4.3 Staatsvorming en Centralisatie

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 4

H4 De tijd van Steden en staten

4.3 Staatsvorming en centralisatie 

Leerdoel

Aan het eind van deze les kun je herkennen en uitleggen hoe staatsvorming en centralisatie in Europa verliep

KA

Het begin van staatsvorming en centralisatie

Rijk Karel de Grote

2 landen ontstaan uit het rijk van Karel de Grote: Frankrijk en Duitsland

Frankrijk

Franse koning

weinig macht door machtige leenmannen

(Bourgondië, Normandië)

Engelsen bezaten grote delen van Frankrijk

Honderdjarige oorlog

1337-1453

Engelsen definitief uit Frankrijk verdreven

Belangrijke rol voor Jeanne d'Arc

Met behulp van de steden braken de Franse koningen de macht van hun leenmannen

Soevereiniteit

Rond 1500

• Franse koning had het hoogste gezag (soevereiniteit), al hadden veel regio's nog veel zelfstandigheid
• Vanuit Parijs wilde de koning belastingen heffen (dit kon door de opkomst van de geldeconomie), wetten en regels opleggen en een centrale rechtbank oprichten (centralisatie)

Staten-Generaal

Standenmaatschappij

In de derde stand is een nieuwe groep: burgers in de steden

Centrale belastingheffing ging met goedkeuring van de drie standen in de Staten-Generaal

Engeland

1066

Willem de Veroveraar, hertog van Normandië, verovert Engeland 

Feodaal Engeland

Willem de Veroveraar voert het feodale stelsel in Engeland in
Maatregelen om machtig te blijven:

- Leenmannen kregen niet één groot stuk in leen maar kleine stukjes
- Willem hield de beste gebieden voor zichzelf

Centralisatie

Engelse koningen centraliseren hun land: bestuur vanuit één plek

Gevolg: adel en kerk verzetten zich tegen afname macht
Voorbeeld: Koning Jan Zonder Land
Ruzie met kerk: excommunicatie
Ruzie met adel: Magna Carta (1215)

Magna Carta: meer invloed parlement

Duitsland

Duitsland centraliseert niet...

• Geen hoofdstad
• Koningschap niet erfelijk, maar keizer werd door keurvorsten gekozen

De Nederlanden 

https://npo.nl/start/serie/het-verhaal-van-nederland/seizoen-1/het-verhaal-van-nederland_2/afspelen

1430

• Meeste NL'se gewesten onder 1 vorst: Filips van Bourgondië (of Filips de Goede)
• Begint met instellen centraal bestuur (hoofdstad Brussel)
• Door huwelijk daarna deel van Habsburgse rijk (Spanje)