Gaswisseling en uitscheiding

• Biologie / Verzorging
• Middelbare school
• vmbo k
• Leerjaar 4

Gaswisseling en uitscheiding

constant inwendig milieu

opnemen

uitscheiden

opslaan

Constant inwendig milieu

Zintuigcellen

Zenuwcellen

Hormonen

Helpen allemaal bij regelen van constant inwendig milieu

Een constant inwendig milieu

Langerhans maakt insuline !

Glucose  wordt omgezet in glucogeen

er is te veel glucose!

spier

lever

Er is te weinig glucose!

Langerhans maakt glucagon!

Glycogeen wordt omgezet in glucose 

Bloedsuiker

Als bloedsuiker stijgt:

- De alvleesklier maakt insuline.

- Insuline zet Glucose om in Glycogeen en opgeslagen in de spieren en lever.

Als bloedsuiker te ver daalt:

- Maakt de alvleesklier Glucagon. 

- Glycogeen uit de spieren en lever wordt weer omgezet in glucose.

Glucose

Insuline

Glycogeen

Glucagon

Het ademhalingsstelsel van de mens

Stofwisseling in de longen

1. Welke stof wordt in de longen toegevoegd aan het bloed (rode bloedcel?)

2. Welke stof wordt teruggegeven van het bloed aan de longen?

Ademhalingsstelsel

Aantekeningen

Volgorde 

Neusholte of mondholte -> keelholte-> luchtpijp -> 

bronchiën ->luchtpijptakjes -> longblaasjes

noem voordelen voor de neusademhaling ten opzichte van de mond ademhaling?

Werking Longblaasje

In een bloedvat om een longblaasje heen, wordt zuurstof door hemoglobine opgenomen

De bloedvaten om een longblaasje, hoe heten deze bloedvaten.

Ademhaling bij dieren

Leerdoelen

1.6.10 Je kunt beschrijven hoe de gaswisseling plaatsvindt bij verschillende diergroepen.

Ademhaling bij eencelligen

Eencelligen halen adem via 

hun celmembraan. Ze zijn zo 

klein dat het oppervlakte van hun 

celmembraan in verhouding groot 

genoeg is om voldoende zuurstof

te kunnen opnemen en voldoende 

koolstofdioxide te kunnen afgeven.

Ademhaling bij insecten

Insecten ademen met behulp

van tracheeën, sterk vertakte

buisjes die door het hele lichaam 

eindigen. Ze staan in verbinding 

met de buitenlucht door openingen

in het lichaam van het insect,

deze openingen heten stigma's. 

Ademhaling bij vissen

Kieuwen zijn de ademhalingsorganen van vissen, hiermee halen ze zuurstof uit het water en geven koolstofdioxide weer af aan het water.

Ademhaling bij vogels

Vogels hebben longen met

luchtzakken. Hierdoor zit er 

altijd verse lucht in de 

longen en werken deze 

veel efficiënter dan de 

longen van zoogdieren.

Zeezoogdieren hebben longen geen kieuwen

moeten naar boven komen om aan zuurstof te komen (ademhalen)

Waarom kunnen dolfijnen sterven wanneer ze vastzitten in een net, terwijl haaien hier meestal niet aan sterven?

uitscheidingsorganen

Functie nieren

• Uitscheiding overtollig water, zouten, afvalstoffen en schadelijke stoffen = urine

Delen urinewegen

• Urineleiders: Afvoeren urine naar de urineblaas
• Urine blaas: Tijdelijke opslag van urine
• Urinebuis: Afvoeren van urine naar buiten

Onderdelen van een nier

• Nierschors: Vorming van urine
• Niermerg: Vorming van urine
• Nierbekken: Verzamelen van urine

De lever

De bouw van de lever

Functies van de lever

Welke ader brengt zuurstofarm en voedselrijk bloed naar de lever?

1. Leverader
2. Poortader
3. Leverslagader
4. Deurader

Functies van de lever.

