1hv wk 8 ww vormen en tijden en voorbereiden PW Spelling

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 1

Welkom!

Doel - Na deze week:

... Weet je hoe je het voltooid en onvoltooid deelwoord moet spellen.

... Weet je hoe je de verschillende werkwoordsvormen en tijden kunt herkennen en moet spellen.

Wat gaan we vandaag doen?

• Uitleg paragraaf 10: Werkwoordsvormen- en tijden
• Oefenen
• Weten en kunnen proefwerk Spelling
• Afronden

Par 10: voltooid en onvoltooid dw

Het voltooid deelwoord (vd) geeft vaak aan dat een handeling is afgerond (= voltooid). Het voltooid deelwoord maakt meestal deel uit van het gezegde. Er staat dan altijd een vorm bij van hebben, zijn of worden:

– Logan heeft een taart gebakken voor zijn vriendin.

– Afgelopen seizoen is Nova geselecteerd voor het eerste handbalteam.

– Voor de rommelmarkt werden gebruikte spullen verzameld.

Het onvoltooid deelwoord (od) geeft aan dat een handeling aan de gang is (= onvoltooid).

– Juichend kwam de winnaar over de finish.

– Het kleine meisje zat huilend op de stoep.

Par 10: voltooid en onvoltooid dw

Zo schrijf je het voltooid deelwoord:

Het voltooid deelwoord van sterke werkwoorden eindigt meestal op en.

– Vannacht heeft het eindelijk weer eens gevroren (vriezen).

– Bij de inbraak op school werden laptops gestolen (stelen).

Het voltooid deelwoord van zwakke werkwoorden eindigt op d of t. De juiste letter bepaal je net als bij de verleden tijd met ’t (e)x-f(o)ksch(aa)p. Kijk naar de letter die in de infinitief voor de uitgang en staat:

– onderstrepen → pvvt: onderstreepte → Jet heeft de belangrijkste zinnen onderstreept.

– verdoven → pvvt: verdoofde → De tandarts heeft Malik verdoofd.

Par 10: voltooid en onvoltooid dw

Zo schrijf je het onvoltooid deelwoord:

Het onvoltooid deelwoord spel je als infinitief + d: lachen + d → lachend.

Par 11: Werkwoordsvormen- en tijden

Er zijn verschillende werkwoordsvormen:

• infinitief (inf): fietsen;
  
• persoonsvorm tegenwoordige tijd (pvtt): (ik) fiets, (jij/hij/zij) fietst, (wij/jullie/zij) fietsen;
  
• persoonsvorm verleden tijd (pvvt): fietste, fietsten;
  
• voltooid deelwoord (vd): gefietst;
  
• onvoltooid deelwoord (od): fietsend.
  

Par 11: Werkwoordsvormen- en tijden

Er zijn ook verschillende werkwoordstijden:

• onvoltooid tegenwoordige tijd (ott): Imke kijkt naar het journaal / Siem arriveert op tijd / Lina speelt in een band.
• onvoltooid verleden tijd (ovt): Imke keek naar het journaal. / Siem arriveerde op tijd / Lina ?
• voltooid tegenwoordige tijd (vtt): Imke heeft naar het journaal gekeken / Siem is op tijd gearriveerd / Lina ?
• voltooid verleden tijd (vvt): Imke had naar het journaal gekeken /Siem was op tijd gearriveerd / Lina?

In de vt is de pv een vorm van het werkwoord hebben of zijn. Verderop in de zin staat dan vaak (maar niet altijd) een vd, maar niet altijd: ook zinnen met bijvoorbeeld heeft moeten nablijven, hadden willen komen en was gaan wandelen staan in de vt.

Oefenen: Cursus 7 Spelling

Wat:       Par 10: Voltooid en onvoltooid deelwoord: opdr 2, 3, 4, 6 en 7

                 Par 11: Werkwoordsvormen en -tijden: opdr 2, 3 en 6

Hoe:        Zelfstandig

Nodig:    Laptop 

Tijd:         20 minuten

Geluid:   Zachtjes overleggen mag

Hulp:      Klasgenoot of docent

Klaar:     Begin met de mixopdrachten van par 6 of par 12

Par 1: Hoofdletters en Leestekens

Hoofdletters en leestekens: maken een tekst beter leesbaar.

Hoofdletters:

- aan het begin van een zin: Vorig jaar won Thomas de voorleeswedstrijd.

- bij namen van bijv. mensen, merken, bedrijven of winkels: Elze Mulder, Fien van de Laan, Meral Kaya, Tom ’t Hart, Lin d’Hondt, West-Friesland, Bistro Croquant, Dorpsstraat, Adidas, Bakker Bart.

Let op: tussenvoegsels, zoals de, van of van de, schrijf je zonder hoofdletter als de voornaam of voorletter ervoor staat: F.J. van de Laan, Anwar el Hankouri, Rianne ten Hove-de Wit. Als de voornaam of voorletter ontbreekt, krijgt het eerste tussenvoegsel een hoofdletter: mevrouw Van de Laan, meneer El Hankouri, mevrouw Ten Hove-de Wit.

