4.1 Rivieren algemeen

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Rivieren

Van hoeveel begrippen weet je de betekenis? Er staan 22 begrippen genoemd.

waterscheiding-stroomstelsel-stroomgebied

lengteprofiel-boven/midden/benedenloop

gletsjerrivier-regenrivier-gemengde rivier

debiet-regiem-verval-verhang

vertragingstijd-verstening-ontbossing

doodtij-springtij

erosie-transport-sedimentatie

Stroomgebied

Een stroomgebied (1) wordt begrensd door de waterscheiding (2).

De neerslag wordt afgevoerd door het stroomstelsel (3).

Fluviaal schaalniveau

Lengteprofiel

1. Bovenloop

2. Middenloop

3. Benedenloop

Wat is het verval van een rivier?

1. hoeveelheid water (m³/s)
2. stroomsnelheid (m/s)
3. verticaal hoogteverschil langs de rivier (m)
4. helling van de rivier (m/km)

Verhang

Het verhang (of helling) van de rivier bereken je door het hoogteverschil(verval) te delen door de lengte langs de rivier.

Bron tot monding: 1200m

Afstand: 700km

Wat is het verhang?

In de bovenloop is het verhang groot. Welk proces treedt hier op?

Hoe noem je de hoeveelheid water die een rivier afvoert op een bepaald moment (in m3/s)?

Verklaring verschillen in debiet?

Welk type rivier (herkomst water) is de Maas?

1. Regenrivier
2. Gletsjerrivier
3. Smeltwaterrivier
4. Gemengde rivier

Type rivier (herkomst water)

1. Gletsjerrivier (=smeltwaterrivier)
2. Regenrivier
3. Gemengde rivier

Regenrivier

De rivier ontvangt niet het gehele jaar door smeltwater. De bron ligt dus niet hoog genoeg.

Gletsjerrivier

Hoog in de bergen bij de bron bestaat het rivierwater grotendeels uit smeltwater. Dit deel van de rivier mag je een gletsjerrivier noemen.

Gemengde rivier

De gletsjerrivier hoog in de bergen is inmiddels aangevuld met regenwater. Nu spreken we over een gemengde rivier.

In welke periode heeft een gletsjerrivier de hoogste afvoer (piekafvoer)?

1. januari-maart
2. april-juni
3. juli-september
4. oktober-december

Regiem

Het regiem van de rivier is de waterafvoer door het jaar heen.

Gletsjerrivier

Regenrivier

Gemengde rivier

Opvallend

De afvoer van de rivier is in de zomer het laagst terwijl de neerslag door het jaar heen constant is.

Vertragingstijd

Bij verstedelijking/verstening/ ontbossing: 

- piekafvoer komt eerder

- piekafvoer is hoger

Wat is de vertragingstijd?

1. Bij meer water in de rivier stroomt het water langzamer
2. Bij meer regen doet de neerslag er langer over om de rivier te bereiken
3. Bij meer begroeiing doet de neerslag er langer over om de rivier te bereiken
4. De tijd die het regenwater nodig heeft om de rivier te bereiken

Wat voor effect heeft verstening op de vertragingstijd?

1. die neemt af
2. die neemt toe
3. die blijft gelijk

Twee beweringen:
1. Door verstening wordt de vertragingstijd langer
2. Door ontbossing wordt de vertragingstijd korter

1. Beide beweringen zijn juist
2. Beide beweringen zijn onjuist
3. Bewering 1 is juist, 2 onjuist
4. Bewering 1 is onjuist, 2 juist

Een juiste omschrijving van het begrip neerslagregiem is:

1. Schommelingen in de neerslag door het jaar
2. Verschil tussen natste en droogste maand
3. Neerslagvariabiliteit + neerslagintensiteit
4. Neerslag - verdamping door het jaar heen.

Op welke rivier hebben de veranderingen in het neerslagregiem het meeste invloed?

1. Maas
2. Rijn
3. IJssel
4. Lek

Het water dreigt!

Extra gevaar bij een combinatie van:

- springtij

- storm

- piekafvoer rivieren

waterstand zee > rivier

Gevolg: rivieren kunnen water niet meer op zee lozen

Wanneer is sprake van springtij?

1. Als de zon en de maan tegenover elkaar staan
2. Met volle maan
3. Als de zon en de maan aan dezelfde kant staan
4. Met nieuwe maan

Wat is relatieve zeespiegelstijging?

1. De absolute zeespiegelstijging ten opzicht van NAP
2. De zeespiegelstijging ten opzichte van de dijkhoogte
3. De zeespiegelstijging ten opzichte van het land
4. De bodemdaling gecompenseerd door temperatuurverhoging

Bereken de relatieve zeespiegelstijging

1. C = 4,5 meter
2. C = 2,3 meter
3. C = 2,2 meter
4. C = 6,8 meter