Samenvatting democratische rechtsstaat

• Maatschappijleer
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

DE RECHTSSTAAT

- Wat houdt dat in?

- Waarom is het goed dat we een rechtsstaat hebben?

Zwakke Rechtstaat

Sterke Rechtstaat

Welk land heeft volgens jou de sterkste Rechtsstaat? Zet deze landen op volgorde van zwak naar sterk.

Nederland

Verenigde staten

Indonesie

Denemarken

Venezuela

5 kenmerken van een rechtsstaat:

1. Grondwet – Hierin staan de belangrijkste wetten en grondrechten. 

2. Legaliteitsbeginsel – Je kunt alleen gestraft worden voor iets dat in de wet staat. 

3. Burgers hebben gelijke rechten – Iedereen is gelijk volgens de wet. 

4. Machtenscheiding – Wetgevende, uitvoerende en rechterlijke macht zijn gescheiden 

5. Onafhankelijke rechtspraak – De rechter is onafhankelijk

Trias Politica

Scheiding der machten

Sleep de juiste afbeelding naar elke macht

Wetgevende 

macht

Uitvoerende 

macht

Rechterlijke

macht

Trias Politica, drie machten:

wetgevende

uitvoerende

rechterlijke

wie?

wie?

wie?

wat ze doen:

wat ze doen:

wat ze doen:

wetten handhaven

parlement + ministers

rechters

zij die de wet overtreden bestraffen

wetten maken

de regering (ministers)

Hebben we in Nederland een monarchie?

1. Ja, een absolute monarchie
2. Ja, een monarchie maar met een grondwet
3. Nee, we zijn een republiek
4. Nee, want we zijn een rechtsstaat

Ministers bemoeien zich met lopende rechtszaken.

1. Rechtstaat
2. Geen rechtsstaat

Ook de koning moet zich aan de wet houden

1. Rechtstaat
2. Geen rechtsstaat

Een politicus moet voor de rechtbank verschijnen. De minister van justitie wil dat de zaak niet doorgaat en belt met de Officier van Justitie.

1. Rechtstaat
2. Geen rechtsstaat

Politieagenten die verdacht worden van een misdrijf moeten voor de rechter komen.

1. Rechtstaat
2. Geen rechtsstaat

Eén politieke partij wil alle andere partijen verbieden.

1. Rechtstaat
2. Geen rechtsstaat

Het maakt niet uit of een rechter lid is van een politieke partij.

1. Rechtstaat
2. Geen rechtsstaat

Een rechter vindt de wet niet streng genoeg. Hij besluit een verdachte een hogere straf te geven dan in de wet staat.

1. Rechtstaat
2. Geen rechtsstaat

De verdachte van een moord wordt door de rechter vrijgesproken. De Tweede Kamer is het hier niet mee eens en eist van de minister van justitie dat de verdachte wordt gestraft.

1. Rechtstaat
2. Geen rechtsstaat

De minister-president is aangeklaagd. Een meerderheid van het parlement beslist dat hij niet vervolgd mag worden.

1. Rechtstaat
2. Geen rechtsstaat

De Tweede Kamer kan niet tijdens een strafproces de wet wijzigen, om een verdachte een hogere straf te geven.

1. Rechtstaat
2. Geen rechtsstaat

LEGALITEITSBEGINSEL

= 

DAT IEMANDS VRIJHEID ALLEEN INGEPERKT KAN WORDEN 

ALS DE RECHTMATIGHEID VAN DIE BEPERKING IS VASTGELEGD IN WETTEN EN REGELS 

DIE DOOR HET PARLEMENT ZIJN AANGENOMEN

In een rechtsstaat:

1. hebben burgers rechten en plichten en de overheid niet.
2. hebben burgers en overheid allebei rechten en plichten.
3. hebben burgers rechten en de overheid plichten.
4. hebben burgers plichten en de overheid rechten.

In welke situatie is sprake van uitvoerende macht?

1. Een minister bereidt een wetsvoorstel voor.
2. Ambtenaren maken nieuwe richtlijnen voor subsidieaanvragen.
3. De Tweede Kamer wil minder files in Nederland.
4. Het parlement stelt het beleid van een minister ter discussie.

Welke mogelijkheid heeft de OvJ om een zaak zelf af te ronden?

1. SEPONEREN
2. SCHIKKEN
3. A en B
4. geen van allen

WELKE STELLING IS JUIST / ONJUIST?

1) Hoger beroep is een vorm van interne controle van de rechterlijke macht

2) Na het Hoger beroep is er geen mogelijkheid om hier nog tegen in beroep te gaan

1. 1 is juist, 2 is onjuist
2. 1 is onjuist, 2 is juist
3. beide zijn juist
4. beide zijn onjuist

WELKE STELLING IS JUIST / ONJUIST?

1) Als de burger het niet eens is met een uitspraak van de rechter kan hij in Cassatie gaan bij de Hoge Raad

2) Bij het Hoger Beroep wordt de gehele rechtszaak over gedaan

1. 1 is juist, 2 is onjuist
2. 1 is onjuist, 2 is juist
3. beide zijn juist
4. beide zijn onjuist

Wat betekent het voorkomen van 'eigenrichting'?

1. Dat je in een rechtsstaat zelf mag weten hoe je leeft
2. Dat je in een rechtstaat niet voor eigen rechter mag spelen
3. Dat je zelf mag weten hoe je je woning inricht
4. Niet A, B of C

Rechtsgebieden

(2.5) Wat is het voornaamste verschil tussen privaatrecht en publiekrecht?

1. Bij privaatrecht staan organisaties tegenover elkaar, bij publiekrecht burgers.
2. Bij publiekrecht vervult de overheid geen rol, bij privaatrecht wel.
3. Bij publiekrecht is sprake van strafbaar gedrag, bij privaatrecht niet.
4. Bij privaatrecht staan burgers tegenover elkaar, bij publiekrecht staat een burger tegenover de overheid.

I. Het bestuursrecht speelt een grote rol bij het geven van vergunningen, het verstrekken van subsidies en de behandeling van asielaanvragen.
II. Het bestuursrecht is gebaseerd op het Wetboek van Strafrecht.

1. I is juist, II is onjuist.
2. I is onjuist, II is juist.
3. I en II zijn beide juist.
4. I en II zijn beide onjuist.

de zitting

Stap 1. Opening

Stap 2. Aanklacht

Stap 3. Onderzoek

Stap 4. Requisitoir

Stap 5. Pleidooi

Stap 6. Laatste woord

Stap 7. Vonnis

Wat is een verschil tussen een rechtvaardigingsgrond en een schulduitsluitingsgrond?

1. Bij een rechtvaardigingsgrond is er geen sprake van een strafbaar feit, bij een schulduitsluitingsgrond wel.
2. Een rechtvaardigingsgrond leidt tot vrijspraak, een schulduitsluitingsgrond tot strafvermindering.
3. Een schulduitsluitingsgrond leidt tot vrijspraak, een rechtvaardigingsgrond tot strafvermindering.
4. Het oordeel over een rechtvaardigingsgrond ligt bij de officier van justitie, het oordeel over een schulduitsluitingsgrond bij de rechter.

Wanneer je de wet overtreedt om een belangrijkere morele plicht te vervullen spreek je van:

1. noodweer.
2. noodweerexces.
3. overmacht-noodtoestand.
4. afwezigheid van schuld.

Succes met de toets!