VWO5 H1 1.4 Wijken en buurten (+kennischeck 1.3)

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

1.4 Wijken en buurten

Geschiedenis van de stedelijke opbouw

1.2+1.3

Geschiedenis van de NL stad op stedelijk niveau/stadsgewest niveau

-> nu meer op wijk- en buurtniveau

Fases in de economie van steden

0: Middeleeuwse stadseconomie: handel en ambachten. Kleine kern vaak rond

1: Industriële stad: fabrieken, grondstoffen en arbeid.

2: Crisis in de stad: 1975-1990

3: Vanaf 1990: kenniseconomie, gebaseerd op hersenkracht en

                              dienstverlening.

Beleid en realiteit:

Van verpaupering naar...

Suburbanisatie jaren '60 -> stad in verval geraakt

Leefbaarheid beter? -> nieuwe mensen aantrekken

Stad aantrekkelijker?

1. stadsvernieuwing

2. herstructurering

3. proces op gang: gentrificatie

Naar de creatieve kennisstad

High-tech campus Eindhoven

Sciencepark

Strijp-S Eindhoven

Broedplaatsen: Goedkope bedrijfsruimten voor allerlei vernieuwende en artistieke bedrijven.

Hoe lokken?

1. Stadsvernieuwing: 

Stadsvernieuwing

Stadsvernieuwing

De kwaliteit van de sociale huurwoningen wordt verbeterd. Dit gebeurd door:

Renovatie

Sanering

De bevolkingssamenstelling (wie er wonen) blijft hetzelfde (daarom ook vaak geen oplossing voor de andere problemen: segregatie en lage leefbaarheid

Stedelijke vernieuwing

Herstructurering van 19e eeuwse bedrijventerreinen. 

• Bedrijven weggetrokken -> leegstand en verloedering
• Tegelijk: meer reizigers en gebrek aan woonruimte

Te onderscheiden in:

1. Verdichting: meer m² vloeroppervlak per hectare, dus meer hoogbouw
   
2. Transformatie: gebied krijgt nieuwe functie: bijvoorbeeld wonen, werken, recreatie 
3. Renovatie: Opknappen van karakteristieke gebouwen (industrieel erfgoed) 

2. Herstructurering

Herstructurering

Vanaf jaren 90 -> ook herstructurering 

Vooral in 19 eeuwse arbeiderswijken, naoorlogse hoogbouwwijken en de voormalige industrie/haven tereinen

Herstructurering betekent nieuwe functie krijgt. 

bijv.

- van wijk met goedkope sociale huur naar wijk met duurdere (koop of private huur) woningen. 

- of van industrie/haven gebied naar woon/uitgaangsgebied 

Net als bij stadsvernieuwing kan dit via renovatie of sanering

Wat is geen overeenkomst tussen stadsvernieuwing en herstructurering?

1. Kan dienen als oplossing voor verkrotting
2. er vindt renovatie plaats
3. er vindt sanering plaats
4. er komen mensen met hogere inkomens wonen

In het kantorenpark tussen de Amsterdam Arena en het AMC worden kantoren omgebouwd tot appartementen.
Van welk proces is hier sprake?

1. Segregatie
2. Stadsvernieuwing
3. Herstructurering
4. Sanering

Kantorenparken zijn in de avond vaak verlaten. Door de nieuwe appartementen en voorzieningen kan de leefbaarheid van het gebied sterk verbeteren. Leg dit uit.

vóór de 17e eeuw

17e eeuws "gouden" eeuw

19e eeuws (industriële revolutie)

vroeg 20e eeuw

'50 portiekflat

'60 gallerijflat

'80 sanering

'70 hoogbouw

Zelfstandig aan de slag

Opdrachten 1.3 af & nagekeken

1.4 Maakwerk tot de helft?

Gentrificatie

Als herstructurering lukt dan komen komen er 

mensen met een hoger inkomen in de wijk wonen. 

Hierdoor zullen ook de voorzieningen zich op deze nieuwe bewoners aanpassen. 

Dit proces van verandering in de 

bevolkingssamenstelling en het 

voorzieningenniveau noemen we 

GENTRIFICATIE.

Welke 3 fasen kun je onderscheiden volgens het volgende filmpje?

Wat zijn de voordelen van gentrificatie? En voor wie zijn die?

Wie ervaren vooral de nadelen van gentrificatie?

Op de langere termijn kan Gentrificatie een negatief effect hebben op de segregatie in een stad. Leg dit uit.

Wat is gentrification?

1. Het proces waarbij verschillende mensen meer gaan samenwerken.
2. Het proces van sanering en nieuwbouw
3. Het proces waarbij mensen met een hoger inkomen in een armere wijk komen wonen.
4. Het opknappen van een wijk

Op welke manier profiteren winkeliers van gentrification?

1. Toename van stedelingen betekent nieuwe klanten
2. zij kunnen (meer) duurdere producten verkopen
3. Toename van stedelingen betekent meer personeel

In welke wijken zie je veel gentrificatie?

1. lage inkomenswijken rond het centrum
2. lage inkomenswijken in het centrum
3. rijke wijken rond het centrum
4. rijke buitenwijken

Over welk nadeel van gentrification gaat het verhaal?

1. Verdringing
2. Vervreemding
3. Polarisatie
4. Klassenstrijd

0

De stad van de toekomst

Bevolkingsgroei <-> bevolkingskrimp

Ontwikkeling tot:

• Duurzame stad
• Smart city

Stad van de toekomst: Duurzaam en Smart

Het buurtprofiel

Model van een stad

1. Historische binnenstad/stadscentrum - kantoren

2. oude woonwijken - industrie

3. nieuwe woonwijken - ruimte

Hoe verder naar buiten hoe...

Stad -> wijk -> buurt

Leerschema: 

Leefbaarheid

Buurtprofiel

Ongelijkheid

Oplossingen

Problemen

Soort woningen

Bewonerskenmerken

Woonomgeving

Voorzieningen

Openbare ruimte

Veiligheid

Ruimtelijke segregatie

Sociale ongelijkheid

Stadsvernieuwing

Herstructureren

Saneren

Renoveren

Gentrificatie

Hoe kom je hier achter?

Hoe kom je hier achter?