BP3 voortgang 4-2-2021

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo g, t
• Leerjaar 2

Wanneer wordt lezen leuk, mevrouw?

Dominique Verbeek

1566221

Lerarenopleiding Nederlands

Instituut Archimedes

's Gravendreef College

René Luiten

Beroepsproduct 3

OAR-H2BERPDT3-19

4 februari 2021

Inhoud

• Context 
• Probleem en opdracht
• Onderzoeksvragen
• Onderzoeksopzet 
• Resultaten
• Ontwerpeisen
• Voorlopige idee product
• Product testen
• Voorlopige aanbevelingen

Context product

Het ’s Gravendreef College, te Den haag

> voortgezet onderwijs voor vmbo en havo

> 900 leerlingen en 150 docenten

> Tweejarige brugperiode in combinatieklassen

> Keuzerooster; drie vaklessen 80 min. + keuze-uren 40 min.

> Onderzoek t.b.v. Nederlands; twee lessen p/wk. Extra contacttijd in keuze-uren

• Basiszorg leerlingen die uitvallen begrijpend lezen: steunlessen taal
• Vakgroep elf collega’s (twee geven steunles)
• Methode reguliere lessen: Nieuw Nederlands + Nieuwsbegrip
• Methode steunlessen: Numo

Probleem > opdracht

Probleem:

Steunlessen worden niet graag bezocht of gegeven > leesvaardigheidsbevordering in gevaar.

Opdracht: 

Onderzoek op welke manier steunlessen wel interessant gemaakt kunnen

worden voor de doelgroep.

Beoogd effect: leesvaardigheid bevorderen door

* Verbetering effectiviteit van steunlessen

* Verhogen leesmotivatie

* Inzet van activerende didactiek

Onderzoeksvraag

Hoofdvraag: 

Hoe kan activerende didactiek worden ingezet in de steunlessen Nederlands op het ’s Gravendreef College om de leesvaardigheid van leerlingen in klas 2 van het vmbo te verbeteren?

Hoe kan activerende didactiek worden ingezet in de steunlessen Nederlands op het ’s Gravendreef College om de leesvaardigheid van leerlingen in klas 2 van het vmbo te verbeteren?

Literatuur:

1. Wat wordt verstaan onder activerende didactiek?

2. Wat wordt verstaan onder leesvaardigheid?

3. Hoe kan leesvaardigheid bevordert worden bij leerlingen in klas 2 van het vmbo?

Praktijk:

1. Wat wordt verstaan onder leesvaardigheid?

2. Welke didactiek en methodes worden in de huidige steunlessen Nederlands ingezet?

3. Wat zijn mogelijke factoren volgens docenten en leerlingen

 om de leesvaardigheid te vergroten?

Onderzoeksopzet literatuur

Activerende didactiek: aangereikte documenten
op werkplek  en hiernaast getoonde boektitels >

Definiëring leesvaardigheid: Referentiekaders (Expertgroep doorlopende leerlijnen taal en rekenen (2008), syllabus leesvaardigheid (Lafleur & Van der Borden, 2015).

Bevorderen leesvaardigheid: syllabus leesvaardigheid (Lafleur & Van Der Borden), Aan het werk! (Bogaert, Brouwer, Timmermans, Devlieghere, Hacquebord, Rijkers & Verhallen, 2008), Raamwerk Nederlands (Bohnenn et al., 2007), Nederlands in de onderbouw (Bonset et al., (2015).

Onderzoeksopzet praktijk

Interviews:

• Drie docenten Nederlands (tijdens vergadertijd)
• Een docent geschiedenis (tijdens werktijd) > vanwege inzicht in leesvaardigheid bij zaakvak
• Een expert uit het werkveld (tijdens werktijd) > vanwege mogelijke andere perspectieven of toevoegingen 

Enquêtes:

• 12 leerlingen (uit vier klassen) die steunles volgen > vanwege ervaring met de steunles
• 37 leerlingen uit tweede klas > vanwege inzicht algemene gedachtes over leesvaardigheid
• Afgenomen via Google Forms tijdens een les Nederlands > vanwege toegankelijkheid, aanzetten tot serieus invullen en ruimte voor vragen. Vergroot brouwbaarheid en validiteit. 

Resultaten literatuur

Definiëring 

leesvaardigheid: 

• Lezen is geen natuurlijk proces: hulp in deelstappen belangrijk (Houtveen, 2007).
• Omschrijvingen referentiekaders (Bonset et al., 2015).

Activerende didactiek:

• Actieve werkvormen inzetten om leerlingen tot nadenken te laten komen over lesstof (Ebbens & Ettekoven, 2016). 
• Werken in kleine groepen, met begeleiding en samenwerking (Hattie, 2014).
• Enthousiaste docent creëert betrokkenheid bij leerlingen (Melisse, 2014).

Bevordering leesvaardigheid:

• Lesopbouw Grrim-model (Berben en Tesseling, 2014);
• Modeling inzetten, leesstrategieën aanleren en interactieve tekstanalyse toepassen (Syllabus, 2015);
• Functioneel leesonderwijs (Nederlandse Taalunie, 2008).

Resultaten praktijk

Docenten Nederlands:

- Lezen wordt wekelijks aangeboden in de methode Nieuw Nederlands

- Leerlingen vinden het niet leuk en lastig

- Vaak geen tijd voor andere werkvormen

- Differentiëren moeilijk

- Afstandsonderwijs extra lastig

- Tekstbegrip laag 

- Leesstrategieën onmisbaar

- Meer inspelen op verschillen

Leerlingen:

- Lezen is heel saai, ondanks dat het moet

- Concentratie erbij houden lastig, opdrachten zijn altijd hetzelfde

- Werkvormen niet boeiend genoeg

- Teksten zijn soms te lang 

- Onderwerpen zijn niet leuk voor mij

Geschiedenis:

- belang van goede lezer op schaal 1-10 = 8 

- onderwijzen niet specifiek in leesstrategieën

- oorzaak/gevolg structuur vaak moeilijk

- hoofd- en bijzaken in jaar 1 al aan de orde

Ontwerpeisen

• inzet van modeling
• meer samenwerking voor leerlingen om teksten te doorgronden
• minder saai karakter opdrachten
• duidelijke context bieden (evt. door inzet van video's)
• mogelijkheid om te differentiëren
  
• meer aansluitend op de lesmethode Nieuw Nederlands
  
• meer actuele teksten (andere onderwerpen, die aanspreken)
• interactieve tekstaanpak

Voorlopig idee product

• aantal basislessen van 40 minuten 
• ten behoeve van leesvaardigheidsbevordering
• Minimale leerinhoud: tekstopbouw, leesstrategieën, hoofd- en bijzaken en samenvatten
  
• teksten passend bij niveau

Product testen

Huidige praktijk 

> testen door uitvoering niet mogelijk 

Reden: afstandsonderwijs vanwege lockdown

> product evalueren wel mogelijk

Wie: opdrachtgever en sectiegenoten

Waar: online via Google Meet

Wanneer: 1 maart 2021
Hoe: middels gesprekken over relevantie en impact van de lessen

Voorlopige aanbevelingen

* Leerinhoud t.a.v. samenvatten en scheiden hoofd- en bijzaken voldoende laten aansluiten op zaakvakken waarbij deze vaardigheden mogelijk eerder nodig zijn (veranderen PTO)

* Vakoverstijgend werken met de teksten van zaakvakken 

Einddia