AA AFP Medicatie COPD en Astma

• Farmacotherapie
• MBO
• Studiejaar 3

Astma   &    COPD

Deze les

 - Kort voorkennis ophalen: astma & COPD

- Uitleg sympathicus en parasympaticus

- Uitleg meest voorkomende medicatie 

- Opdrachten en Medilect

COPD is?

1. longemfyseem
2. progressieve luchtwegobstructie door ontstekingsreactie.
3. luchtwegontsteking, meestal ontstaan door een bacterie.
4. chronische bronchitis

Bij astma:

1. zijn de longen af en toe ontstoken waardoor een astma-aanval op treedt
2. is er sprake van vernauwing van de longen door een allergie
3. zijn de bronchiën altijd ontstoken en reageren daardoor sterker op prikkels, waardoor een astma-aanval kan optreden
4. zijn de bronchiën ontstoken, maar je kunt er wel van genezen

ASTMA

COPD

Alle leeftijden

> 40 jaar

Progressief ziektebeeld

Benauwdheid, hoesten slijm

Verloop gunstig met medicatie

Alle leeftijden

Erfelijk

Aanvallen

Behandeling met O2

Astma & COPD

Oorzaak anders dus GNM behandeling anders

Astma: Oorzaak = ontsteking:

• Licht: luchtwegverwijders
• Snel extra: corticosteroïden

COPD: oorzaak = beschadiging

• Luchtwegverwijdende stoffen
• Ernstige COPD: corticosteroïden
• Evt. AB en bronchospasmolytica

Astma is een ontsteking van de longen. De ontsteking is bij astma blijvend. Dit betekent dat er altijd kleine ontstekingen zijn in de longen. Dit kan veel klachten veroorzaken.

Waarom sommige mensen astma krijgen en anderen niet, is nog niet duidelijk. Wetenschappers en Longfonds zoeken nog naar de precieze oorzaak van astma. Astma is vaak erfelijk.

Symptomen van astma: benauwdheid, slijm ophoesten, piepende ademhaling, kortademigheid, weinig energie hebben. 

 

Veel voorkomende behandelingen bij astma: medicatie (inhalator), longfunctietest 

Astma

Overgevoeligheid:

1.  Allergisch (huisstofmijt)

2. Niet allergisch (parfum, mist, kou)

Gevolg:

Slijmvorming, zwelling en verkramping glad spierweefsel 

-> luchtwegen vernauwen

Gevolg: benauwdheid, piepen en hoest

Astma

COPD

Langdurige prikkeling door roken of prikkelende stoffen er ontstaat schade:

(soms erfelijk belast of onbehandelde astma)

Gevolg: verkramping glad spierweefsel, slijmvorming en longbeschadiging -> obstructie luchtwegen -> luchtpijp is vernauwd -> weerstand tegen luchtstroom -> minder goed kunnen uitademen

Gevolg: hoest, slijm en benauwdheid

Chronic Obstructive Pulmonary Disease

Astma

* Benauwdheid, piepen, hoest

* Pollen, huisstofmijt, parfum, kou, inspanning

* Histamine komt vrij

 * Klachten in aanvallen 

Klachtenvrije episodes

* Herstel

* Begint vaak op jongere leeftijd

COPD

- Hoesten, slijm, benauwd

- Infectie

- Chronische ontsteking 

- Roken belangrijkste oorzaak

- Niet volledig uitademen

- Lucht blijft achter in longen 

- Kortademigheid

- Begint op oudere leeftijd 40+

- Progressief

-Continue

Onderscheid Astma & COPD

- 

Doel Farmaco behandeling:

Astma:

Maximaal 2 keer per week klachten astma

Minimaliseren gebruik kortwerkende luchtwegverwijders tot max 2 keer per week

Symptoomvrije nachten

Dagelijkse activiteiten zonder beperkingen

COPD:

Ziektelast verlagen

Verbeteren van de prognose

Behandelen van comorbiditeit

Wat wordt verstaan onder comorbiditeit? Noem 1 voorbeeld bij COPD

Comorbiditeit is het naast elkaar voorkomen van verschillende stoornissen/aandoeningen tegelijkertijd. COPD groter risico op HV-aandoeningen, botontkalking, spierzwakte, suikerziekte, longkanker en depressie

