Blok 1 tm 6 Kijk op Taal

• Nederlands
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 4

Voorbereiding proefwerk Kijk op Taal

Blok 1 t/m 6

- Je snapt wat synoniemen zijn en je kunt voorbeelden noemen

- Je snapt wat homoniemen zijn en je kunt voorbeelden noemen

- Je snapt wat homofonen zijn en je kunt voorbeelden noemen

- Je snapt wat leenwoorden zijn en je kunt voorbeelden en de oorsprong noemen

- Je snapt wat (het verschil tussen) letterlijk en figuurlijk taalgebruik is 

- Je kent verschillende uitdrukkingen en je kunt de betekenis noemen

- Je kent de stijlfouten: dubbele ontkenning, verhaspeling en verkeerd gebruik van een woord of uitdrukking

Huiswerk & toets

Zie Magister voor het huiswerk 

Toets T3_6: maandag 23 mei 

--> er staan nog toetsen open. Kom langs om een afspraak te maken. 

Theorie

Synoniem: woorden die ongeveer hetzelfde betekenen

Homoniem: een woord dat meerdere betekenissen heeft

Homofoon: twee woorden die hetzelfde klinken, maar anders worden geschreven

Wat is een synoniem?

1. een woord met meerdere betekenissen
2. twee woorden die hetzelfde klinken, maar anders worden geschreven
3. woorden die ongeveer hetzelfde betekenen

Wat is een homoniem?

1. een woord met meerdere betekenissen
2. twee woorden die hetzelfde klinken, maar anders worden geschreven
3. woorden die ongeveer hetzelfde betekenen

Wat is een homofoon?

1. een woord met meerdere betekenissen
2. twee woorden die hetzelfde klinken, maar anders worden geschreven
3. woorden die ongeveer hetzelfde betekenen

Match de synoniemen. 

meteen

standpunt

voedsel

meestal

fabeltje

direct

verzinsel 

eten 

mening

doorgaans

Homofoon of homoniem?
kussen

1. homofoon
2. homoniem

Welk homoniem past in de zin?

De getuige kon bevestigen dat hij de verdachte die avond had gezien.

_________

1. zeggen dat het klopt
2. vastmaken

Welk homoniem past in de zin?

Het geld dat ik in de vakantie verdiend heb, heb ik vandaag op mijn bankrekening gestort.

______

1. gedumpt
2. gezet

Welk homoniem past in de zin?

De douane neemt bij een controle veel pillen in.

______

__

1. neemt in bezit
2. gebruikt

Welk homoniem past in de zin?

Erik heeft een gemene streek uitgehaald; zijn zusje is erg geschrokken.

______

1. gebied
2. daad waarover je boos bent

Welk homoniem past in de zin?

De kas van de tuinvereniging 'Voor ons genoegen' is verdwenen.

___

1. gebouw van glas waar groente en fruit worden gekweekt
2. plaats waar geld bewaard wordt

rat - rad

1. synoniem
2. homoniem
3. homofoon

kreet - gil

1. synoniem
2. homoniem
3. homofoon

Welk woord in de volgende zin is een homoniem?

Hij heeft zijn arm gebroken.
In Pakistan zijn veel mensen arm.

1. hij
2. heeft
3. arm
4. gebroken

Homoniem of niet?
Water

1. Ja
2. Nee

Welk woord is geen homoniem?

1. Bang
2. Vliegen
3. Boer
4. Schop

Op welk taalfenomeen is deze grap gebaseerd?

1. homofoon
2. homoniem

Wij kijken naar de koe die in de wei staat.

1. homoniem
2. homofoon
3. synoniem
4. tegenstelling

bank is een ...

1. homoniem
3. synoniem
4. homofoon

Theorie

Als mensen uit verschillende landen met elkaar in contact komen, maken ze kennis met nieuwe dingen. Denk maar aan een gerecht, kledingstuk of techniek. Daarvoor bestaan in hun eigen taal nog geen woorden. Vaak wordt het woord uit de vreemde taal dan overgenomen.

Een woord dat uit een andere taal komt, noem je een leenwoord.

Het Nederlands heeft veel leenwoorden. Bijvoorbeeld:

uit het Engels: plastic, flat, computer

uit het Frans: ambulance, cadeau, chauffeur

uit het Duits: schnitzel, sowieso, überhaupt

uit het Arabisch: alcohol, matras, safari

uit het Latijn: datum, museum, aquarium

Uit welke taal zijn de onderstaande leenwoorden afkomstig?

