Hst 2: Formele en informele organisatie

• Praktische economie
• MBO
• Studiejaar 3

Hst. 2: Formele en informele organisatie

* Medewerkers: zetten ondernemend gedrag in om de organisatie beter te laten functioneren.

  

* Een organisatie: samenwerkingsverband van mensen om bepaalde doelen te bereiken. Kan bedrijf of onderneming zijn.

 

* Verschil tussen bedrijf en onderneming: bij een onderneming staat het streven naar winst voorop, bij een bedrijf niet per sé.

 

* In dit hoofdstuk: term organisatie als overkoepelende term: dus bedrijf of onderneming.

Kenmerken van een organisatie

* doelgericht

* bestaat uit personen en/of groepen mensen die met elkaar samenwerken om het doel te bereiken

* heeft een formele, vastgelegde structuur

* is erop gericht om langere tijd te (kunnen) bestaan

* gebruikt middelen en technologie

* er is coördinatie en taakverdeling (samenwerking)

Taakverdeling en functies

Om het doel van de organisatie te bereiken moeten bepaalde, doelgerichte werkzaamheden uitgevoerd worden.

 

Werkzaamheden = een of meer taken

 

Functie =

taken die samenhangen en bij elkaar passen

+

De bevoegdheden om de taken uit te voeren.

Wat is een organisatiestructuur?

Organisatiestructuur =

de manier waarop taken binnen een organisatie zijn verdeeld; en

de wijze waarop de afstemming tussen deeltaken wordt geregeld.

Samen = de verdeling van werkzaamheden over afdelingen en werknemers.

 

Afdeling =

aantal samenhangende functies.

levert een herkenbare bijdrage aan het bedrijf.

Definitie organogram

Organogram =

schema waarin de organisatiestructuur in kaart wordt gebracht.

 

Het organogram maakt zichtbaar:

uit welke functies/afdelingen de organisatie is opgebouwd,

hoe de hiërarchische verhoudingen liggen,

hoe de communicatielijnen en informatiestromen lopen.

Lijnorganisatie

Lijnorganisatie: ingericht volgens het productieproces.

Lijnorganisatie:

eenvoudigste organisatievorm

iedere medewerker heeft één direct leidinggevende, leiding via ‘de lijn’.

 

Voordeel:

overzichtelijk en de leiding spreekt met één mond

Nadeel:

de leidinggevende voert veel verschillende taken uit en draagt veel verantwoordelijkheid

Voorbeeld lijnorganisatie

Lijn-staforganisatie

Lijn-staforganisatie: organisatievorm waarbij binnen de lijnorganisatie op een hoger niveau gespecialiseerde stafafdeling zijn toegevoegd.

 

Stafafdeling: geeft advies maar heeft geen beslissingsbevoegdheid.

De lijn-staforganisatie is de meest voorkomende organisatievorm.

 

Kenmerken lijn-staforganisatie:

lijnhiërarchie verandert niet;

stafdiensten werken voor het hele bedrijf of een deel van het bedrijf;

stafdiensten zijn niet ondergeschikt aan de afdelingen, staan ‘buiten de lijn’.

 

Voordeel: lijnmanagers worden ondersteund en geadviseerd.

Nadeel: stafafdeling staat ver af van de praktijk, draagt geen verantwoordelijkheid, vrijblijvendheid.

Lijn-staforganisatie

Soorten functies

Soorten functies: lijn- en staffuncties.

 

Lijnfunctie:

functie in de hiërarchische lijn waarbij je altijd een leidinggevende boven je hebt;

draagt bij aan het productieproces, aan de winst.

 

Staffunctie:

functie buiten de hiërarchische lijn, ondersteunend, geen beslissingsbevoegdheid;

levert geen directe bijdrage aan de winst.

  

Spanning: de lijn ziet de staf als kostbare ballast en de staf meent wel een belangrijke bijdrage aan het succes van de organisatie te leveren.

Jouw afweging: welk soort functie past bij jou?

Besluitvorming in organisaties

Beslissingen nemen: top down of bottom up?

  

Top Down:

beslissing door het management,

Centraal.

Bottom Up.

beslissingen gedelegeerd aan verschillende niveaus

Decentraal.

Voordeel Bottom Up:

motiverend voor werknemers;

ontlastend voor de manager;

organisatie profiteert van inbreng ondernemende medewerkers.

Formele en informele organisatie

Formele organisatie:

officieel vastgestelde procedures en gezagsverhoudingen.

 

Informele organisatie:

sociale structuur van de werknemers, zoals die ontstaat in de dagelijkse omgang met elkaar.

Informele structuur groeit als formele structuur niet goed werkt!

Organisatiesensitiviteit

Organisatiesensitiviteit:

Gevoel voor wat bij de formele organisatie hoort en wat bij de informele;

Gevoel hoe je dingen voor elkaar krijgt.

 

 

Organisatiesensitiviteit:

belangrijk voor ondernemende medewerker;

Lobbyen en draagvlak creëren;

Zorgen voor een win-winsituatie.

Kun je organisatiesensitiviteit leren?

Organisatiesensitiviteit ontwikkelen door:

de organisatiestructuur kennen (formeel);

de hiërarchie begrijpen (formeel, informeel);

gedrag observeren (formeel, informeel);

sterktes en zwaktes herkennen (informeel).

 

Ondernemend gedrag:

formele en informele kanten van de organisatie kennen!

Een organisatie(structuur) is nooit af!

Organisatiestructuur verandert voortdurend:

ontwikkelingen en gebeurtenissen vragen om aanpassing van de organisatiestructuur;

benutten van inbreng uit zowel formele als informele organisatie.

  

Ondernemende medewerker:

belangrijk een actieve inbreng te hebben in beide.

I Een organogram maken!

Link voor sjablonen

Soorten functies

--> 2 functies binnen een organisatie

--> lijnfunctie (hiërarchisch)

--> staffunctie (ondersteunend, geen beslissingsbevoegdheid)

--> lijnfunctie werk je in het productieproces, verdient "geld"

--> staffunctie helpt andere bedrijfsonderdelen bij omzet

Waarom is er spanning tussen lijn- en stafafdelingen?

Welke functie past bij jou?

Besluitvorming in organisaties

In een organisatie moeten beslissingen genomen worden over ......?

Soorten functies

--> 2 functies binnen een organisatie

--> lijnfunctie (hiërarchisch, controle)

--> staffunctie (minder controle, geen beslissingsbevoegdheid)

--> lijnfunctie werk je in het productieproces, verdient "geld"

--> staffunctie helpt andere bedrijfsonderdelen bij omzet

Besluitvorming in organisaties

* de doelstellingen

* producten en/of diensten

* klantrelaties

* financiën en investeringen

* bedrijfsvoering ?

• manier van besturing van het bedrijf

Besluitvorming in organisaties

2 manier van besluitvorming

* Centraal --> top-down

* Decentraal -->bottom-up

Wat zijn de voordelen van top-down en van bottom-up