Samenvattingsles hst 7_3H

• Economie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

Samenvattingsles hst 7_3H

Toetsstof van hoofdstuk 7 par 7.1, 7.3,  en 7.6 

Hoofdstuk 6 alle paragrafen (behalve 6.4)

leerdoelen par 7.1

• Je kunt in eigen woorden menselijk kapitaal omschrijven
• Je weet waarom rente de prijs van tijd is bij lenen en sparen en kunt de prijs van tijd berekenen  en beredeneren.
• Je kunt in eigen woorden het verschil tussen nominale en reële rente omschrijven en kunt de reële rente berekenen.
• Je kunt een indexcijfer berekenen.

Sparen en rente

Sparen:

• Het uitstellen van consumptie.
• Het niet bestede geld wordt tegen rente op spaarrekening gezet.

Rente:

• Geeft de prijs van de tijd weer.
• Bij lage rente moet je langer sparen dan bij hoge rente

Ruilen in de tijd: Lenen

Ruilen in de tijd: Sparen

Termijnbedrag= rente + aflossing =€113

in bovenstaand voorbeeld

van € 2.498,-

Koopkracht 

spaargeld

Nominale rente:

Is de rente waarmee de banken adverteren.

Reële rente: (= koopkracht spaargeld)

is de nominale rente gecorrigeerd voor de inflatie.

Inflatie:

Geeft aan hoeveel procent de prijzen van goederen en diensten in een land gemiddeld zijn gestegen.

Uitleg bron 5 blz 214 havo en  vwo

Voorbeeld indexcijfers

	1/1/2014 (basis)	1/1/2015
Indexcijfer nominaal spaarbedrag	100	103
Prijsindexcijfer	100	102

Op 1/1/2014 is er € 3.000,- op een spaarrekening gestort met een rente van 3%. 2014 is basisjaar en dus is indexcijfer 100.

Een jaar later is het indexcijfer van het nominale spaarbedrag gestegen naar 100 + 3% = 103

Herhaling Formule koopkracht

• Koopkracht is de hoeveelheid goederen en diensten die met het inkomen gekocht kunnen worden.
• Koopkracht=
  % verandering nominale rente- % verandering inflatie
• als rente hoger is dan inflatie in een jaar stijgt de koopkracht
• als rente lager is dan inflatie in een jaar daalt de koopkracht

Startopdracht= eindopdracht par 7.1

• opdracht wordt uitgedeeld of als je een boek bij je hebt ga dan naar bladzijde 126 havo en blz 219 vwo
• Lees eerst de opgave en bekijk de bronnen goed.
• Maak daarna opgave 17a en 17b (Havo) en a t/m e (Vwo)
• Je hebt 10 minuten
• Hoe: lees eerst zelf stil de opgave en de bronnen. Na 5 minuten is  fluistert overleg met tweetal naast elkaar toegestaan.

Uitwerking eindopdracht Vwo

1. a. € 20.900 + € 20.900 / 100 × 4,5 = € 21.840,50 
2. b. 104,5 + 4,5% rente (104,5/100 x 4,5) = 109,20 
3. c. B = 102 + 2% = 104,04; C = 109,20 / 104,04 × 100 = 104,96
4. d. van 102,45 naar 104,96 = 2,51 → 2,51 / 102,45 × 100% =2,45% 
5. e. Wilma krijgt weer 4,5% rente, en de inflatie blijft 2%. Zij verdient dus evenveel reële rente als in het voorgaande jaar: 2,45%.

Leerdoelen par 7.3

• Je kent de 3 verschillende oudedagsvoorzieningen en weet hoe die gefinancierd zijn.
• Je kunt in eigen woorden het verschil tussen het omslagstelsel en het kapitaaldekkingsstelsel uitleggen.
• Je kunt in eigen woorden omschrijven wat de vergrijzing voor invloed heeft op de 3 oudedagsvoorzieningen. 

3 soorten oudedagsvoorziening

3 Pijlers oudedagsvoorziening:

1. AOW (algemene ouderdomswet);
2. Pensioen
3.  Lijfrenteverzekering of zelf sparen

AOW

• Wet die de uitkering aan mensen met pensioengerechtigde leeftijd regelt.
• Omslagstelsel: dus premie van NU wordt gebruikt om de uitkeringen NU te doen.

Pensioen

• kapitaaldekkingsstelsel: De uitkeringen worden gedaan van een kapitaal dat in de loop van de tijd is opgebouwd.
• opgebouwd bij pensioenfonds 

Lijfrente / zelf sparen

Lijfrente:

• wordt eenmalig of een aantal keer premie betaald.
• tijdelijke of levenslange uitkering op afgesproken einddatum.

