H5.1-5.7 samenvatting les 6a

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Thema 5: Erfelijkheid

herhaling/samenvatting  par 5.1 -5.4  + 5.7

Welkom

• terugblik vorige les
• huiswerk vorige les
  
• herhaling 5.1 - 5.4 + 5.7
• huiswerk volgende les

terugblik vorige les

Vragen over:

• starthouding 
• par 5.8 ?
  

        nakijken

lesdoel

• weten wat genotype/fenotype is
• weten wat chromosomen zijn
  
• weten wat genen/allelen zijn
• weten hoe transcriptie werkt
• weten welke DNA-technieken er zijn

Par 5.1  Genotype/fenotype

• Erfelijke informatie
• Genotype
• fenotype

0

Par 5.2  Chromosomen

• Paren
• Geslacht
• Verschillende informatie
• Geslachtscellen
• Variatie

Chromosomen Man/vrouw

• Opgerold DNA
• Komen voor in chromosomenparen (twee dezelfde chromosomen)
• Mensen hebben 23 chromosomenparen (46 chromosomen)

bevruchting

• Opgerold DNA
• Komen voor in chromosomenparen (twee dezelfde chromosomen)
• Mensen hebben 23 chromosomenparen (46 chromosomen)

Par 5.3  Genen/Allelen

• DNA
• Gen
• genvariatie/allel
• mutatie
• albinisme
• mutagene invloeden

Mutatie

Mutatie is een plotseling verandering in het genotype. 

Mutatie heeft geen gevolgen tenzij deze voorkomt in een geslachtscel.

Via een geslachtscel kan de mutatie worden doorgegeven en zal na versmelting in iedere cel voorkomen.

Kan gevolgen hebben voor het fenotype

mutagene invloeden

DNA kan beschadigd raken (muteren) door invloed van :

straling:

• radioactieve straling
  
• Uv-straling
  
• röntgenstraling

chemische stoffen

• sigarettenrook
• asbest

Par 5.4 Transcriptie

• DNA-sequentie
• Eiwitsynthese
• spontane mutatie
• kanker

Transcriptie

Genen bevatten informatie voor maken eiwitten en regelen processen.

• eiwitten bepalen kleur, werking, vorm van je lichaam
• DNA-volgorde (sequentie) van een gen bevat het recept voor het maken van een eiwit

Eiwitsynthese

eiwitsynthese = maken van eiwit in de cel

• transcriptie: DNA-sequentie aflezen en kopiëren
• kopie heet RNA
• buiten de celkern wordt dmv RNA het eiwit gemaakt

par 5.7 DNA-technieken

• genetische modificatie 
• CRISPR-CAS 

Genetische modificatie

Biotechnologie: technieken waarbij organismen worden gebruikt om producten te maken voor de mens (gisten, melkzuurbacterie)

Genetische modificatie: aanbrengen van erfelijk eigenschappen in organismen

Genetische modificatie

CRISPR-CAS: (gen-aanpassing) 

knippen, vervangen van genen

Genomics: studie aan hele DNA van een organisme

DNA-tests: vergelijk DNA-verwantschap

eDNA: DNA verzamelen uit omgeving, niet uit organisme

synthetische Biologie: kunstmatig maken van biologisch materiaal

Huiswerk volgende les

• leren par 5.1 t/m 5.4 + 5.7  (blz 102 t/m 130, 152 t/m 159)
• samenvatting (blz 184 t/m 188)

maken herhalingsopdracht

Toetsweek (22 t/m 26 nov):  Toets H5.1 t/m 5.4 + 5.7