaal
• Leren (feitenkennis) maar vooral ook inzicht (oefenen!)
• Hulp nodig? Vragen? Gebruik KWTs!

Voorbeeldplanning

etc...
Stof in stukken knippen en herhalen!

ma	di	woe	do	vrij
H1§1	H1§2	H1§1-2 hh H1§3	H1§4	H1§1-4 hh H1§5

Nu

• Rechtsstaat §1-3
• Samenvatten
• Mindmappen
• Opdrachten maken (huiswerk bijwerken...)
• Stel je vragen!