2 - L3 Taalbeschouwing: woordleer

• Nederlands
• Secundair onderwijs

Wat weet je nog over woordsoorten?

We starten met een begintest: Wat heb je nog onthouden over taalbeschouwing uit de vorige jaren? 

SS > Vakken > Nederlands 4MW > oefeningen > Les 3

maak L3 woordsoorten begintest

WOORDSOORTEN

1. het zelfstandig naamwoord
2. het werkwoord
3. het bijvoeglijk naamwoord
4. het bijwoord 
5. het lidwoord (bepaald en onbepaald)
6. het telwoord (hoofdtelwoord en rangtelwoord)
7. het voorzetsel 
8. het voegwoord
9. het voornaamwoord (persoonlijk, bezittelijk, aanwijzend, vragend, wederkerend, wederkerig, betrekkelijk, onbepaald)

pg.428

Hoeveel was je score?

20/30 of meer

20/30 of minder

WOORDSOORTEN

Had je 20 of meer? 

Had je minder dan 15?

Tussen 15 en 20: maak zelf de keuze

Zet oefeningen klaar in de planner. Selecteer de oefeningen van de woordsoorten waar jij nog moet op oefenen. 

Je leerkracht frist de woordsoorten samen met jou op!

WOORDSOORTEN

Tot welke woordsoorten behoren "eerste" en "hittegolf" ?

eerste

1. hoofdtelwoord
2. bijwoord
3. bijvoeglijk naamwoord
4. rangtelwoord

een telwoord

geeft een aantal of volgorde weer

twee, zeven, honderd  = hoofdtelwoord

tweede, tiende, laatste = rangtelwoord

ook: beide, sommige, enkele, minder ...

pg.428

hittegolf

1. zelfstandig naamwoord
2. bijwoord
3. bijvoeglijk naamwoord
4. telwoord

een zelfstandig naamwoord

benoemt personen, zaken, begrippen ..

• Je kunt er een lidwoord voor zetten
• Je kan er een meervoud van maken
• Je kan er een verkleinwoord van maken

de stoel - de stoelen - stoeltje

pg.428

WOORDSOORTEN

Tot welke woordsoort behoort "kapotte"?

kapotte

1. zelfstandig naamwoord
2. bijwoord
3. bijvoeglijk naamwoord
4. telwoord

een bijvoeglijk naamwoord

Geeft meer informatie over en staat altijd bij een zelfstandig naamwoord. Het geeft een eigenschap of toestand weer. 

Je kan het vervoegen door +e toe te voegen

een lief meisje- de zachte stof - het mooie huis

De auto is kapot

Wil je een rode of een witte? 

pg.428

WOORDSOORTEN

Tot welke woordsoort behoort "vandaag"?

vandaag

1. zelfstandig naamwoord
2. bijwoord
3. bijvoeglijk naamwoord
4. telwoord

een bijwoord

geeft meer informatie over een werkwoord, een bijvoeglijk naamwoord, een ander bijwoord of een hele zin. 

Ik kom zeker.

Je beweegt houterig.

Het is een erg leuke les.

Je praat heel grappig. 

Wat een geweldig mooie tentoonstelling! 

pg.428

WOORDSOORTEN

Tot welke woordsoort behoort "agressief"?

agressief

1. voornaamwoord
2. bijwoord
3. voegwoord / signaalwoord
4. voorzetsel

bijwoord of bijvoeglijk naamwoord?

• Een bijvoeglijk naamwoord staat altijd bij een zelfstandig naamwoord (Dat is een rosse kat.)
• Een bijwoord kan informatie geven over meer soorten woorden of over een hele zin. (Het is een hele mooie dag.)

bijwoord

bijvoeglijk naamwoord

een hele vriendelijke jongen

een hele vriendelijke jongen

Ik vind het een mooie film.

Ze woont in het huis hiernaast.

Dat is vriendelijk van u

Ik drink enkel lactosevrije melk.

Ik ben heel gelukkig.

Ik luister het liefst naar hiphop.

Ik heb echt de liefste mama ter wereld.

WOORDSOORTEN

Tot welke woordsoort behoort "in"?

in

1. voornaamwoord
2. bijwoord
3. voegwoord / signaalwoord
4. voorzetsel

een voorzetsel

Woorden zoals aan, in, op, uit en voor.

• Meestal het begin van een woordgroep: aan de muur, in de kast, op donderdag, uit gewoonte, voor jou, enz. 
• Drukt de relatie uit tussen deze woordgroep en een ander deel van de zin. 

De jas hangt aan de kapstok. 

Ik kan niet tegen de geur van spruitjes. 

pg.428

WOORDSOORTEN

Tot welke woordsoort behoort "omdat"?

omdat

1. voornaamwoord
2. bijwoord
3. voegwoord / signaalwoord
4. voorzetsel

een voegwoord / signaalwoord

Verbindt zinnen of zinsdelen met elkaar 

• In veel gevallen gaat het om een hoofdzin en een bijzin

Ze vertelde dat ze haar rijbewijs heeft gehaald.

Ze geeft een feestje als ze genoeg geld heeft.