Sympaticomimetica

Toegepast bij:

• Acute situaties:
  

 - Bij longaanval of luchtweginfectie

 - Werking is snel, direct verlichting

• Onderhoudsbehandeling:
  

Bij astma en soms COPD

Meestal de langwerkende sympathicomimetica

Medicatie:

Salbutamol en terbutaline (Short Acting Beta Agonist = SABA)

Salmeterol en Formoterol (Long Acting Beta Agonist = LABA )

Medicatie Astma en COPD

- Sympathicomimetica

- Parasympathicolytica

- Corticosteroïden

- Antibiotica

- Leukotrieënantagonisten

* Jaarlijks een griep vaccin (influenza)

Kun je ze uitspreken? Geef om en om beurt in de klas

Sympaticomimetica

Toegepast bij:

Acute situaties:

 - Bij longaanval of luchtweginfectie

 - Werking is snel, direct verlichting

Onderhoudsbehandeling:

Bij astma en soms COPD

Meestal de langwerkende sympathicomimetica

Medicatie:

Salbutamol en terbutaline (Short Acting Beta Agonist = SABA)

Salmeterol en Formoterol (Long Acting Beta Agonist = LABA )

Sympaticus

Vecht & vlucht

Adrenaline

Hart gaat sneller kloppen

Pupillen verwijden

Luchtwegen verwijden

Ademhaling gaat 

makkelijker

Parasympaticus

Rust & verteer

Hartritme vertraagd

Darmen gaan verteren

Luchtwegen vernauwen

Kortom:

Hoe zorg je er voor dat iemand minder benauwd is?

1. De sympaticus activeren

2. De parasympaticus onderdrukken 

Sympaticus activeren

Salbutamol & Salmeterol

Werken voornamelijk in de longen en voor een klein gedeelte in het lichaam ->

Bijwerkingen:

hartkloppingen, tremor

ACTIE

Parasympaticus onderdrukken

Tiotropium & Ipratropium 

Bijwerkingen:

Minder speeksel aanmaak of

obstipatie doordat de parasympaticus wordt onderdrukt. De darmen verteren daardoor minder

RUST

Sympaticus activeren

- Sympathicomimetica 

- Nabootsen sympathische

 zenuwstelsel

- Luchtwegverwijder

- Eerste keus astma

- Werkt snel & direct

- Salbutamol & Salmeterol

Sympathicolytica

- Remmen het sympathische zenuwstelsel

Parasympaticus onderdrukken

- Parasympathicolytica

- Remmen parasympatische zenuwstelsel 

- Eerste keus COPD

- Tiotropium & Ipratropium 

Parasympathicomimetica

Bootsen het parasympatische zenuwstelsel na

Astma

Start: Sympathicomimetica kortwerkend - luchtwegverwijdend

Stap 2: Onderhoudsbehandeling met ontstekingsremmende middelen (cortico's)

COPD

Start: Sympathicomimetica langwerkend 

Stap 2: parasympathicolytica  of antibiotica 

Kortwerkende sympathicomimetica

- Salbutamol 

- Terbutaline

Langwerkende sympathicomimetica

- Salmeterol

- Formoterol 

Kortwerkende parasympathicolytica

Ipratropium

Langwerkende parasympathicolytica

Tiotropium (Spiriva)

Beta-sympathicomimetica 

Zowel op het hart als op de longen bevinden zich beta-receptoren:

    - Hart hoofdzakelijk de beta-1-receptoren

    - Longen hoofdzakelijk de beta-2 receptoren

Stimulatie van de beta-receptoren:

     - Hart verhoogt de hartslag

     - Longen geeft een ontspanning van de bronchiaal spieren

Sympathicomimetica werken vooral op de longen: Beta 2 antagonist!

   - Kortwerkend of SABA (= short acting beta agonist)

   - Langwerkend of LABA (= long acting beta agonist)

Wat is een antagonist?

