4a - 4.2 - Staten ontstaan

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

4.2 Staten ontstaan

Les 1 - Over de Magna Carta en staatsvorming/centralisatie

Wat we gaan doen

- Lesdoelen 4.1 herhalen

- De Magna Carta en begin van een rechtstaat

- Opfrissen staatsvorming en centralisatie

- Schema 4.2 invullen

Lesdoelen 4.1; Je kan uitleggen

1. waardoor de landbouwopbrengsten in de elfde eeuw toenamen.
2. hoe bevolkingsgroei, specialisatie in beroepen en de opkomst van steden gevolgen waren van de toenemende voedselproductie.
3. in welke gebieden in Europa de overgang van een landbouwsamenleving naar landbouwstedelijke samenleving begon.
4. hoe de opkomst van handel en nijverheid leidde tot interregionale economische verwevenheid in Europa.

5. waarom burgers in de steden en mensen op het platteland door de opkomst van de steden meer vrijheid kregen.

6. hoe door de economische macht van steden hun zelfstandigheid toenam.
7. welke gevolgen de opkomst van steden had voor machtsverhoudingen tussen de adel en de burgers.

Wat we gaan doen

- Lesdoelen 4.1 herhalen

- De Magna Carta en begin van een rechtstaat

- Opfrissen staatsvorming en centralisatie

- Schema 4.2 invullen

De lln. kan uitleggen

1. waarom de Magna Carta het begin van een rechtsstaat bracht.
2. waarom de Magna Carta het beginsel van een grondwet was.
3. waarom je wetten en ambtenaren nodig hebt voor centralisatie en staatsvorming.

Rechtstaat; je wordt door wetten beschermd voor de overheid

Grondrechten als vrijheid van meningsuiting

https://www.youtube.com/watch?v=7xo4tUMdAMw 

Wat we gaan doen

- Lesdoelen 4.1 herhalen

- De Magna Carta en begin van een rechtstaat

- Opfrissen staatsvorming en centralisatie

- Schema 4.2 invullen

KA: het begin van staatsvorming en centralisatie

Staatsvorming

Staatsvorming is het proces waarbij de regering de macht over een bepaald gebied probeert te krijgen.

Twee belangrijke ingrediënten:

- Wetten
- Ambtenaren

Centralisatie

Centralisatie is het proces waarbij regeringen hun grondgebied vanuit een plek proberen te besturen.

Centraal bestuur en centrale wetgeving

Hoe centraal wordt Nederland nu bestuurd?
Enerzijds...
Anderzijds...

KA is: het begin van staatsvorming en centralisatie. Wat voor bronnen verwacht je bij dit KA?

Staatsvorming en centralisatie

Wat we gaan doen

- Lesdoelen 4.1 herhalen

- De Magna Carta en begin van een rechtstaat

- Opfrissen staatsvorming en centralisatie

- Schema 4.2 invullen

De lln. kan uitleggen

1. waarom de Magna Carta het begin van een rechtsstaat bracht.
2. waarom de Magna Carta het beginsel van een grondwet was.
3. waarom je wetten en ambtenaren nodig hebt voor centralisatie en staatsvorming.

Het PW is op 19 mei

4.2 Staten ontstaan

Les 2 (over het lesboek)

Wat waren staatsvorming en centralisatie ook alweer?

Lesdoelen: De lln. kan uitleggen

1. hoe Willem de Veroveraar zijn grip over zijn gebied versterkte.

2. hoe Filips II Augustus de grip over zijn gebied versterkte. 

3. Je kunt uitleggen hoe door staatsvorming de macht van de adel en het belang van het feodale stelsel afnam.

4. Je kunt uitleggen waarom de koning streefde naar centralisatie en waarom de edelen en de steden dat probeerden tegen te gaan.

Lesdoelen: De lln. kan uitleggen

1. hoe Willem de Veroveraar zijn grip over zijn gebied versterkte.

2. hoe Filips II Augustus de grip over zijn gebied versterkte. 

3. Je kunt uitleggen hoe door staatsvorming de macht van de adel en het belang van het feodale stelsel afnam.

4. Je kunt uitleggen waarom de koning streefde naar centralisatie en waarom de edelen en de steden dat probeerden tegen te gaan.

Veroveringen Willem de Veroveraar
(r. 1066-1087)

- Ervaring als hertog van Normandië

- Veroverde Engeland

- Koning weinig
kroondomeinen

Versterken van de macht
o.l.v. Willem de Veroveraar

                        - Beste grond: kroondomeinen (winst)

                        - Nieuwe indelingen; nieuwe trouwe
                        leenmannen (Canterbury)

                        - Sterk leger van achterleenmannen met
                        eed van trouw
                        - Goed ambtenarenapparaat; centrale
                        wetten en inkomsten

Na Willem de Veroveraar brokkelde dit weer af

Oorzaken:

- Twisten over opvolging
- Hertogen/Graven die machtiger dan koningen werden (door grondgebied)
- Eed van trouw verloor aan betekenis

Lesdoelen: De lln. kan uitleggen

1. hoe Willem de Veroveraar zijn grip over zijn gebied versterkte.

2. hoe Filips II Augustus de grip over zijn gebied versterkte. 

3. Je kunt uitleggen hoe door staatsvorming de macht van de adel en het belang van het feodale stelsel afnam.

4. Je kunt uitleggen waarom de koning streefde naar centralisatie en waarom de edelen en de steden dat probeerden tegen te gaan.

Uitbreiding van kroondomeinen na dood hertogen en graven

Gevolg 1: meer belastinginkomsten
Gevolg 2: meer grip op het eigen gebied
Gevolg 3: geld voor oorlogen (met o.a. Britten in Frankrijk)

De Magna Carta was eigenlijk een voorloper van een grondwet. Leg uit waarom.

Lesdoelen: De lln. kan uitleggen

1. hoe Willem de Veroveraar zijn grip over zijn gebied versterkte.

2. hoe Filips II Augustus de grip over zijn gebied versterkte. 

3. Je kunt uitleggen hoe door staatsvorming de macht van de adel en het belang van het feodale stelsel afnam.

4. Je kunt uitleggen waarom de koning streefde naar centralisatie en waarom de edelen en de steden dat probeerden tegen te gaan.

Erg feodaal

- Feodale rechtspraak
- Belastingen van leenmannen
- Grote legers leenmannen

- Koning weinig te zeggen

Erg centraal
- Centrale wetten
- Centrale belastingen

- Groot centraal leger (ongehoorzame leenmannen in bedwang brengen...)

- Koning veel te zeggen

Heilige Roomse Rijk

• Stamvorsten werden gekozen; Paus
  maakte keizer
• Stamvorsten en keizer ook oorlog voor
  gebiedsuitbreiding
• Karel IV (1356): Gouden Bul en keizer
  volgt de 7 belangrijkste keurvorsten