4.4 Kerk en staat

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Steden en Staten

Welkom

Pak je spullen, boeken + aantekeningenschrift

Deze les

Terugblik vorige les

Uitleg 4.4

Onderzoekje scheiding kerk en staat

Lesdoelen

Je kunt:

• uitleggen hoe de wereldlijke en geestelijke macht met elkaar in conflict kwamen
  
• uitleggen hoe dit conflict beëindigd werd

Bekijk de afbeelding. Van wie krijgt Otto III zijn macht volgens deze afbeelding? Schrijf het zo op: Op de afbeelding zie ik ..., daaruit maak ik op dat Otto III zijn macht krijgt van ..., want ...

In Frankrijk en Engeland ging het beter met de staatsvorming en centralisatie dan in Duitsland. Geef twee redenen waarom hij daar mislukte.

Standplaats- en tijdgebondenheid: Stel je voor, je bent een boer in de Middeleeuwen. De heer zegt tegen je dat je hém belasting moet betalen, de bisschop zegt dat je dat niet moet doen en de kerk moet betalen. Wie gehoorzaam je? Wie is voor jou het belangrijkst en waarom?

Steden en Staten

Kenmerkend Aspect: Het conflict in de christelijke wereld over de vraag of de wereldlijke dan wel de geestelijke macht het primaat behoorde te hebben

=  simpel gezegd: wie heeft de macht?

Feodale stelsel

Duitse keizers benoemden leken als bisschoppen die ze aanstelden als leenman (bestuurders)

Voordelen voor de Duitse keizer:

1. Geen gevaar erfopvolging (moesten zich houden aan celibaat: geen kids) --> land terug bij de keizer

2. Trouwer aan keizer dan aan paus (omdat zij de macht kregen van de keizer)

Onvrede bij de paus

• Benoeming bisschoppen door de keizer --> Tweezwaardenleer in gevaar
  
  
• Discussie: Wie heeft het primaat (het hoogste gezag)? Wie mag die belangrijke benoemingen doen? Wie is de baas? De paus of de keizer? 

Investituurstrijd

• Investituur = benoeming van bisschoppelijk ambt

1. Paus Gregorius VII (1075): 

alleen ik mag bisschoppen benoemen.

2. Duitse keizers en koningen: 

wij willen dat ook zelf doen

Paus doet Hendrik IV in de ban (1076) --> geen lid v/d kerk

Gang naar Canossa (1077)

Keizer vraag vergiffenis

Einde investituurstrijd

Concordaat van Worms (1122)

Bisschoppen bleven wereldlijke leiders in Duitsland, maar de keizer mocht ze niet meer benoemen.

Dit beperkte de macht van de koning en bemoeilijkte de centralisatie

Frankrijk

• Betere relatie paus - koning (koning kan steun goed gebruiken)
  
  
• Maar ook hier was strijd om de macht, vooral om belastingen
  
  
• 1303: Franse koning Filips de paus gevangen, die sterft, waarna de pausen de koning met rust lieten

De macht van de kerk

Nieuwe concilies (vergadering over de lijn van de kerk)

V.a. 11e eeuw Keizer niet uitgenodigd! Paus bepaalt

Nieuwe kloosterorden

Paus bepaalde welke wél en welke niet akkoord waren

Instellen inquisitie! Kerkelijke rechtbank --> vervolgingen ketters/heksen (mensen met een 'afwijkend' geloof)

Onderzoek internet

Antwoorden op je werkblad

Hoe is de scheiding tussen kerk en staat nu:

- in Nederland

- in Frankrijk

En hoe is de macht van de kerk in de rest van de wereld (Z-Am)

Onderzoek

Wat: onderzoek scheiding kerk-staat, macht kerk in bijv. Z-Am

Hoe: in duo's & met behulp van het internet (betrouwbaarheid)

Hulp: eventueel docent

Tijd: 10 minuten

Uitkomst: wissel uit met een ander duo 

Klaar? Maak opdracht 8 t/m 12

Huiswerk

Wat: Maak van paragraaf 4.5 opdracht 1 t/m 6

Hoe: Lees eerst de tekst en maak daarna de opdrachten

Hulp: Eventueel antwoordmodel Teams

Tijd: -

Uitkomst: Check via antwoordmodel Teams