4.2 Verlichting

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

De verlichting

Deze les

Lesdoelen bespreken

Herhaling 4.1

Uitleg verlichting

Lesdoelen controleren

Lesdoelen 

Aan het einde van de les kun je:

• Verklaren waarom de wetenschappelijke revolutie én de ontdekkingsreizen tot de Verlichting leidden
  
• De kern van het sociaal contract uitleggen
  
• De kern van de Trias Politica uitleggen

Waarom was de standensamenleving oneerlijk?

Centralisatie

• Stap 5: intrekken Edict van Nantes
  
• Gevolg: hugenoten vluchten naar Republiek
  
• Centralisatie rondom één persoon, de Zonnekoning: L'état, c'est moi!
• 1672: Frankrijk valt Republiek aan --> Willem III wordt stadhouder
  
• Door 50 jaar oorlog voeren  komt de Franse schatkist steeds meer onder druk te staan...  

Wat is de kern van het sociaal contract?

1. God wijst de vorst aan
2. Het volk wijst de vorst aan

Oorsprong

• Dankzij wetenschappelijke revolutie en de ontdekkingsreizen ontstaat de Verlichting
  
• 1. Nieuwe volkeren, dieren en planten
  
• 2. Uitvindingen zorgen voor meer kennis van de wereld
  
• Traditioneel geloof komt onder druk te staan: deïsme
• Absolute vorsten baseren hun macht op het geloof: droit divin (goddelijk recht)
  
• Verlichting is gevaar voor de koning 

Wat is het droit divin?

1. De god wijst de vorst aan
2. Het volk wijst de vorst aan

Filosofen

• Francis Bacon: empirisme --> waarneembaar bewijs door experimenten
  
• René Descartes: verstand aan basis van kennis (rationalisme)
  
• John Locke: sociaal contract:
  
• De staat moet het volk beschermen, anders mag het volk in opstand komen
  
• Thomas Hobbes: absolutisme noodzakelijk, anders chaos
  
• Diderot: verzamelt filosofische teksten in Encyclopédie  

Filosofen

• Montesquieu: Trias Politica (scheiding der machten:
  
• Wetgevend, uitvoerend, rechtsprekend
  
• Moeten gescheiden zijn om machtsmisbruik te voorkomen
  
• Voor Verlichtingsfilosofen is ongelijkheid onnatuurlijk
  
• Daarnaast is de kerk gevaarlijk --> verblindt het volk
  
• Om censuur te voorkomen worden de boeken in de Republiek gedrukt 

Leg uit wat de kern van trias politica is.
Doe het zo:
De kern van trias politica is dat:..

Het volk wijst de vorst aan

Rationalisme

Empirisme

Sociaal contract

Droit divin

Nieuwe kennis door verstand te gebruiken

Nieuwe kennis door ervaring

God wijst de vorst aan