H2 leerdoelen HA1 2324

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 1

Zelfstandig voorbereiden (keuze):

• Samenvatten leerdoelen
• 'Samenhang' maken in boek
• Plaatjes invullen (onderdelen)
  
• Opdrachten/test jezelf/oefentoets online
  
• Op biologiepagina.nl oefenen
• LessonUp H2 leerdoelen gebruiken

Laatste 20 minuten: Quizizz!

Belangrijk voor de toets:

• leerdoelen gebruiken voor voorbereiding

Nog uitleg nodig?

- Je kunt in een torso of schematische tekening van het skelet de botten van het skelet aanwijzen en benoemen.

- Je kunt in een torso of schematische tekening van de hand en voet de botten aanwijzen en benoemen.

- Je kunt in een torso of schematische tekening van de wervelkolom de groepen wervels aanwijzen en benoemen.

- Je kunt 2 redenen noemen waardoor de wervelkolom als schokbreker werkt.

• Ribben zitten vast aan de borstwervels.
• Heiligbeen en staartbeen zijn vergroeid.
• Heiligbeen zit vast aan heupbeenderen.

Om de schokken van lopen rennen en springen op te 

vangen heeft je wervelkolom 2 mechanismes:

• Dubbele S vorm
  
• Tussenwervelschijven van kraakbeen

                         

- Je kunt uitleggen waaruit het beenderstelsel/ skelet bestaat en hoe dit skelet is opgebouwd.

Botten bestaan uit:

• Beenweefsel: bestaat uit beencellen.
• Bloedvaatjes en zenuwen
• Beenmerg: midden in holle ruimte. Voor

opslag van vet.

- Je kunt de 2 stoffen noemen waaruit bot/been bestaat.

- Je kunt uitleggen wat de functie is van deze 2 stoffen.

Beencellen maken stof met veel kalk en 

weinig lijmstof, die stof ligt tussen de 

cellen. Erg stevig.

Kraakbeenweefsel (buigzaam) bestaat uit 

kraakbeencellen. Tussencelstof met veel 

lijmstof en weinig kalk. 

Waar in je lichaam zit kraakbeen?

- Je kunt de 4 taken en functies omschrijven van het skelet.

- Je kunt verklaren waarom oudere mensen eerder een bot breken dan jonge kinderen.

Het skelet heeft 4 taken: stevigheid, vorm, bescherming en beweging.

Het kraakbeen verandert in been: verbening. In de groeischijven blijft langer kraakbeen zitten. Die groeischijven zorgen voor de lengtegroei van de

pijpbeenderen. Uiteindelijk verbenen die ook.

Skelet van baby bestaat bijna helemaal uit kraakbeen: erg buigzaam, maar minder stevig.

Hoe heten de groen gekleurde botten?

1. Halswervels
2. Borstwervels
3. Lendewervels
4. Heiligbeen

Succes !

opperarmbeen

teenkootje

dijbeen

sleutelbeen

schedel

heupbeen

kuitbeen

Sleep naar de botten die je 

ziet op de röntgenfoto:

Spaakbeen

Opperarmbeen

Ellepijp

middenhands

beentjes

handwortel

beentjes

vingerkootjes

Hoe heet bot 7?

1. Dijbeen
2. Borstbeen
3. Ellepijp
4. Opperarmbeen

Hoe heet bot 3?

1. Borstbeen
2. Sleutelbeen
3. Ellepijp
4. Schouderblad

Kies het juist antwoord:
"Bekijk de afbeelding. Hoe zitten de botten aan elkaar vast
bij de pijl?"

1. Door een naad
2. Door kraakbeen
3. Door een gewricht
4. Door een vergroeiing

Kijk naar de afbeelding. hoe wordt nummer 4 genoemd?

1. gewrichtsknobbel
2. gewrichtssmeer
3. gewrichtskom
4. gewrichtsbanden

kuitbeen

dijbeen

scheenbeen

knieschijf

Waar vind je geel beenmerg?

1. In alle botten
2. In de organen
3. In de pijpbeenderen
4. In de benen

Wat zijn de bestanddelen van de tussenwervelschijven?

1. kalk
2. Lijmstof
3. Veel lijmstof beetje kalk
4. Veel kalk beetje lijmstof

- Je kunt de 4 verschillende botverbindingen benoemen.

• Vergroeiing = is vergroeid, kun je niet bewegen: bijv. heiligbeen
• Naadverbinding = schedel
• Kraakbeen = ribben en borstbeen
• Gewricht = zorgt voor de meeste beweging

- Je kunt de onderdelen van een gewricht benoemen met bijbehorende functie.

