V5B les 2 over 16e - 19e eeuw

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

WELKOM

bij de instructieles Nederlands van 7 oktober over de literatuur van de 16e-19e eeuw

onderwerpen

- bespreken literaire genres 16e/17e eeuw;

- bespreken opdracht toneelstuk.

literaire genres 16e/17e eeuw

kunststroming: renaissance = wedergeboorte (baseren op 

                                                oude Griekse en Romeinse kunst)

- toneel: tragedie, komedie, klucht;

- emblematiek;

- sonnet (geïnspireerd door Petrarca);

- liedboeken (vooral voor de jeugd);

- reisverhalen (het enige gewaardeerde proza).

TONEEL

- 3 toneelgenres;

- translatio, imitatio, aemulatio;

- op de volgende slide vind je de belangrijkste kenmerken van 

                                                                           de 3 genres.

                    tragedie

- hooggeplaatste personages;

- hoogdravend/verzorgd taalgebruik;

- held gaat ten onder;

- 5 bedrijven gescheiden door 

   4 reien;

- eventueel 3 eenheden: tijd, plaats, 

    handeling

komedie en klucht

komedie:

- gewone burgers;

- dagelijks taalgebruik;

- dagelijks leven/komische situaties/spotten 

   met burgerlijke moraal;

- goede afloop.

klucht:

- personages laag op maatschappelijke ladder: 

  dieven, hoeren, boeren;

- boers taalgebruik + schelden, vloeken etc;

- primaire driften: vreten, zuipen, vrijen ;

- goede afloop.

emblematiek

emblema = "plaatje met een praatje" (mv emblemata)

utile dulci = lering en vermaak

3 delen:     motto = opschrift

                  pictura = plaatje

                  subscriptio = onderschrift

sonnet

dichtvorm:

- 14 regels: oktaaf = 2 kwatrijnen + sextet = 2 terzinen;

- rijmschema abba abba cde dec;

- wending/volta/chute (inhoudelijk) meestal na octaaf;

- utile dulci;

- inspiratie van Italiaanse dichter Petrarca: hemellichamen als 

       beeld, onbereikbare geliefde, liefdesklacht van de minnaar.

.

Mijn lief, mijn lief, mijn lief

 

Mijn lief, mijn lief, mijn lief; soo sprack mijn lief mij toe,

Dewijl mijn lippen op haer lieve lipjes weiden.

De woordtjes alle drie wel claer en wel bescheiden

Vloeiden mijn ooren in, en roerden (‘ck weet niet hoe)

Al mijn gedachten om staech maelend nemmer moe;

Die ‘t oor mistrouwden en de woordtjes wederleiden.

Dies ick mijn vrouwe bad mij claerder te verbreiden

Haer onverwachte reên; en sij verhaelde’ het doe.

O rijckdoom van mijn hart dat over liep van vreuchden!

Bedoven viel mijn Siel in haer vol hart van deuchden;

Maer doe de Morgenstar nam voor den dach haer wijck,

Js, met de claere Son, de waerheit droef verresen.

Hemelsche Goôn, hoe comt de Schijn soo naer aen ‘t Wesen,

Het leven droom, en droom het leven soo gelijck?

Pieter Corneliszoon Hooft (1581-1647)

 

 

Sonnet met toverspiegel

 

En Trump stond in zijn witte ochtendjas

En vroeg de toverspiegel aan de wand:

‘Wie is de allermooiste in het land?’

De toverspiegel sprak. Het antwoord was:

‘Obama.’ Trump was razend. ‘Ik, niet hij,

ben een stabiel genie. Ik maak de natie

zo groot als ik. Bij wiens inauguratie

was méér volk op de been?’ De spiegel zei:

‘Dat was bij de inauguratie van

Obama.’ Trump ontplofte. Uit frustratie

smeet hij de toverspiegel toen aan scherven

en startte hij een oorlog met Iran,

omdat Obama deals sloot met die natie

en om Obama’s vrede te bederven.

                                      Ilja Leonard Pfeijffer

overige genres

- liedboeken: liefdesliederen die de jeugd met elkaar zong;

    - dienden om erotische gevoelens te kanaliseren

- reisverhalen: een soort logboeken van reizen; naast het 

               ambtelijke proza was er alleen voor deze verhalen 

               waardering, niet voor verzonnen verhalen.

opdracht toneelstuk

- gekozen toneelstuk lezen;

- beantwoord hierbij de leesvragen (zie elo-map toneelstukken);

- in tweede week na toetsweek presenteren aan de klas (10 min);

   - Blok 4: ultrakorte samenvatting, toneelgenre met      

      kenmerken, kenmerken 17e-eeuwse literatuur, probleem 

      hoofdpersonage en het verloop ervan, andere personages, 

      vergelijking met 21e-eeuwse problematiek, beeldmateriaal;

   - klasgenoten moeten belangrijkste kenmerken kunnen onthouden.

tot slot

- maak afspraken over de opdracht toneelstuk;

- 3 exemplaren te leen in mediatheek, dus wisselen;

- 1 exemplaar te lezen op het lesplein tijdens werkles;

- Gijsbrecht van Amstel volledig op elo;

- zelfstandig onderzoek doen naar het stuk;

- verder werken aan de module (16e/17e eeuw afmaken).