Uitscheiding ala1a

• Persoonlijke zorg
• MBO
• Studiejaar 1

ALA 1A 

Uitscheiding 

Lesdoelen

De student kan na de les:

- verschillen  benoemen tussen normalen en afwijkende urine en ontlasting

- de verschillende hulpmiddelen rondom uitscheiding

- de client begeleiden

- weet de oorzaken en gevolgen van sputum

-  observatie punten rapporteren 

uitscheidingsorgaan

Nieren, behoren als enige bij het uitscheidingsstelsel, zij scheiden afvalstoffen in het bloed en zuiveren zo het bloed.

Darm, valt onder het spijsverteringskanaal en laat de afvalstoffen via de ontlasting het lichaam verlaten

Maag, valt ook onder het spijsverteringskanaal, geef alleen maaginhoud terug als de client ziek is of iets verkeerds gegeten heeft (tegengestelde peristaltiek van maag en darm) 

Huid, staat alleen als orgaan en valt niet onder een stelsel. Via de huid  worden talg- zweet en geurstoffen uitgescheiden

Longen, valt onder het ademhalingsstelsel en scheiden koolzuurgas uit 

Vormen van uitscheiding

Urine -> Nieren, uitscheidingsstelsel

Ontlasting -> Darmen, spijsverteringskanaal

Vomeren -> Maag, spijsverteringskanaal 

Sputum -> Longen, ademhalingsstelsel

Transpireren -> Huid, staat alleen als orgaan en valt niet onder een stelsel

Urine

Urine -> Nieren, uitscheidingsstelsel

Urine observatiepunten

- Frequentie ( 6 a 7 x per 24 uur) 

- Hoeveelheid (1,5 tot 2 L)

- Kleur 

- Geur

- Helderheid /troebel

- Manier van urineren /pijn/flinke straal 

Blauwe of groene urine kan worden veroorzaakt door voedselpigmenten. Het kan ook het gevolg zijn van kleurstoffen die worden gebruikt in een medisch onderzoek van je nieren of blaas. Maar ook de bacterie pseudomonas aeruginosa kan ervoor zorgen dat je urine blauw, groen of zelfs paars wordt.

Een ander woord voor urineren is?

1. Micro
2. Mictie
3. Retentie
4. Residu

Urine voor onderzoek 

Strippen, voor keur ochtend urine

Let op de vervaldatum

Kweek, gewassen plas, midstream urine

eerst urineren, verder plassen in een schone po, overgieten in een steriel pot

Bloed in de urine noem je?

1. Hematurie
2. Melaena
3. Melanine
4. Melatonine

Wat doe je als je bloed
in de urine ontdekt?

Niet kunnen urineren

Urine retentie; niet plassen wel urine in blaas 

Urine residu; wel plast maar niet uit plast

Oorzaken:

Lichamelijk; vergrote prostaat, dwarslaesie, blaasontsteking  

Psychisch; angst of ongemakkelijk voelen 

Bladderen 

Is en niveau 4 handeling en wordt uitgevoerd door de AVK

Soms kan het voorkomen dat instellingen ook een EVVer niv 3 laat bladderen

Ken dus het protocol van jouw instelling 

Welke stelling over incontinentie is niet waar!

1. Goede huidverzorging is belangrijk
2. Incontinentie materiaal verschoon je op vaste momenten
3. het bed bescherm je met een matje
4. Goede hygiëne is belangrijk

Benoem (zonder af te kijken :-) in de vorige sheet) de observatiepunten Urine:

Heb je vragen over het onderwerp "urine" stel ze hier?

Incontinentie 

Vormen	Oorzaak
Stress incontinentie. Urine en of ontlasting	meestal verslapping van de bekkenbodemspier, neurologische aandoening
Urge/aandrang incontinentie	urine komt meteen zodra de client aandrang heeft
Overloopincontinentie	door overvolle blaas verliest de client druppeltjes urine (vergrote prostaat)
Druppelincontinentie	langdurig nadruppel (vergrote prostaat)
Reflexincontinentie	stoornis van het zenuwstelsel dwarslaesie
Hormonale incontinentie	slijmvlies urine buis is slecht doorbloed
Functionele incontinentie	blaasfunctie is goed maar door slecht mobiliteit client te laat op toilet

Zorg bij incontinentie 

Persoonlijke aandacht: schaamte , isolement 

Bescherming kleding/in bed: inco materiaal 

Hygiëne : huid controleren, onaangename geur

Materiaal: benoem ze geen luiers maar inco of systeem oid

Zie voor inco materiaal de site "samenbeterthuis" volgende sheet

Ontlasting 

Ontlasting -> Darmen, spijsverteringskanaal

Ontlasting observatiepunten

- Frequentie (3 x p/d, 3 x p/w) 

- Hoeveelheid (+ 125gr)

- Kleur

- Geur

- Vastheid

- Manier van defeceren/pijn

Aandachtspunten 

Urine	Ontlasting
voldoende drinken	voldoende drinken
gaan als je moet	voldoende vezels eten
goed uitplassen	goed bewegen
	geen stress op toilet

Benoem (zonder af te kijken :-) in de vorige sheet)observatiepunten ontlasting:

Heb je vragen over het onderwerp "ontlasting" stel ze hier?

