Bovenbouw - Analyse - toonsoorten

• Muziek
• Middelbare school
• mavo, havo, vwo
• Leerjaar 3,4

Toonsoorten en analyse

Kwintencirkel, mineur / majeur
Analyse gekozen stuk

Toonsoorten

Je hebt geleerd dat muziek altijd in een bepaalde 'toonsoort' staat. Je noemt het dan bijvoorbeeld zo: het stuk staat 'in C'. Je gebruikt in principe de noten die bij de toonladder van C horen. Elke notennaam die je kent kan de toonsoort zijn. De ene is makkelijker om in te spelen dan in een andere, omdat ze een verschillend aantal voortekens hebben. 

 Kwintencirkel

De hoofdletters zijn de toonsoorten in majeur. In C heb je geen voortekens, in G 1, etc. Het heet een kwintencirkel omdat de letters een kwint van elkaar verschillen: een kwint hoger betekent 1 kruis erbij.

 Kwintencirkel

G majeur heeft dus 1 vast voorteken: fis. Altijd. 
D heeft 2 vaste voortekens: fis en cis. Er komt dus steeds een voorteken bij. 

 Kwintencirkel

Voor de mollen ga je een kwint naar beneden. C > F
De F heeft 1 mol: bes

Nog een kwint lager:

Bb heeft 2 mollen: bes en es
Es heeft 3 mollen: bes, es en as

 Kwintencirkel

De kleine groene letters geven de mineur toonsoorten aan. 
Deze lopen parallel aan de kwintencirkel in majeur, maar dan een kleine terts lager. 
 

 Kwintencirkel

Een a is een kleine terts lager dan een c. A mineur heeft dus dezelfde voortekens: geen. 

Een e is een kleine terts lager dan een g en heeft dus ook 1 kruis: fis. 

Hoeveel voortekens horen er bij D majeur?

1. geen
2. 1
3. 2
4. 3

Hoeveel voortekens horen er bij E majeur?

1. 1
2. 2
3. 3
4. 4

Hoeveel voortekens horen er bij E mineur?

1. 1
2. 2
3. 3
4. 4

Welke voortekens horen er bij Bb majeur?

1. bes en des
2. bes en as
3. bes en es
4. bes en ges

Welke voortekens horen er bij B mineur?

1. fis
2. fis en cis
3. fis en gis
4. fis, cis en gis

 Kwintencirkel

Probeer de kwintencirkel uit je hoofd te leren tot 4 kruizen/4 mollen. 

Welke voortekens horen er bij C majeur?

1. geen
2. fis
3. bes
4. fis en cis

Welke voortekens horen er bij A majeur?

1. fis, cis
2. fis, cis, gis
3. bes, es
4. bes, es, as

Noteer de naam van het voorteken wat bij F majeur hoort:

Welk(e) voorteken(s) horen er bij Dm (D mineur)?

Welke voortekens horen er bij As majeur?

Toonsoort herkennen

Je kunt een toonsoort herkennen aan de voortekens die je vooraan in de bladmuziek ziet staan. 

Je kunt het aantal voortekens bekijken, en vaak is de slotnoot (in de bas) ook de naam van de toonsoort. Soms geeft het eerste akkoord ook de toonsoort aan.

Welke toonsoort heeft dit stuk?

1. C
2. F
3. G
4. Bes

Welke toonsoort heeft dit stuk?

1. G
2. B
3. Fis
4. D

Welke toonsoort heeft dit stuk?

1. G
2. B
3. Fis
4. D

Welke toonsoort heeft dit stuk?

1. Es
2. Bes
3. As
4. F

Welke toonsoort heeft dit stuk?

1. Cis
2. A
3. F#m
4. D

Welke toonsoort heeft dit stuk?

Bekijk het stuk wat je nu zelf aan het spelen bent. Welke toonsoort heeft dit stuk? Waar zie je dat aan?

Akkoordsymbolen

Majeur akkoorden zijn altijd aangegeven met hoofdletters: C, G, A, etc. 

Bij mineur akkoorden komt er een 'm' achter: Cm, Gm, Am, etc.

Welke akkoorden komen voor in het stuk wat jij aan het spelen bent?
Als het niet van toepassing is, noteer je dat.

Maatsoorten

De meeste popmuziek staat in een vierkwartsmaat: 4 tellen in een maat. 
Het bovenste getal geeft aan hoeveel tellen er in de maat staan.
Bij een 3/4 staan er dus 3 tellen in de maat: een wals

Het onderste getal geeft aan welke noot 1 tel is. Een 4 betekent een kwartnoot. Bij 6/8 tel je de 8e noot als 1 tel, en passen er 6 in één maat. 

In welke maatsoort staat jouw stuk?

Toonhoogte

                           Face                                Eet groente bij de friet

Buiten de balk tel je verder met het alfabet. 
Omhoog = vooruit in het alfabet
Omlaag = terug in het alfabet

Wat is de hoogste noot in jouw gekozen stuk?

Wat is de laagste noot in jouw gekozen stuk?

Wat kun je zeggen over het tempo van jouw gekozen stuk?

Vorm

Een muziekstuk is altijd opgebouwd in een bepaalde vorm. 
Een popnummer bestaat vaak uit een intro, coupletten en refreinen. Je let dan vooral op de tekst.
In instrumentale muziek gebruik je meestal letters. Het eerste deel noem je bijvoorbeeld A. Komt er daarna iets vergelijkbaars, maar net anders, noem je het A' . 
Het nieuwe deel noem je B.

Vorm

De vorm van een stuk kan er bijvoorbeeld zo uitzien:

A - A' - B - A'' - B - C - A

Nog een voorbeeld:

A - B  - A - C - A - D - A - E

Let altijd goed op de herhaling en variatie hierin.

Analyseer de vorm van jouw gekozen stuk en noteer hem hieronder.

Analyse

Het analyseren lijkt soms misschien saai, maar je leert het stuk er beter door kennen. Als je weet waar stukken herhaald worden, hoef je niet alles los in te studeren. Ook kun je het beter uit je hoofd spelen als je de vorm goed weet. 
Als je de toonsoort weet, weet je beter welke noten je nodig hebt. 
Als je weet welke akkoorden erin voorkomen, herken je soms combinaties van noten sneller.

Klaar! 

Veel plezier met oefenen!