§1.3 Landdegradatie

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

1. 3 Landdegradatie

VWO6

Domein C: Aarde

Leerdoelen

• Je weet de verschillende vormen van landdegradatie.
• Je begrijpt dat de gevoeligheid voor landdegradatie verschilt per landschapzone.
• Je begrijpt hoe duurzaam landgebruik kan bijdragen aan het afremmen van landdegradatie.
• Je kunt de processen van landdegradatie relateren aan menselijke activiteiten.
• Je kunt een aantal maatregelen tegen landdegradatie beschrijven.

Menselijke ingrepen

Welke ingrepen heeft de mens gedaan om de bodem in de volgende situaties te optimaliseren?

• Te droge grond
• Onvruchtbare grond
  
• Te veel reliëf

 

Landdegradatie

Wanneer de kwaliteit van de bodem afneemt, noemen we dat landdegradatie.

• Landdegradatie kan een natuurlijk proces zijn maar vaak wordt het veroorzaakt als gevolg van menselijk handelen

 

landdegradatie

Door welke drie activiteiten op de foto’s raakt de grond onbedekt?

De 3 activiteiten zijn:

overbeweiding 

ontbossing

akkerbouw

Bodemerosie

Bodemerosie is een natuurlijk proces.

• Versnelde bodemerosie ontstaat wanneer de grond onbedekt raakt door menselijke activiteiten.
  

Landdegradatie

1 verzilting 

2 versnelde bodemerosie

    2a.ontbossing

    2b. overbeweiding

    2c. akkerbouw

Na hevige regenval spoelt de humushoudende bovenlaag van de bodem weg.

Dit heet ...

bodemerosie

In zeer droge gebieden kan door het verdampen van (grond)water een zoutkorst ontstaan.

Dit heet ...

verzilting

Wat is het verschil tussen erosie en bodemerosie?

Verschil:

Van erosie is sprake wanneer: stromend water, bewegend ijs of de wind materiaal wegschuren. 

Van bodemerosie is sprake wanneer: de humushoudende bovenlaag wordt weggeschuurd. 

Akkerbouw kan leiden tot versnelde bodemerosie.

vooral bij monocultuur

Oplossing op foto:

strip-cropping

Oplossingen:

• strip cropping
• evenwijdig aan hoogtelijnen ploegen
• weinig ploegen
• resten van gewassen laten liggen
• bomen dwars op de windrichting

Verzilting door irrigatie

Vooral in (semi-)aride gebieden

Geulirrigatie

1. Water wordt door gegraven geulen aangevoerd.
2. Water infiltreert.
   
3. Veel water wordt niet door planten opgenomen -> grondwater stijgt.
   
4. Door kleine openingen wordt het grondwater omhoog gezogen (capillaire werking van de grond).
   
5. Het grondwater dat kleine hoeveelheden zout
   bevat verdampt en het zout blijft achter.
   
6. Na verloop van tijd ontstaat een zoutkorst.

Beregening

Beregenen is een andere irrigatietechniek met vergelijkbare gevolgen. 
Bedenk dat net als bij geulirrigatie: 

• een groot deel van het water
  direct verdampt. 
• veel water infiltreert.
• dat leidt tot verzilting.

Druppelirrigatie

Door middel van druppelirrigatie wordt er net zoveel water naar de plantenwortel geleid als deze kan opnemen:

• er zal vrijwel geen water infiltreren of
  verdampen
• het grondwater zal nauwelijks stijgen
• het is de beste manier van irrigatie,

maar vraagt wel om een investering in techniek.

Welke gebieden zijn extra gevoelig wanneer mensen landbouw gaan bedrijven?

Extra gevoelig zijn ...

gebieden met grote droogte

reliëfrijke gebieden

gebieden met een hoge neerslag-intensiteit

Duurzaam landgebruik

Kans op herstel

Meer kans op herstel:

• bodem met veel voedingsstoffen
• klimaat verschaft voldoende vocht

• Waar weinig kans op herstel is, geldt het tegenovergestelde.

Aan de slag!

Maak de examenopdracht Landdegradatie in Centraal-Azië.