VOMEREN 

Vomeren/braaksel

Maaginhoud wat naar buiten komt door een tegengestelde peristaltiek van maag en darm 

Oorzaak 

- Virus infectie 

- Migraine

- Zwangerschap 

- Emoties

- Te veel gegeten of besmet voedsel 

- Obstipatie /ileus 

- Wagenziek

- Hersenaandoening 

Observatie punten vomeren

- Tijdstip 

- Frequentie

- Hoeveelheid

- Kleur, samenstelling, geur

- Wijze 

- Geur (fecaal braken) 

Misselijk 

Normaal

Explosief 

Aandachtspunten tijdens en na het vomeren

Tijdens

- zorg voor een bekkentje/bakje

- bescherm kleding en of bed

- bescherm de kleding en haren 

- zorg dat de ademhalingsweg vrij zijn

- zorg voor privacy 

Na

- Goede mondhygiëne 

- Frisse omgeving

- Lichte maaltijden

- Stabiele zijligging

- Medicatie toedienen, wat is het protocol

- voeding niette veel en of te vet 

Alarmsignalen 

Bij acuut braken:

- braken van bloed

- hevige hoofdpijn en nekstijfheid

- verwardheid

- hevige buikpijn

- braken bij hoge koorts

- bij recidiverend braken:

- gewichtsverlies

- slikproblemen 

Zet in volgorde neer welke stappen jij moet zetten als je de client helpt met braken?

Heb je vragen over het onderwerp "vomeren" stel ze hier?

Sputum 

Sputum -> Longen, ademhalingsstelsel 

Sputum opgeven 

Sputum -> Longen, ademhalingsstelsel 

- slijmvliezen van de luchtwegen produceren slijm

- sputum is een verhoogde slijmproductie, vaak bij een ontsteking

- sputum bevat vaak bacteriën

- sputum wordt opgegeven door hoesten, reflex van de luchtwegen na een prikkel

Observeren sputum

- Hoeveelheid

- Kleur en consistentie

* slijmerig: helder en draderig 

* taai: kan oranjebruin zijn

* etterig : groen

* bloederig

- Geur

Hulpmiddelen 

Sputum pot

- disposable

- metaal

- glas

Steriel potje voor onderzoek 

Zakdoekjes, 

Gaas om manueel sputum te verwijderen 

Wegwerphandschoenen wek hygiënisch 

Waarom heeft iemand sputum?

1. Omdat dat bij het ouder worden hoort.
2. Omdat hij verkouden is.
3. Om schadelijke stoffen uit de longen te krijgen.

Welke uitspraak is juist?
Bij sputum...

1. Je kunt niet aan de kleur aflezen wat de onderliggende ziekte is.
2. Als het sputum groen is betekent het dat er een bacteriële infectie is.
3. Je hoeft als zorgverlener niet alert te zijn op verkleuring van sputum

Welke discipline kun je inschakelen bij het ophoesten van het sputum:

1. Logopedist
2. Arts
3. Fysiotherapeut

Heb je vragen over het onderwerp "sputum" stel ze hier?

Transpireren 

Transpireren is een gezonde reactie van het lichaam 

Doel is afgeven van lichaamswarmte 

Observeren transpiratie 

Verhoogde zweetsecretie

- warm weer

- sporten

Koorts

- angst, zwakte afwijking in het centrale zenuwstelsel 

Koud

- klam zweet

- geur ( bacteriën of aceton) 

Plaatselijk zweten

- zweet voeten, oksel, zweethanden

Aandachtspunten bij zweten

Omgevingstemperatuur temperen 

Tocht voorkomen

Regelmatig opfrissen, kleding en beddengoed verschonen

Extra drinken geven bijv bouillon

Decubitus en smetten voorkomen

Empathie tonen voor de onbehaaglijke situatie van de client 

Rapportage: Rapporteer de observatiegegevens en afwijkingen

Heb je vragen over het onderwerp "transpireren" stel ze hier?

Extra informatie 

Ga in de volgende sheet naar samen beter thuis en bekijk de video's waar jij in geïnteresseerd bent :-) 

www.samenbeterthuis.nl

Hoe is het gegaan :-)?

Zijn er nog vragen?