Woordsoorten Basis

• Nederlands
• MBO
• Studiejaar 1

Vragen vorige les?

Zijn er zinsdelen die je nog niet goed beheerst?

Zijn er nog zinsdelen die je niet goed beheerst? Welke?

Woordsoorten 

Stap 1) Zelfstandig werkwoord en hulpwerkwoord

Zelfstandig werkwoord

Het kan zelfstandig in een zin staan (dus zonder andere werkwoorden). Het bevat de belangrijkste betekenis van het werkwoordelijk gezegde:

Anna tennist drie keer per week.

Theo heeft een eitje gekookt.

Alles voor het zinsdeel persoonsvorm is een apart zinsdeel

Hulpwerkwoord

Het helpt het zelfstandig werkwoord of het koppelwerkwoord:

Heb je dat script al gelezen?

Ik zal dat script nu echt moeten gaan lezen.

Noortje wil later presentatrice worden.

Koppelwerkwoord

Dit zijn de belangrijkste koppelwerkwoorden:

zijn, worden, blijven, blijken, lijken, schijnen, heten, dunken, voorkomen

Mijn trui is blauw.

Dat meisje lijkt heel vriendelijk.

Hij is ziek geworden.

Ik moet nog vaak aan dat ontzettend leuke uitstapje denken.

Wat is het hulpwerkwoord in deze zin?

1. uitstapje
2. moet
3. ontzettend
4. denken

Ik moet nog vaak aan dat ontzettend leuke uitstapje denken.

Wat is het zelfstandig werkwoord in deze zin?

1. uitstapje
2. moet
3. ontzettend
4. denken

Woordsoorten

Stap 2) Naamwoorden

Zelfstandig naamwoord

Een zelfstandig naamwoord vind je zo:

1. Je kunt er meestal een lidwoord voor zetten.

2. Je kunt het meestal in het meervoud zetten.

Het paard is groot.

Ik drink water aan de eettafel.

Wij drinken water aan de eettafels. 

Bijvoeglijk naamwoord

Het bijvoeglijk naamwoord zegt iets over een zelfstandig naamwoord. Het kan voor het zelfstandig naamwoord of zelfstandig in de zin staan:

De rennende leerling

Het vieze shirtje

De donkere kamer (voor het zelfstandig naamwoord)

De kamer is donker. (zelfstandig in de zin)

Bijwoord

Een bijwoord kan iets zeggen over een werkwoord, een bijvoeglijk naamwoord of een ander bijwoord:

Dat is een heel mooi schilderij. (zegt iets over het bijvoeglijk naamwoord ‘mooi’)

Dat is een heel erg mooi schilderij. (zegt iets over het bijwoord ‘erg’)

Een bijwoord kan iets zeggen over de hele zin, bijvoorbeeld de tijd of de plaats.

Vroeger woonde mijn oma op een boerderij. (zegt iets over de tijd)

Ik kan hem nergens vinden. (zegt iets over de plaats)

Gisteren heb ik mijn broer met een gratis etentje verrast.

Gratis

Bijwoord

Znw

Bnw

Gisteren

Broer

Etentje

Woordsoorten

Stap 3) Voorzetsels

Voorzetsel

Het hoort bij een zelfstandig naamwoord of een voornaamwoord.

Je kunt het voorzetsel voor de woorden ‘kast’ of ‘feest’ zetten:

op de kast, onder de kast, naast de kast, in de kast, etc. (geeft de plaats aan)

voor het feest, tijdens het feest, na het feest, etc. (geeft de tijd aan)

Tijdens de oorlog heeft mijn opa een tijdje ondergedoken gezeten.

Sommige werkwoorden hebben een vast voorzetsel. Dit voorzetsel heeft een meer figuurlijke betekenis:

Mag ik reageren op die beschuldiging?

Ik walg van oesters.

De tafel

Zelf oefenen: Woordsoorten

Voorzetsels oefenen blz. 212