Leerdoelen par 7.4

• Je kunt in eigen woorden het begrip structurele uitgaven omschrijven, uitleggen waarom dit ruilen in de tijd is en voorbeelden geven
• Je weet hoe de overheid zijn uitgaven financiert en kunt de begrippen begrotingstekort, staatsschuld, EMU-tekort en EMU schuld en de relatie hiertussen in eigen woorden omschrijven.
• Je kunt maatregelen noemen die de overheid kan nemen om de toekomstige uitgaven beheersbaar te houden.

Structurele uitgaven

• zijn de investeringen (kopen van kapitaalgoederen).
  
  

Structuur economie: 

• De hoeveelheid (=kwantiteit) productiefactoren en de kwaliteit van de productiefactoren.

Begrippen

Begrotingstekort: 

de verwachte uitgaven > verwachte inkomsten.

Staatsschuld:

De totale schuld die het Rijk in de loop van de jaren nog moet terug betalen.

EMU

EMU: 

• Europese Monetaire Unie.
• Samenwerking van landen die Euro gebruiken.

EMU-schuld: totale schuld van de collectieve sector vd EMU landen.

EMU-tekort: Het begrotingstekort van de collectieve sector. vd EMU landen.

Startopdracht= eindopdracht par 7.1

• opdracht wordt uitgedeeld of als je een boek bij je hebt ga dan naar bladzijde 216 havo
• Lees eerst de opgave en bekijk de bronnen goed.
• Maak daarna opgave 17a en 17b
• Je hebt 10 minuten
• Hoe: lees eerst zelf stil de opgave en de bronnen. Na 5 minuten is  fluistert overleg met tweetal naast elkaar toegestaan.

Uitwerking eindopdracht Havo

Voorwaarde van mevrouw de Jong is dat het spaargeld inclusief opgebouwde rente moet over 5 jaar naar meer koopkracht geven dan de € 10.000,- op dit moment.

• Dit betekent dus dat de reële rente moet positief zijn. 
• De koopkracht van het spaargeld moet stijgen, de nominale rente moet dus hoger zijn dan de inflatie.

Uitwerking 17b Havo

Bij de KlimSpaardeposito van de Moneybank:

Na één jaar € 10.000 + 2,50% = € 10.250 dus totaal aan rente € 250

Na twee jaar € 10.250 + 2,80% = € 10.537  dus totaal aan rente € 537

Na drie jaar € 10.537 + 3,10% = € 10.863,65 dus totaal aan rente € 863,65

Na vier jaar € 10.863,65 + 3,60% = € 11.254,74  dus totaal aan rente € 1.254,74

Na vijf jaar € 11.254,74 + 5,0% = € 11.817,48 dus totaal aan rente € 1.817,48

 VSZ KinderBonus Sparen: 

Eerst vijfmaal 2,0% bij het spaarbedrag optellen (of: € 10.000 × 1,02^5) = € 11.040,80. 

De verdiende rente is dus € 1.040,80. Over deze saldotoename bonus 5% = 1.040,80 : 100 x 5 = 52,04

Totaal aan rente 1.040,80 + 52,04 =€ 1.092,85.

Conclusie: 

• De Moneybank levert dus meer rente op. (namelijk 1.817,48 t.o.v. 1.092,85)
• Het bedrag is 18,17% (1.817,48:10.000 x 100= 18,17%) gegroeid, dat is meer dan de 10% inflatie, de koopkracht van haar spaargeld is gestegen. Zij kiest dus voor de Moneybank.

Herhaling Leerdoelen par 7.3

• Je kent de 3 verschillende oudedagsvoorzieningen en weet hoe die gefinancierd zijn.
• Je kunt in eigen woorden het verschil tussen het omslagstelsel en het kapitaaldekkingsstelsel uitleggen.
• Je kunt in eigen woorden omschrijven wat de vergrijzing voor invloed heeft op de 3 oudedagsvoorzieningen. 

Leerdoel par 7.6

• Je kunt rekenen met indexcijfers

Index cijfers berekenen

• Hoe pak je dat ook alweer aan ? 
• met een formule
• met een verhoudingstabel

mbv whiteboard een voorbeeld uitwerken

Indexcijfer Formule

Indexcijfer = nieuw getal : getal basisjaar x 100

Voorbeeld:

Loon basisjaar: 2000 euro

Loon nieuwjaar: 2500 euro

Indexcijfer = 2500/2000 x 100 = 125

Indexcijfer berekenen met een verhoudingtabel

1. Vermenigvuldig de getallen die kruislings tegenover elkaar staan: 100 x 2500 = 250.000

2. Deel de uitkomst door het resterende getal: 250.000 / 2000 = 125