Arabisch

Duits

Frans

Engels

Latijn

matras, koffie, caravan

föhn, ober, sowieso

chauffeur, horloge, ambulance

flat, team, baby

museum, agenda,

datum

Theorie

Je kunt woorden letterlijk en figuurlijk gebruiken.

Gebruik je woorden letterlijk, dan bedoel je precies wat je zegt.

Gebruik je woorden figuurlijk, dan bedoel je iets anders. Je gebruikt een beeld om iets duidelijk te maken.

Die man gedraagt zich vreemd. Dat is een vreemde vogel.
Is dit letterlijk of figuurlijk?

1. letterlijk
2. figuurlijk

Letter of figuurlijk?
Ik heb overal schijt aan!

1. letterlijk
2. figuurlijk

Welke uitdrukking herken je in dit plaatje? Wat betekent deze uitdrukking?

Moet je een spreekwoord/een uitdrukking letterlijk of figuurlijk nemen?

1. letterlijk
2. figuurlijk

Letterlijk of figuurlijk?

Een ijzeren wil.

1. letterlijk
2. figuurlijk

Letterlijk of figuurlijk:
De kat in de zak kopen.

1. Letterlijk
2. Figuurlijk

Is dit letterlijk of figuurlijk taalgebruik?

1. Letterlijk
2. Figuurlijk

Theorie

Als mensen iets willen benadrukken, gebruiken ze soms een dubbele ontkenning. Je gebruikt dan twee keer in de zin een ontkenning. Daardoor zeg je het tegengestelde van wat je bedoelt. 

fout: Ik maak nooit geen fouten.

goed: Ik maak nooit fouten.

of: Ik maak geen fouten

Ik ben nooit niet bang in de achtbaan.
Verbeter de dubbele ontkenning in de zin.

Het is verboden om hier geen fietsen te plaatsen.                 Verbeter de dubbele ontkenning in de zin.

Theorie

Soms halen mensen twee woorden of uitdrukkingen door elkaar. Zo’n fout noem je een verhaspeling.

fout: Die schoenen kosten duur.

goed: Die schoenen kosten veel.

of: Die schoenen zijn duur.

Wat is een verhaspeling?

1. twee woorden die tegenovergesteld zijn.
2. twee woorden die hetzelfde betekenen.
3. twee woorden die door elkaar worden gehaald.
4. twee woorden die allebei een ontkenning aangeven.

Wat is een voorbeeld van een verhaspeling?

1. nakijken
2. opnoteren
3. opschrijven
4. verzamelen

In welke zin zit een verhaspeling?

1. Benny wilde de fietser voorbijgaan.
2. Benny wilde de fietser passeren.
3. Benny wilde de fietser voorbij passeren.

In welke zin zit een verhaspeling?

1. Deze doos weegt echt zwaar.
2. Deze doos is echt zwaar.
3. Deze doos weegt echt veel.

Wat is een voorbeeld van een verhaspeling?

1. nakijken
2. opbellen
3. optelefoneren
4. autorijden

Theorie

Sommige woorden of uitdrukkingen gebruik je niet zo vaak. Een fout is dan snel gemaakt. Deze stijlfout heet 'verkeerd gebruik van een woord of uitdrukking'. 

Eén deelnemer steekt met kop en schotel boven

de rest uit. → met kop en schouders

Daar kraait geen hond meer naar.
Verbeter het woord/de zin

Ik zie door het bos de bomen niet meer.

Verbeter de zin

Het gaat het ene oog in en het andere weer uit.

Verbeter de zin/ het woord

Anneloes kijkt alsof ze vuur ziet branden.
Verbeter de zin/het woord

Je hebt geleerd....

- Je snapt wat synoniemen zijn en je kunt voorbeelden noemen

- Je snapt wat homoniemen zijn en je kunt voorbeelden noemen

- Je snapt wat homofonen zijn en je kunt voorbeelden noemen

- Je snapt wat leenwoorden zijn en je kunt voorbeelden en de oorsprong noemen

- Je snapt wat (het verschil tussen) letterlijk en figuurlijk taalgebruik is

- Je kent verschillende uitdrukkingen en je kunt de betekenis noemen

- Je kent de stijlfouten: dubbele ontkenning, verhaspeling en verkeerd gebruik van een woord of uitdrukking