• Gewrichtsknobbel draait in gewrichtskom.
• Laagje kraakbeen op de botten, zodat ze niet slijten en makkelijk bewegen.
• Gewrichtskapsel zit om het gewricht heen (taai vlies). Maakt gewrichtssmeer voor soepelheid.
• Sommige gewrichten zijn versterkt met gewrichtsbanden.

Sommige gewrichten hebben gewrichtsbanden en kruisbanden om gewricht extra goed bij elkaar te houden. 

Kniegewricht heeft twee kraakbeenschijfjes: meniscussen.

- Je kunt de 5 soorten gewrichten benoemen en voorbeelden noemen in je eigen lichaam.

• Kogelgewricht (schouder): kan alle kanten op draaien.
• Scharniergewricht (elleboog): kan in één lijn bewegen, als een deur.
• Rolgewricht (onderarm): laat spaakbeen om ellepijp rollen.
• Zadelgewricht (duim): tussen handwortelbeentje en middenhandsbeentje bij duim.
  
• Eivormig gewricht (onderkant vingers): onderste vingerkootjes aan middenhandsbeentjes.

Hoe heet het omcirkelde bot hiernaast?

1. Dijbeen
2. Scheenbeen
3. Kuitbeen

Hoe zitten de ribben vast aan het borstbeen?

1. kraakbeen
2. gewrichten
3. vergroeid
4. naden

Succes !

vergroeiing

naadverbinding

gewrichten

 Scharniergewricht

Alle gewrichten hebben gewrichtsbanden voor extra stevigheid?

1. Juist
2. Onjuist

Naadverbinding

Vergroeid

Gewricht

Kraakbeen

Veel beweging

Geen beweging

Beetje beweging

Geen beweging

- Je kunt uitleggen hoe spieren vastzitten aan het skelet.

- Je kunt in een schematische tekening van een spier de onderdelen van deze spier.

Spier bestaat uit cellen: spiervezels.

Een groep spiervezels = spierbundel.

Om iedere spierbundel zit een taai vlies,

 vormen samen een pees aan het 

uiteinde van de spier. Hiermee zit spier 

vast aan bot.

Spiervezels  > spierbundel  > spier

- Je kunt uitleggen wat er gebeurt met de armstrekspier en de armbuigspier als je je arm strekt en buigt.

Armbuigspier (bicep): zit vast aan schouderblad en spaakbeen.

Armstrekspier (tricep): zit aan de achterkant van de bovenarm. Zit vast aan schouderblad en ellepijp. 

Biceps en triceps zijn antagonist: maken tegengestelde beweging mogelijk.

- Je kunt de drie verschillende soorten spierweefsel benoemen en uitleggen waar ze voorkomen.

- Je kunt het verschil uitleggen tussen willekeurige en onwillekeurige spieren.

Willekeurige spieren: kun je bewust bewegen/samentrekken.

• skeletspieren (dwarsgestreept spierweefsel)

Onwillekeurige spieren: kun je niet bewust bewegen/samentrekken. Deze bewegen automatisch, zonder dat je erover nadenkt.

• hartspier (hartspierweefsel)
• spieren in verteringsorganen (glad spierweefsel)

Hoe heet het onderdeel waarmee een spier vastzit aan het bot?

Vul de onderdelen in op de juiste plek.

Spiervezel

Pees

Spierbundel

Spier

Hoe heet de aangewezen spier?

1. Armtrekspier
2. Armbuigspier
3. Biceps
4. Triceps

Je kunt glad spierweefsel bewust bewegen.

1. Juist
2. Onjuist

Wat is de antagonist van de biceps?

1. armbuigspier
2. armstrekspier

Als je de armbuigspier samentrekt, wordt de onderarm ..1.. getrokken. De arm wordt dan ..2..

Welke woorden passen op de lege plekken?

1. 1=omlaag 2=gestrekt
2. 1=omlaag 2=gebogen
3. 1=omhoog 2=gebogen
4. 1=omhoog 2=gestrekt

Bekijk de afbeelding. Wat gebeurt er als spier D zich samentrekt?

1. het heupgewricht buigt zich
2. het heupgewricht strekt zich
3. het kniegewricht buigt zich
4. het kniegewricht strekt zich

- Je kunt de betekenis van een blessure geven.

- Je kunt uitleggen wat het woord overbelasting betekent en hoe je dit kunt voorkomen.

Blessure = beschadiging aan een bot, gewricht of spier.

Kan ontstaan door bijvoorbeeld een val, 

maar ook door overbelasting.