De verkorte vormen ’t en d’ worden altijd als kleine letter geschreven: meneer ’t Hart, mevrouw d’Hondt.

bij woorden die van aardrijkskundige namen zijn afgeleid: Limburgse, Grieks, Noord-Hollandse, Noordzee

Géén hoofdletter krijgen de namen van dagen, maanden, seizoenen en windstreken: maandag, augustus, lente, oosten. 

Ook geen hoofdletters bij namen van diersoorten.

Par 1: Hoofdletters en Leestekens

Leestekens:

Je eindigt een zin met een punt, een vraagteken of een uitroepteken:

- een punt komt na een gewone zin: Deejays treden vaak op onder een artiestennaam.

- een vraagteken zet je na een vraag: Wat is de artiestennaam van Martijn Garritsen?

- met een uitroepteken geef je een zin extra nadruk: Dat is niet te geloven!

Een komma gebruik je onder meer:

- tussen twee persoonsvormen: Als je Eva ziet, doe haar dan de groeten.

- voor voegwoorden als als, doordat, maar, nadat, omdat, terwijl, want, zodat, zodra:

In de winter staat de oldtimer binnen, zodat hij niet gaat roesten.

Par 2: Bijvoeglijk naamwoorden

De meeste bijvoeglijke naamwoorden: 

Hebben een korte vorm en een lange vorm (met een e): lekker en lekkere; zwak en zwakke; hoog en hoge. 

Bijv: De wind is zwak. Er staat een zwakke wind.

Zo maak je de lange vorm van een bijvoeglijk naamwoord

- Zet een e achter het woord: – mooi → mooie; flink → flinke.

- Verdubbel de laatste letter en zet een e achter het woord: – smal → smalle; knap → knappe.

- Haal een a, e, o of u weg en zet een e achter het woord:– groot → grote; puur → pure.

- Verander een f in een v of een s in een zen zet een e achter het woord:– lief → lieve; wijs → wijze.

- Combineer de derde en vierde manier: – gaaf → gave; zinloos → zinloze.

- Soms schrijf je een bn  met een trema (twee puntjes boven een klinker): officieel → officiële; commercieel → commerciël

e

Stoffelijke bijvoeglijke naamwoorden zeggen van welk materiaal (welke stof) iets is gemaakt. Ze hebben maar één vorm en eindigen meestal op -en (een granieten vloer, een katoenen blouse), maar niet altijd (een plastic beker).

Par 3: Meervoud

Het meervoud van een zelfstandig naamwoord kan op verschillende manieren worden gespeld.

Let op: Soms hebben woorden geen meervoudsvorm!

(rijst, melk, groente, fruit)

meervoud op -en

Zet -en achter het enkelvoud:

stoel - stoelen
bank - banken
hond - honden

meervoud op -en

•  verdubbel de laatste letter

zak - zakken

•  laat een a, e, o, of u weg
  aap - apen, uur - uren 
• verander een f in een v
  brief - brieven 
  
• verander een s in een z
  saus - sauzen 

 

woorden op ee

Als het enkelvoud eindigt op ee, zet je 
ën achter het enkelvoud:

idee - ideeën
slee - sleeën

woorden op ie

Valt de klemtoon op de ie?  --> + ën
symfonie - symfonieën 
genie - genieën

Valt de klemtoon op een andere lettergreep? --> + n
kolonie - koloniën 
bacterie - bacteriën

Klemtoon?

- Lettergreep waar de nadruk op ligt.

- Spreek het woord voor jezelf uit op verschillende manieren.

klemtoon of klemtoon

Nog een uitzondering 

Ligt de klemtoon van het woord NIET op de laatste lettergreep?

Dan verdubbel je de laatste medeklinker niet.

monniken 

haviken 

Spelling: Verkleinwoorden 

Aan het einde van de les:

- Weet je hoe je verkleinwoorden moet spellen.

Verkleinwoorden

Een verkleinwoord maak je door achter het woord een achtervoegsel te plaatsen. Meestal schrijf je het zoals het klinkt.

dop -> dopje

slak -> slakje

boom -> boompje

Verkleinwoorden

Bij sommige woorden kan je niet horen hoe je het verkleinwoord spelt :

Regels:

•  woorden eindigend op -ng                             -->       -nkje of -etje                               vb. koning -> koninkje

         vb. wang ->   wangetje   

• woorden eindigend op een lange klinker  -->       verdubbeling klinker               vb. foto -> fotootje                                                                                                                            café -> cafeetje

Spelling: Persoonsvorm tt

Aan het einde van de les:

- Weet je hoe je de persoonsvorm in de tegenwoordige tijd kunt herkennen en hoe je deze moet spellen.

