Grammatica, havo 1 - bwb

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 1

Grammatica

g1

Redekundig ontleden

Taalkundig ontleden

Pv? Tijdens de kerstvakantie kun je lekker sneeuwballen gaan gooien.

Wat is de persoonsvorm van deze zin?
Heb je je telefoon meegenomen?

Wat is de persoonsvorm van deze zin?
Welke filmster heeft een Oscar gewonnen?

Wat is het onderwerp van deze zin?
Gisteren heeft Sofie een proefwerk gemaakt.

Wat is het onderwerp van deze zin?
Welke filmster heeft een Oscar gewonnen?

Wat is het onderwerp van deze zin?
Aan zijn vader heeft Rik een cadeau gegeven.

Hoeveel zinsdelen heeft deze zin?
Gisteren heb ik tijdens de les een toets gemaakt.

1. 3
2. 4
3. 5
4. 6

redekundig ontleden

1. persoonsvorm

2. andere werkwoorden (hww/zww)

3. zinsdelen

4. werkwoordelijk gezegde

5. onderwerp

6. lijdend voorwerp

7. meewerkend voorwerp.

8. bijwoordelijke bepaling

taalkundig ontleden

- bepaald lidwoord

- onbepaald lidwoord

- zelfstandig naamwoord

- bijvoeglijk naamwoord

- voorzetsel

- hulpwerkwoord

- zelfstandig werkwoord

Lijdend voorwerp

Het antwoord op de vraag: Wie / wat + gezegde + onderwerp?

Het lijdend voorwerp 'lijdt' ergens onder. 

Begint nooit met een voorzetsel. 

Voorbeeld:

ow    wg       lv                                                 ow   wg        lv

Ik / heb /  een knuffel.                               Ik  / groet / haar. 

Wie/wat geef ik?                                          Wie/wat groet ik?

Wat is het lijdend voorwerp in deze zin?
Vorig week heeft hij een toets gemaakt.

1. hij
2. een toets
3. vorige week
4. gemaakt

Wat is het lijdend voorwerp in deze zin?
Hij heeft zijn jas aan de kapstok gehangen.

1. hij
2. zijn jas
3. aan de kapstok
4. heeft gehangen

Snap je het lijdend voorwerp?

Ja

Nee

Hulpwerkwoord en zelfstandig werkwoord

Deze horen eigenlijk ook bij taalkundig ontleden, maar je benoemt ze ook bij het redekundig ontleden. 

Zelfstandig werkwoord

- het belangrijkste werkwoord van de zin

- er is er maar één per zin

- 1 werkwoord in de zin ? = zww

- 2+ werkwoorden? --> het belangrijkste werkwoord schuift naar achteren

Hulpwerkwoord

'Helpt' een ander werkwoord (bijvoorbeeld een zww). 

Helpt bijvoorbeeld door de zin van tijd te veranderen. 

Voorbeeld:

ow   wg                                                           wg

Ik / ben / met hem / naar school / gefietst.

      hww                                                        zww

ow    wg                               lv              wg

Zij / heeft / gisteren / pizza / gegeten.

         hww                                          zww

Voorbeeld:

                      wg     ow                            wg

Morgen / gaan / we / samen /  fietsen.

                    hww                                    zww

wg      ow                                     lv

Eet / jij / zondag / ook / pepernoten?

zww

Wat is heeft?
Teun heeft vandaag geen leesboek meegenomen.

1. zww
2. hww

Sion leest het boek Upgrade.
Is 'leest' een zww of een hww?

Alex heeft gisteren een boek gehaald in de mediatheek.
Is 'gehaald' een hww of een zww?

Hopelijk zijn jullie het lijdend voorwerp niet vergeten.
Wat is 'zijn'?

1. hww
2. zww

Het meewerkend voorwerp

Het meewerkend voorwerp vind je door deze vraag te stellen:

Aan wie / voor wie + gezegde + ow + lv?

Alleen levende dingen kunnen meewerken. Een ding is nooit een meewerkend voorwerp. 

Voorbeeld

ow    wg    mv          lv                     wg

Ik / heb / hem / een knuffel / gegeven. 

Aan wie / voor wie heb ik een knuffel gegeven? --> hem

Wat is het onderwerp in deze zin?

De twee leerlingen hebben hun mentor een bos bloemen gegeven.

1. De twee leerlingen
2. hun mentor
3. een bos bloemen
4. hebben gegeven

Wat is het lijdend voorwerp in deze zin?

De twee leerlingen hebben hun mentor een bos bloemen gegeven.

1. De twee leerlingen
2. hun mentor
3. een bos bloemen
4. hebben gegeven

Wat is het meewerkend voorwerp in deze zin?

De twee leerlingen hebben hun mentor een bos bloemen gegeven.

1. De twee leerlingen
2. hun mentor
3. een bos bloemen
4. hebben gegeven

Snap je het meewerkend voorwerp?

Ja!

Nee!

De bijwoordelijke bepaling

Alles wat overblijft als je de hele zin hebt ontleed --> 'prullenbak'.

Zegt iets over plaats/tijd/hoe iets gebeurt etc.

Let op: er kunnen er meerdere in één zin zitten!

Deze zinsdelen zijn altijd bwb: ook, niet, toch, waarom, wanneer, waar

Voorbeeld

   bwb              wg     ow   lv          bwb            bwb   wg

Op school / heb / ik / Sofie / vandaag / niet / gezien.

Wat is het ow in deze zin?
In december geven wij mijn opa en oma cadeautjes.

1. In december
2. geven
3. wij
4. mijn opa en oma

Wat is het wg in deze zin?
In december geven wij mijn opa en oma cadeautjes.

1. In december
2. geven
3. wij
4. mijn opa en oma

Wat is het lv in deze zin?
In december geven wij mijn opa en oma cadeautjes.

1. In december
2. wij
3. cadeautjes
4. mijn opa en oma

Wat is het mv in deze zin?
In december geven wij mijn opa en oma cadeautjes.

1. In december
2. wij
3. cadeautjes
4. mijn opa en oma

Wat is de bwb in deze zin?
In december geven wij mijn opa en oma cadeautjes.

1. In december
2. wij
3. cadeautjes
4. mijn opa en oma

Snap je hoe je het lijdend voorwerp, meewerkend voorwerp en de bijwoordelijke bepaling kunt vinden?

Ja!

Ik vind het meewerkend voorwerp nog lastig.

Ik snap ze allemaal nog niet zo goed,

www.cambiumned.nl