Overbelasting = te lang/zwaar gebruiken 

van spieren en gewrichten.

- Je kunt drie blessures aan botten en gewrichten noemen en van elk een voorbeeld geven.

- Je kunt uitleggen wat er gebeurt bij het herstellen van een botbreuk.

1. Ontwrichting: gewrichtsknobbel schiet uit

gewrichtskom; gewrichtskapsel en -banden

rekken hierdoor uit

2. Verstuiking: gewrichtsband rekt uit doordat

een gewricht te ver door buigt (voorbeeld:

dubbelgeklapte enkel)

3. Knieblessure

Bij een botbreuk: botstukken weer recht zetten -> gips eromheen -> beencellen maken extra beenweefsel -> bot groeit weer aan elkaar.

- Je kunt drie blessures aan botten en gewrichten noemen en van elk een voorbeeld geven.

Meniscus blessure (voetbalknie): meniscus kan scheuren: voetbalknie. Vocht in de knie, hierdoor minder buigzaam. Verholpen door slijpen of verwijderen van de meniscus

Knieband/kruisband blessure:

gewrichtsband scheurt in of af, 

hierdoor wordt het gewricht minder 

stevig.

- Je kunt vier spierblessures noemen.

- Je kunt uitleggen wat er gebeurt bij de verschillende spierblessures.

1. Spierpijn: door een spier veel te gebruiken. Er ontstaan afvalstoffen, die voor spierpijn zorgen.
2. Kneuzing: door een klap kunnen spiervezels stukgaan en bloedvaatjes knappen.
3. Spierkramp: bij intensief sporten kan je spier ineens krachtig samentrekken. Dan moet je stoppen met die beweging.
4. Spierscheuring/zweepslag: doorgaan bij spierkramp -> scheurtje in vliezen rondom de spierbundels.

- Je kunt drie dingen noemen die kunnen helpen om blessures te voorkomen en uitleggen waarom dit zo is.

- Je kunt advies geven voor een goede zithouding.

- Je kunt uitleggen waarom een juiste lichaamshouding juist belangrijk is bij tillen en zitten.

• Beschermende kleding: helm, scheenbeschermer, enz.
• Intapen: Gewricht omwikkelen met linnen band. 'Extra gewrichtsbanden', helpt met extra stevigheid
• Warming-up 
• Cooling-down 

Lichaamshouding = de manier waarop je zit/staat/beweegt.

Op de juiste manier: minder beschadiging van kraakbeenschijven. 

- Je kunt advies geven: wat te doen bij spierblessures.

• Voorkomen is beter!
• Tijd
• Niet veel belasten
• Intapen
• Fysiotherapie 
• Kneuzing: direct koelen, om te verminderen.

Hoe heet het onderdeel van het kniegewricht dat ervoor zorgt dat het steviger is dan andere gewrichten?

Een botbreuk moet altijd geopereerd worden

1. Waar
2. Niet waar

Wat is een blessure aan het gewricht?

1. kneuzing
2. ontwrichting
3. bloeduitstorting
4. blauwe plek

- Je kunt uitleggen wat de leefwijze met het skelet te maken heeft.

- Je kunt uitleggen hoe een vorm van het skelet samenhangt met de leefomgeving/leefwijze.

Verschillende soorten skeletten 

lijken op elkaar. 

Gewervelde dieren hebben een  

wervelkolom, schedel en ribben.

Vaak dezelfde botten in de ledematen, maar 

de vorm verschilt, dat heeft te maken met de leefwijze. 

- Je kunt uitleggen hoe verschillende soorten dieren op het land bewegen.

1. Wervelkolom beweegt heen en weer. [reptielen, amfibiën en vissen]

2. Wervelkolom beweegt op en neer. [vogels en zoogdieren]

- Je kunt uitleggen hoe ongewervelde dieren bewegen.

• Slak glijdt over slijmspier.
• Water uit schelp spuiten.
• Spieren aan binnenkant skelet bij geleedpotigen.

- Je kunt het verschil uitleggen tussen top-, teen- en zoolgangers.

Teenganger: lopen op tenen, hond, kat en tijger zijn voorbeelden.

Hoefgangers/topgangers: lopen op toppen van tenen, met een hoef eromheen. Lange poten, kunnen heel hard lopen.

Zie je hier een top-, teen- of zoolganger?

1. Topganger
2. Teenganger
3. Zoolganger

Leren

GEBRUIK DE LEERDOELEN!

• Plaatjes invullen (onderdelen)
• Opdrachten/test jezelf/oefentoets online
• Biologiepagina