WERKWOORDSPELLING

Persoonsvorm verleden tijd

(PV VT)

Zwakke werkwoorden:

 

Veranderen niet van klank in de verleden tijd. 

werken - werkten 

lachen - lachten 

dromen - droomden 

Vaste regel: 

ik-vorm+de(n) of stam+te(n)

Sterke werkwoorden:

Veranderen wel van klank in de verleden tijd. 

doen - deden 

zingen - zongen 

denken - dachten 

Vaste regel:

Deze schrijf je zo kort mogelijk.

§8 Zwakke werkwoorden - verleden tijd

Enkelvoud (een aantal, de jongen, het aquarium)

Ik-vorm + de óf Ik-vorm + te

Meervoud (de kinderen, die huizen, mensen)

Ik-vorm + den óf Ik-vorm + den

Om te bepalen of het -de(n) of -te(n) moet zijn:

1. Hele werkwoord min -en. Wat is de laatste letter? (bijv verven = verv = V)

2. Kijk of die letter in 't sexy fokschaap zit.

3. Zit de letter erin? Dan schrijf je het met -te(n). Zit de letter er niet in? Dan schrijf je het met -de(n).

§9. Sterke werkwoorden - pv-vt

Deze persoonsvormen veranderen van klank in de verleden tijd. Je schrijft ze 

zo kort mogelijk op.

Bijv: Jannie ____ (zingen) tot vorige week in een koor.

1. Wat is het onderwerp? (--> Jannie = enkelvoud)

2. Zong

Bijv: Die leerling _____ (doen) de hele les niets!

1. Wat is het onderwerp? (--> Die leerling = enkelvoud)

2. Deed (zo kort mogelijk!)

Par 10: voltooid en onvoltooid dw

Het voltooid deelwoord (vd) geeft vaak aan dat een handeling is afgerond (= voltooid). Het voltooid deelwoord maakt meestal deel uit van het gezegde. Er staat dan altijd een vorm bij van hebben, zijn of worden:

– Logan heeft een taart gebakken voor zijn vriendin.

– Afgelopen seizoen is Nova geselecteerd voor het eerste handbalteam.

– Voor de rommelmarkt werden gebruikte spullen verzameld.

Het onvoltooid deelwoord (od) geeft aan dat een handeling aan de gang is (= onvoltooid).

– Juichend kwam de winnaar over de finish.

– Het kleine meisje zat huilend op de stoep.

Par 10: voltooid en onvoltooid dw

Zo schrijf je het voltooid deelwoord:

Het voltooid deelwoord van sterke werkwoorden eindigt meestal op en.

– Vannacht heeft het eindelijk weer eens gevroren (vriezen).

– Bij de inbraak op school werden laptops gestolen (stelen).

Het voltooid deelwoord van zwakke werkwoorden eindigt op d of t. De juiste letter bepaal je net als bij de verleden tijd met ’t (e)x-f(o)ksch(aa)p. Kijk naar de letter die in de infinitief voor de uitgang en staat:

– onderstrepen → pvvt: onderstreepte → Jet heeft de belangrijkste zinnen onderstreept.

– verdoven → pvvt: verdoofde → De tandarts heeft Malik verdoofd.

Par 10: voltooid en onvoltooid dw

Zo schrijf je het onvoltooid deelwoord:

Het onvoltooid deelwoord spel je als infinitief + d: lachen + d → lachend.

Par 11: Werkwoordsvormen- en tijden

Er zijn verschillende werkwoordsvormen:

• infinitief (inf): fietsen;
  
• persoonsvorm tegenwoordige tijd (pvtt): (ik) fiets, (jij/hij/zij) fietst, (wij/jullie/zij) fietsen;
  
• persoonsvorm verleden tijd (pvvt): fietste, fietsten;
  
• voltooid deelwoord (vd): gefietst;
  
• onvoltooid deelwoord (od): fietsend.
  

Par 11: Werkwoordsvormen- en tijden

Er zijn ook verschillende werkwoordstijden:

• onvoltooid tegenwoordige tijd (ott): Imke kijkt naar het journaal / Siem arriveert op tijd / Lina speelt in een band.
• onvoltooid verleden tijd (ovt): Imke keek naar het journaal. / Siem arriveerde op tijd / Lina ?
• voltooid tegenwoordige tijd (vtt): Imke heeft naar het journaal gekeken / Siem is op tijd gearriveerd / Lina ?
• voltooid verleden tijd (vvt): Imke had naar het journaal gekeken /Siem was op tijd gearriveerd / Lina?

In de vt is de pv een vorm van het werkwoord hebben of zijn. Verderop in de zin staat dan vaak (maar niet altijd) een vd, maar niet altijd: ook zinnen met bijvoorbeeld heeft moeten nablijven, hadden willen komen en was gaan wandelen staan in de vt.

Heb je je leerdoelen behaald?

😒🙁😐🙂😃

Afronding

Doel - Na deze les:

... Weet je hoe je verkleinwoorden moet spellen

... Weet je hoe je de persoonsvorm tegenwoordige tijd kunt herkennen en hoe je deze moet spellen.

Huiswerk:

Maak de opdrachten af van par 8 en 9

Volgende les:

paragraaf 10-11: Voltooid deelwoord