1. Maken van gal. 
2. Giftige stoffen uit je bloed halen
3. Afvalstoffen uit je bloed halen. 
4. * glucose omzetten in glycogeen
5. *Ureum afgeven aan het bloed

Functies van de lever

Wat is gal?

1.  Wordt gemaakt door de lever.
2. Opslag in galblaas 
3. Komt bij het voedsel in de 12 vingerige darm. 
4. Verdeelt vet in kleine druppeltjes

Mond

Tanden in de mond zorgen voor kauwen, voedel wordt kleiner.
kleinere stukjes komen in contact met speeksel. 

Maag

Je maag is constant in beweging. Zo worden verschillende maagsappen constant gemengd met het voedsel. Dit maagsap is zo zuur, dat het vrijwel alle bacteriën dood die mee zijn gekomen in je voedsel. 

Slokdarm

In je slokdarm bevindt zich een bepaalde beweging waardoor voedsel altijd richting de maag gaat. Zo kun je dus ook gewoon eten als je op zijn kop hangt. 
Deze beweging wordt 'peristaltiek' genoemd. 

Lever

Je lever is een orgaan met veel functies. Voornaamste hiervan zijn het schoonmaken van je bloed en het maken van gal. Gal is nodig in de twaalfvingerige darm voor het afbreken van vetten. 

Mensen met een grote lever zijn vaak niet zo gezonde mensen. Met name alcoholisten hebben een grotere lever, omdat de lever wel schade oploopt van giftige stoffen, als alchohol. Hierdoor werken cellen slechter en heb je meer cellen nodig om hetzelfde werk voor elkaar te krijgen. 

Galblaas

Dit kleine balletje net onder de lever slaat het gal op. Het wordt hier dus niet gemaakt. Als het dan nodig is in de twaalfvingerige darm, haalt je lijf het hiervandaan. 

Twaalfvingerige darm

De naam komt (waarschijnlijk) van de korte lengte van de darm. Voor een gemiddeld persoon 12 cm (ongeveer 12 vingers). Hierin komt je voedsel als het klaar is in je maag, en door het maagportier is doorgelaten. 
Hier wordt voedsel gemengt met gal gemaakt door de lever, en alvleessappen van de alvleesklier.
Het gal emulgeerd vetten. Oftewel, maakt vetten kleiner zodat ze makkelijker kunnen worden opgenomen. 
Alvleessappen bevatten veel enzymen die veel ander voedsel klaar maken voor opname in het lichaam. 

Dunne darm

Voedsel komt gemengt met verschillende enzymen in de dunne darm. Hier worden meeste voedingsstoffen opgenomen. 

Blinde darm

Een klein stukje darm wat tegenwoordig niet meer zoveel doet. Vroeger (evolutionair duizende generaties terug) zou dit groter geweest zijn, en zou het als extra maag bij een koe hebben gediend. Oftewel, het zou onze darmen langer hebben gemaakt en ervoor hebben gezorgt dat we beter waren in het afbreken van plantaardig voedsel. 

Appendix

Een ander woord voor wormvormig aanhangsel. Ook weer zo'n extra maag geval voor betere vertering van voedsel. Mensen met een blinde darm ontsteking hebben vaker hier een ontsteking. En zonder veel moeite wordt deze verwijderd. Tegenwoordig doet hij toch eigenlijk niks meer. 

Dikke darm

In deze afbeelding groen, het laatste stukje dat voedsel in je lichaam bevindt. Voornamelijk reabsorbtie vindt heir plaats. Het proces waarbij je lichaam veel water weer terug het lichaam in trekt. Anders zou je via je darmen 7x je dagelijkse hoeveelheid vocht verliezen en zou je snel helemaal uitdrogen. 

Endeldarm

Eindstation. 
Hier wordt je drol gevormt. Het is wel fijn om hier een klein beetje ruimte te hebben voor opslag, anders zou het er meteen uitlopen als je voedsel aan het eind kwam.