• Soms ook twee hoofdzinnen

Het is warm en de zon schijnt.

pg.428

een voegwoord

WOORDSOORTEN

Tot welke woordsoort behoort "met"?

met

1. voornaamwoord
2. bijwoord
3. voegwoord / signaalwoord
4. voorzetsel

WOORDSOORTEN

Tot welke woordsoort behoort "jullie"?

jullie

1. voornaamwoord
2. bijwoord
3. voegwoord
4. voorzetsel

een voornaamwoord

verwijst naar iemand

- er zijn acht soorten: 

pg.428

persoonlijk voornaamwoord

bezittelijk voornaamwoord

aanwijzend voornaamwoord

vragend voornaamwoord

wederkerend voornaamwoord

wederkerig voornaamwoord

betrekkelijk voornaamwoord

onbepaald voornaamwoord

wie, wat

elkaar

die, dat, deze

iets, iemand

jouw, hun

het meisje dat

wij, hem

me, zich

WOORDSOORTEN

Tot welke woordsoort behoort "loopt"?

loopt

1. zelfstandig werkwoord
2. hulpwerkwoord
3. koppelwerkwoord

een zelfstandig werkwoord

Een werkwoord geeft een handeling of een toestand aan en drukt uit hoe het onderwerp van een zin eruit ziet. Er zijn drie soorten:

1. zelfstandig werkwoord: bevat betekenis op zichzelf en kan niet worden weggelaten:

Mijn leerlingen lezen regelmatig een boek. 

pg.429

WOORDSOORTEN

Tot welke woordsoort behoort "kan"?

kan

1. zelfstandig werkwoord
2. hulpwerkwoord
3. koppelwerkwoord

een hulpwerkwoord

2. hulpwerkwoord: een hulpwerkwoord hoort bij een zelfstandig werkwoord. Het ondersteunt het werkwoord en zegt bijvoorbeeld iets over de tijd. 

De leerlingen hebben dit jaar een boek gelezen. 

• Er kan meer dan één hulpwerkwoord in de zin staan:

Mijn leerlingen willen dit jaar blijven lezen. 

pg.429

WOORDSOORTEN

Tot welke woordsoort behoort "is"?

is

1. zelfstandig werkwoord
2. hulpwerkwoord
3. koppelwerkwoord

een werkwoord

3. koppelwerkwoord: het werkwoord koppelt het onderwerp aan een toestand, functie, eigenschap ... Het werkwoord heeft op zich weinig betekenis. Veel voorkomende koppelwerkwoorden zijn zijn, worden, blijven, lijken, schijnen, zijn ...

Hij is een voetballer.

Jan lijkt een lezer. 

Het schijnt een mooie dag te worden. 

pg.429

ZWOBBELS

WOORDSOORTEN

Tot welke woordsoort behoort "toont"?

toont

1. zelfstandig werkwoord
2. hulpwerkwoord
3. koppelwerkwoord

WOORDSOORTEN

Tot welke woordsoort behoort "heeft"?

heeft

1. zelfstandig werkwoord
2. hulpwerkwoord
3. koppelwerkwoord

WOORDSOORTEN

Tot welke woordsoort behoort "de"?

"de" is een ...

een lidwoord

Het Nederlands heeft drie lidwoorden: de, het en een.

• de en het zijn de bepaalde lidwoorden.
  
• Een is het onbepaald lidwoord.
  

Zij werd het wachten beu.

Een vertraagde bus was wel het laatste waar ze op zat te wachten. 

pg.429

zelfstandig naamwoord

Per 4: bedenk zoveel mogelijk voorbeelden

bijvoeglijk naamwoord

Per 4: bedenk zoveel mogelijk voorbeelden

voorzetsels

Per 4: bedenk zoveel mogelijk voorbeelden

de of het?

- geen regels om te bepalen wat de- of het-woorden zijn

- minder de-woorden dan het-woorden

- nieuwe woorden krijgen de als lidwoord

We spelen een spel!

Lees de instructies bij het bordspel.

We spelen een spel!

Lees de instructies bij het bordspel.

https://create.kahoot.it/details/9342c8b7-f70b-46e7-b956-80407774846a

https://create.kahoot.it/details/4f031b0a-9131-4611-9024-a3ee44113bad

Oefening 1 & 2

• het zelfstandig naamwoord
  
• het werkwoord (zelfstandig, hulp- of koppel-)
• het bijvoeglijk naamwoord
  
• het bijwoord
  
• het (persoonlijk of bezittelijk) voornaamwoord
  
• het lidwoord
  
• het telwoord
  
• het voorzetsel 

pg.32-33

pg.429

Verbeter je oefening met de correctiesleutel

Heb je nog moeite met bepaalde woordsoorten? Zet de oefeningen klaar in de planner. Deze kan je maken om je voor te bereiden voor de test.

Smartschool - documenten - les 3 - Correctiesleutel pg.32-33

Smartschool - oefeningen - les 3 - Planner woordsoorten

Huiswerk + test

Je krijgt een blaadje mee als huiswerk. Dit maak je tegen de volgende les. 

De les daarop heb je test van woordsoorten. 

Zoek naar...

Je krijgt een blad met allerlei woordsoorten. 

• In de klas liggen verschillende zinnen. 
• Ga op zoek naar woorden uit de zinnen die bij jouw woordsoort horen. 
• Ga na of je alle woordsoorten nog kent:
• raadpleeg het kennisoverzicht:

pg.428

Controle

In groepjes van vier:

• Kloppen de voorbeelden die jouw klasgenoten hebben opgeschreven?
• Vraag om hulp bij onduidelijkheid 

pg.428

Geslacht of genus

liever genderneutraal?  die/hen/hun.