examentraining 1 A Zelfregulatei

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

Eiwitsynthese:

Je legt transcriptie en translatie uit, en hoe de genetische code in het DNA leidt tot de vorming van specifieke eiwitten.

Stofwisseling van cel en organisme:

Je legt de stofwisselingsroutes uit zoals glycolyse en de citroenzuurcyclus.

Doelen A zelfregulatie

Eiwitsynthese: de begrippen

  transcriptie, translatie, mRNA, tRNA, rRNA, 

cytoplasma, ribosoom, golgi-systeem, (ruw) endoplasmatisch reticulum, 

coderende streng, afleesrichting, 

template/matrijsstreng, DNA-polymerase, 

tripletcode, codon, anticodon, startcodon, stopcodon

Eiwitsynthese 

de organellen

• Celkern
• Ribosomen
• Endoplasmatisch reticulum
• Golgisysteem
• Lysosoom, transportblaasje
  

BINAS 79D

DNA

Hoe werkt de eiwitsynthese?

RNA

eiwit

ribosoom

transcriptie

translatie

celkern

cytoplasma

het DNA van de matrijsstreng wordt afgelezen.

RNA polymerase vormt een mRNA streng.

Het mRNA gaat naar de ribosomen

tRNA brengt de juiste aminozuren aan

Ribosomen lezen codons af

pak je binas 

DNA en RNA: 70A, 71 ABCM

Eiwitten en eiwitsynthese 67H, 71 DEGHJK

79D

transcriptie & translatie aan elkaar uitleggen

Transcriptie - translatie- eiwitsynthese

De transcriptie van DNA naar pre-mRNA vindt plaats in de 5’ naar 3’ richting. 

Transcriptie 

De transcriptie van DNA naar pre-mRNA vindt plaats in de 5’ naar 3’ richting. 

 RNA-polymerase beweegt langs de DNA-matrijs  van 3’ naar 5’ 

en nucleotiden worden toegevoegd aan het groeiende pre-mRNA molecuul in de 5’ naar 3’ richting.

maak vraag 16 X chromosomale inactivatie 2017 tijdvak 2
Waar ligt het 5’ uiteinde van het Xist-RNA?
En waar liggen de 5’ uiteindes
van het DNA?

pak je Binas

stofwisseling 68, 69, 90A

BINAS 68A:
Hoeveel ATP levert de oxidatieve fosforylering (eindoxidatie) op?

1. 2 ATP
2. 4 ATP
3. 34 ATP
4. 36 ATP

In BiNaS 68D is een membraan getekend (hier vindt de oxidatieve fosforylering plaats). Hoe heet deze membraan?

1. buitenmembraan
2. binnenmembraan
3. cristae
4. matrix

<- glycolyse

<- 1. decarboxylering

<- 2. citroenzuurcyclus

<- 3. oxidatieve fosforylering

<- glycolyse

<- 1. decarborylering

<- 2. citroenzuurcyclus

<- 3. oxidatieve fosforylering

<- glycolyse

<- 1. decarborylering

<- 2. citroenzuurcyclus

<- 3. oxidatieve fosforylering

Stofwisseling cel

Organellen

Endoplasmatisch  Reticulum (ER)

Herberging ribosomen (ruw ER) en transport van eiwitten

Golgi systeem

Aanpassen eiwitten

Opslag van eiwitten

Vorming van transportblaasjes

Lysosomen

Vertering afvalstoffen

Stofwisseling organisme

Bloedsomloop

Stofwisseling organisme

Werking van het hart aan elkaar uitleggen

Stofwisseling organisme

Bloed en lymfevatenstelsel

Bloedplasma wordt door wand van haarvaten geperst --> weefselvloeistof

Dit stroomt door de weefsels 

Opname van voedingsstoffen en afgifte afvalstoffen door de cellen

Grootste deel weer terug naar de haarvaten

Rest in lymfevat --> lymfe

Lymfe via omweg weer in de bloedbaan

Stofwisseling organisme

Werking zenuwcel

1- Membraan van zenuwcel wordt geprikkeld

2- Als drempelwaarde is bereikt: actiepotentiaal ontstaat

3- Neurotransmitters komen vrij

- Stimulerende neurotransmitter: depolarisatie

- Remmende neurotransmitter: hyperpolarisatie

De sterkte van de impuls (actiepotentiaal) is altijd gelijk

De impulsfrequentie hangt af van de sterkte van de prikkel

 

Stofwisseling organisme

Werking zenuwcel

Actiepotentiaal: plaatselijke omkering membraanpotentiaal

Rustpotentiaal

Als prikkel groot genoeg is: drempelwaarde bereikt

Depolarisatie: Na+ poorten open: Na+ diffundeert cel in --> binnenkant cel wordt positief

Repolarisatie: Na+ poorten gaan dicht, K+ poorten gaan open --> K+ naar buiten

Hyperpolaristatie: K+ poorten sluiten langzaam --> extra K+ naar buiten dus nog groter potentiaal verschil

 

Stofwisseling organisme

Ademhaling

Principe inademen

Borstkas wordt groter --> lagere druk in de longen  lucht stroomt longen in.

Principe uitademen

Borstkas wordt kleiner --> hogere druk in de longen  lucht stroomt de longen uit.

Borstademhaling: ribben worden opgetild/zakken omlaag

Buikademhaling: middenrif omlaag/omhoog

Stofwisseling organisme

Nieren

In nefronen:

Vorming voorurine:

In haarvaten in kapsel van Bowman

Ultrafiltratie

Voorurine

Terugresorptie

In nierkanaaltje

Nuttige stoffen worden weer opgenomen in het bloed

Actief en passief transport

Urine blijft over

Via urineleiders afgevoerd naar de urineblaas

Stofwisseling organisme

Gaswisseling

Stofwisseling organisme

Ademhaling

Principe inademen

Borstkas wordt groter --> lagere druk in de longen  lucht stroomt longen in.

Principe uitademen

Borstkas wordt kleiner --> hogere druk in de longen  lucht stroomt de longen uit.

Borstademhaling: ribben worden opgetild/zakken omlaag

Buikademhaling: middenrif omlaag/omhoog

Stofwisseling organisme

Verteringsstelsel

Stofwisseling organisme

Lever

Functies:

Glucose regeling

Voortgezette assimilatie en dissimilatie

Vorming bloedeiwitten

Detoxificatie

Productie cholesterol

Vorming gal

Aanpassen aminozuren