1. een medicijn om de aanmaak van een hormoon te stimuleren
2. een medicijn om een lichaamseigen stof tegen te werken
3. een medicijn om angst en somberheid te bestrijden
4. een medicijn om een tekort aan te vullen van een lichaamseigen stof

Parasympaticolytica 

Remt de parasympaticus De sympathicus gaat overheersen  bronchiën worden wijder

Bij COPD 1ste keus middel, soms toegepast bij astma

Medicatie per inhalatie

- Ipratropium = SAMA (short acting muscarinic antagonist)

- Tiotropium, glycopyrronium, umeclidinium = LAMA (long acting muscarinic

                                                                           antagonist)

Bijwerkingen:

   - Droge mond

   - Vermindert slijmvorming (+)

   - Maakt het ophoesten van slijm lastiger door het indrogend effect

Spiriva, Atrovent en Spiolto (comb. )

Waar staat ICS voor?

ICS

Toediening:

• Lokaal via inhalatie = ICS (inhalatiecorticosteroïd), heeft de voorkeur
• Diverse inhalatievormen
• Hoofdzakelijk toegepast bij Astma
• Oraal bij heftige astma-aanval= longaanval (exacerbatie) of bij luchtweginfectie bij COPD

Corticosteroïden

Ontstekingsremmend-> 

Bijnierschorshormoon

Fluticason & Budesonide 

Onderdrukken het immuunsysteem

Voornamelijk bij allergische reactie (astma)

Heet ook wel: luchtwegbeschermers 

Astma - onderhoudsbehandeling - inhalatie

COPD - luchtweginfectie-  oraal (prednisolon)

Corticosteroïden

Werking:

Onderdrukken de afweerreacties/het immuunsysteem doordat de ontstekingssymptomen verminderen

- Het aantal longaanvallen(exacerbaties)verminderen

- De bronchiale hyperactiviteit verminderen

Medicatie:

• Oraal kortdurende stootkuur, gedurende korte tijd een hoge dosering (meestal Prednisolon ook IV in kliniek)
• Onderhoudsbehandeling bij astma via inhalatie of oraal lage dosering

Spoelen mond en keelholte zeer belangrijk

Voorbeelden: Beclometason, Fluticason, Ciclesonide en Budesonide

ICS alleen bij COPD als er veel longaanvallen zijn. Uitproberen: wanneer het niet werkt stoppen. 

Antibacteriële middelen

Bacteriën (op slijmvlies) zorgen voor vernauwing van de luchtwegen: bronchusobstructie door bacteriële ontstekingen slijmvlies. 

Komt vaak voor bij COPD patiënten met longemfyseem door minder elastisch longweefsel -> slijm kan niet goed opgehoest worden -> bacteriën blijven zitten

COPD patiënten hebben vaak een antibiotica kuur nodig naast corticosteroïden (prednisolon)

• Amoxicilline 
• Doxycycline 
• Azitromycine

Orale middelen 

Leukotrieenantagonisten​

Astma ​

Heeft invloed op vrijgekomen histamine ​

Montelukast (Singulair ® )

Leukotrieënantagonisten

Bij het ontstaan van een longaanval, na contact met een allergeen komen zowel histamine als leukotrieën vrij. Gevolg: bronchusobstructie, slijmvlieszwelling en slijmproductie

 Antihistaminica en histamine afgifte remmende stoffen hebben bij astma een beperkte rol (allergie). Wordt niet gebruikt bij COPD

Leukotrieënantagonisten

Leukotrieënantagonisten verminderen de werking van de leukotrieën

  

Gebruik in combinatie met andere middelen als onderhoudsbehandeling waardoor de hoeveelheid ICS of beta-2-mimeticum verminderd kan worden

Geneesmiddel: Montelukast, orale toediening

Orale middelen 

Theofylline ​(Theolair ®): wWaarschijnlijk werking op spiercel waardoor glad bronchusspierweefsel verslapt ​

- Heeft ook invloed op centraal zenuwstelsel 

- Toxiciteit

- Komt bijna niet meer voor 

Vragen?

Vragen?

Mee aan de slag! 

Certificaten  en opdracht:

Antwoord staat op Canvas