De eerste boeren

• Burgerschap
• MBO

De Eerste Boeren.

Hoe

Jagers / Verzamelaars

Boeren werden.

Waarom ben jij Boer of Loonwerker of Dierverzorger?

Leerdoel

Aan het eind van deze les kun je herkennen en uitleggen op welke manier mensen op een gegeven moment van de landbouw en veeteelt gingen leven.

"LANDBOUW REVOLUTIE!'

Welke middelen van bestaan
hadden de alle eerste mensen?

1. Wilde dieren en verzamelen
2. Jagers en boeren
3. Jagen en verzamelen
4. Boeren en verzamelaars

Klimaatsverandering

• Rond 10.000 v. Chr

• De aarde wordt warmer

• Nederland: moerassen en bossen

• Delen van Afrika en Midden-Oosten: droger 

Noord-Afrika en

Midden-Oosten

• Droog klimaat: minder begroeiing en water (ontstaan woestijnen)
  

• Te weinig voedsel: dieren trekken weg naar vruchtbare gebieden

• Mensen trekken ook weg of gaan andere middelen van bestaan zoeken om in leven te blijven

Vruchtbare Halvemaan

• Gebied waar de eerste landbouw ontstaat (9000 v. Chr.)
  

• Midden-Oosten: Egypte, Israël, Palestina, Jordanië, Libanon, Syrië, Irak, Iran en Turkije

• 'De kraamkamer van de beschaving': ontstaan van steden en het schrift

Oorzaken landbouw

Boeren moesten veel harder werken dan jagers-verzamelaars.

Waarom gaan ze dan toch over op de landbouw?

Overgang naar landbouw.

1. In het Midden-Oosten, 10.000 jaar v.C, veranderde het klimaat --> meer voedsel in de natuur, jagers-verzamelaars bleven op 1 plaats blijven wonen. Ze leefden van wilde graansoorten.
   

Oorzaken landbouw

2. 1000 jaar later begonnen de mensen aan landbouw te doen. Zelf zaaien en oogsten. Leerden meer over planten en dieren.

Oorzaken landbouw

3. Landbouw noodzakelijk om in leven te blijven. 

Er was meer voedsel --> bevolkingsgroei --> meer voedsel nodig --> landbouw belangrijker.

4.In Mesopotamië groeiden al veel wilde graansoorten, gerst en bonen en in het Midden-Oosten was er vee dat goed te temmen was, zoals runderen, schapen, geiten en varkens. 

Landbouw ontstond in het Midden-Oosten, daar groeiden wilde graansoorten en bonen die geschikt waren om te verbouwen.

Ook leefden er veel dieren die je kon temmen.

Landbouwrevolutie

• Revolutie betekent verandering
  

• Jager-verzamelaars worden boer

• De landbouwrevolutie duurde meer dan 1000 jaar: niet iedereen werd tegelijk boer

• Landbouw bestaat uit: akkerbouw en veeteelt

Grote en belangrijke verandering

99% van de geschiedenis van de (moderne)mens, heeft de mens geleefd als jager-verzamelaars

Wij Homosapiëns zijn er ongeveer 200.000 jaar hier op aarde, onze voorgangers 7 miljoen jaar eerder.

en de landbouw revolutie zo'n 10.000 jaar geleden begonnen.

Welke middelen van bestaan
hadden de mensen
tijdens de Landbouwrevolutie?

1. Jagen en verzamelen
2. Jagen, verzamelen, akkerbouw en veeteelt
3. Akkerbouw en veeteelt
4. Verzamelen, akkerbouw en veeteelt

Deze afbeelding geeft een voorbeeld van een boerendorp uit de nieuwe steentijd. De grote relatief stevige boerderijen wijzen op permanente bewoning. Verder zijn akkers te zien die in het oerwoud zijn aangelegd door bomen te verbranden. Er is ook vee waar te nemen.

In Zutphen hebben ze zo'n dorp gereconstrueerd. Dit park heet de Kaderbol, en is vrij toegankelijk.

Gevolgen van de landbouwrevolutie

• Mensen stoppen te leven als nomaden

• Er ontstaan steden: landbouwsamenleving

• Mensen krijgen meer bezittingen

• Er ontstaat meer ongelijkheid: de één heeft meer bezittingen dan een ander. (sociale ongelijkheid)

Sinds 2020 leven in de gehele wereld meer mensen in steden dan daar buiten op het platteland.

Stad in het Midden-Oosten, omstreeks 9000 v. Chr.

De vroegste steden (grote dorpen) waren nog niet ommuurd voor bescherming, men vreesde nog niet dat hun bezit zomaar afgenomen kon worden.

E. van Bentum

Boeren emigeren nog altijd.

In de 20e eeuw verlieten zo'n 50 miljoen boeren Europa en verruilde deze voor de nieuwe Wereld.

Zo ook veehouder Evert van Bentum met zijn gezin.

Evert van Bentum ging in 1999 naar Canada. Hier kon hij steeds slechter boeren door strengere regels qua ligging van zijn boerderij in de Noordoostpolder en qua natuurgebied aldaar, ook de vele bussen met toeristen was een factor om Nederland te verlaten.

Boeren in Europa

• Pas laat: het was niet nodig, er was voldoende voedsel te vinden.

• Eerste boeren in Nederland: Zuid-Limburg rond 5300 v. Chr.

• Tóch landbouw in Europa: mensen verhuizen uit gebieden waar gebrek aan landbouwgrond is en komen hier terecht

Begrippen uit deze les

• middel van bestaan
• klimaatsverandering
• landbouwrevolutie
• landbouwsamenleving
• landbouw
• Vruchtbare halve maan
• sociale verschillen

Jaartallen uit deze les

• 10.000 v. Chr.: klimaatsverandering
• 9000 v. Chr.: ontstaan van de landbouw in het Midden-Oosten
• 5300 v. Chr.: landbouw in Zuid-Limburg
• 3000 v. Chr.: geen jager-verzamelaars meer in Nederland